της Δήμητρας Σπανού
Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γενετικών οργάνων, δηλαδή κάθε επέμβαση για την μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γυναικείων γενετικών οργάνων, είναι μια από τις πιο βάρβαρες μορφές κακοποίησης κοριτσιών και βασίζεται στις πολύ βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις ανισότητας για τα δύο φύλα. Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς και την Ευρωπαϊκή Ένωση, θεωρείται σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερες από 125 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια ζωντανά σήμερα έχουν υποστεί αυτού του είδους επέμβαση στις χώρες όπου τέτοιες πρακτικές είναι διαδεδομένες, ενώ σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, ο αριθμός τους μπορεί να φτάνει και τα 140 εκατομμύρια. Ο ακρωτηριασμός επιβάλλεται όταν τα κορίτσια είναι πολύ νέα, ακόμα και κατά τη βρεφική ηλικία και αποτελεί μια αρχαία πρακτική που εξακολουθεί να υφίσταται για πολιτισμικούς και όχι θρησκευτικούς –όπως καμιά φορά διαδίδεται- λόγους. Συνδέεται με στερεότυπα για τη θηλυκότητα και την ομορφιά, που βασίζονται στην υποταγή της γυναικείας σεξουαλικότητας και του γυναικείου σώματος.
Όμως, ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων δεν αφορά μόνο τις χώρες της Αφρικής και της Ασίας, όπου η πρακτική είναι διαδεδομένη. Σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 και στην Κροατία, εκτιμάται ότι διαμένουν 500.000 γυναίκες που έχουν υποστεί κάποια μορφή ακρωτηριασμού, ενώ 180.000 κορίτσια κάθε χρόνο είναι σε κίνδυνο. Στις χώρες της ΕΕ αυτές οι πρακτικές θεωρούνται έγκλημα, ενώ και μόνο ο κίνδυνος αποτελεί, τουλάχιστον θεωρητικά, αιτία για παροχή ασύλου. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, οι ακρωτηριασμοί γίνονται συνήθως πριν οι γυναίκες μεταβούν στην Ευρώπη ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών σε άλλες χώρες. Για αυτό τον λόγο, σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η νομοθεσία αναγνωρίζει τον ακρωτηριασμό ως έγκλημα ακόμα κι αν έχει λάβει χώρα αλλού. Η Ελλάδα, όπως και η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Ρουμανία, δεν έχουν ακόμα υιοθετήσει αυτή τη σημαντική πρόβλεψη ακόμα δυστυχώς.
Σύμφωνα με σχετικό άρθρο της Guardian, στο Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμάται ότι ζουν 66.000 θύματα, ενώ περισσότερα από 20.000 κορίτσια κάτω των 15 βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Επιπλέον, αν και οι ακρωτηριασμοί υποτίθεται δεν λαμβάνουν χώρα στην Ευρώπη, στο ίδιο άρθρο μεταφέρονται δηλώσεις ειδικών, σύμφωνα με τις οποίες οικογένειες που δεν έχουν αρκετά χρήματα για να μεταβούν εκτός Ευρώπης ενώνουν τις δυνάμεις τους για να φέρουν τους χασάπηδες στη χώρα, για να ακρωτηριάσουν τις κοπέλες στα λεγόμενα «cutting parties» («πάρτι κοψίματος»). Οι περισσότερες αναφορές έρχονται από τη Σκοτία, η οποία αποτελεί και προορισμό για ακρωτηριασμούς για οικογένειες από άλλες χώρες, αλλά και από άλλες μεγάλες πόλεις. Παρότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τριάντα χρόνια νομοθεσιών για το ζήτημα, δεν έχει υπάρξει καμία νομική δίωξη.
Σύμφωνα με την έκθεση του EIGE για την Ελλάδα, αρμόδιοι δημόσιοι φορείς, όπως το Υπουργείο Υγείας, δεν έχουν στοιχεία και μάλλον επιδεικνύουν αδιαφορία για το θέμα. Αν και η έκθεση αναφέρεται σε μια παλαιότερη πρωτοβουλία ΜΚΟ στα πλαίσια του προγράμματος Δάφνη, χαρακτηρίζει (τι έκπληξη!) την κατάσταση χαοτική, χωρίς αξιόπιστα ή έστω παρουσιάσιμα στοιχεία. Η έκθεση τονίζει την απουσία συγκεκριμένων νόμων, καθώς ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων μπορεί να διωχτεί μόνο βάσει της γενικότερης νομοθεσίας για περιπτώσεις σωματικής βλάβης, ενώ υπάρχει και νομοθετικό κενό στην πρόβλεψη για την προστασία των ανηλίκων. Το ίδιο ισχύει και για τις αιτούσες άσυλο, οι οποίες καλύπτονται λόγω διεθνών και ευρωπαϊκών κανονισμών και όχι λόγω κάποιων ιδιαίτερων προβλέψεων στο ελληνικό δίκαιο. Γνωρίζοντας όμως τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου και τα πενιχρά ποσοστά όσων το λαμβάνουν δεν μπορούμε να είμαστε και πολύ αισιόδοξες/οι για αυτό.
Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γενετικών οργάνων αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές μορφές κακοποίησης και πρέπει να εξαλειφθεί. Ο δρόμος είναι εξαιρετικά δύσκολος και χρειάζεται πολύ αγώνα, ώστε να υπάρξουν καταλληλότερες θεσμικές πρωτοβουλίες, αλλά κυρίως για αλλαγή νοοτροπίας για τη θέση των γυναικών. Και βέβαια, αλληλεγγύη και βοήθεια στα πολλά εκατομμύρια γυναικών θυμάτων. Οι καταγγελίες και οι έρευνες είναι σημαντικές, αλλά δεν αρκούν.
στο twitter #endfgm
