Το Φύλο Συκής δημοσιεύει απόσπασμα από το βιβλίο της Δέσποινας Παρασκευά-Βελουδογιάννη, Ο Εχθρός, το Αίμα, ο Τιμωρός. Αναλύοντας δεκατρείς λόγους του «Αρχηγού» της Χρυσής Αυγής, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Νήσος. Το συγκεκριμένο απόσπασμα αναφέρεται στο σεξισμό που διαπερνά το λόγο και τις πρακτικές της νεοναζιστικής οργάνωσης. Θεωρούμε ότι στη συγκυρία που διανύουμε η μελέτη της Δεσποινας Παρασκευά-Βελουδογιάννη έρχεται να εμπλουτίσει την εργαλειοθήκη που διαθέτουμε για να απαντήσουμε στην άνοδο του φασισμού. Για εμάς είναι πολύ σημαντικό ότι η οπτική του φύλου αναγνωρίζεται ως δομικό στοιχείο και καταγράφεται ως τέτοια και ελπίζουμε να ανοίξει ο δρόμος ώστε να δούμε ακόμα περισσότερες παρόμοιες συμβολές. Καλή ανάγνωση!
της Δέσποινας Παρασκευά-Βελουδογιάννη
Σεξισμός και σεξουαλικότητα
Οι λόγοι του Νικόλαου Μιχαλολιάκου διαμορφώνουν το ιδεατό πρότυπο του μέλους του «κινήματος»: άντρας λευκός, αρρενωπός, γυμνασμένος, ετοιμοπόλεμος, ταγμένος σε «μεγάλους σκοπούς» που εφορμούν από τα ιδεολογήματα τα ανώτερης φύσης και φυλής, υπάκουος στους ανωτέρους του, βίαιος στους κατώτερους, ταγμένος με κάθε τρόπο να διαφυλάσσει την καθαρότητα της «κατηγορίας» του[1]. Οι συνεχείς αναφορές στον πόλεμο και στη βίαιη δράση είναι ο τρόπος εικονοποίησης, διά του λόγου εγκαθίδρυσης και έγκλησης, καθώς και αναπαραγωγής αυτού του προτύπου. Όπως σημειώνει ο Τραβέρσο, ο πόλεμος γίνεται ο τόπος πραγμάτωσης του αρσενικού αρχέτυπου, που μετατρέπεται σε επιθετικό ανδρισμό. Η αρσενικότητα γίνεται συνώνυμο της δύναμης, του θάρρους, της επιθυμίας για δράση: το αρσενικό ιδεώδες συγκρούεται με όλα τα συμπτώματα της «παρακμής»[2]. Από διαφορετική σκοπιά, ο Ουμπέρτο Έκο επισημαίνει ότι η μετάθεση του πόθου για εξουσία στη σεξουαλική συμπεριφορά του πρωτοφασίστα διαμορφώνει το πρότυπο του macho αρσενικού, που περιφρονεί τις γυναίκες και καταδικάζει σεξουαλικές συμπεριφορές που βαφτίζει «παρεκκλίνουσες». «Και επειδή και το σεξ είναι δύσκολο παιχνίδι, ο πρωτοφασίστας ήρωας προτιμά να παίζει με τα όπλα – σαν φαλλικό υποκατάστατο»[3].
Η εικόνα της γυναίκας μπορεί να μην εντάσσεται στην κατηγορία των «εχθρών», ωστόσο περισσότερο εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία του «Άλλου», ακριβώς γιατί δεν ταυτίζεται με το ιδεατό πρότυπο της οργάνωσης. Παρόλο που σε κάθε λόγο του ο ομιλητής απευθύνεται σε «κυρίους και κυρίες», σε «συναγωνιστές και συναγωνίστριες», σε «Ελληνίδες και Έλληνες», φαίνεται ότι κάτι τέτοιο ανταποκρίνεται μονάχα στους σκοπούς της ρητορικής ευγένειας και της έλξης του ενδιαφέροντος του ακροατηρίου. Κατά τα άλλα, ο κόσμος που οικοδομεί και θέλει να εγκαταστήσει η Χ.Α. περιλαμβάνει μόνο το ιδεατό πρότυπό της. Η ζωή όλων των υπόλοιπων προσώπων είτε δεν κρίνεται άξια να βιωθεί είτε δεν κρίνεται άξια να αναφερθεί, καθώς θα βρίσκεται πάντοτε στο παρασκήνιο της ιστορίας. Είδαμε και προηγουμένως ότι η ιστορική θέση της γυναίκας ήταν είτε του θύματος είτε της υποστηρίκτριας των πολεμιστών.
Σε αυτό το πλαίσιο κινείται και η αντίληψη της οργάνωσης για τη θέση της γυναίκας σήμερα, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τις ίδιες τις γυναίκες που είναι μέλη της Χ.Α. Ο ιστότοπος Μέτωπο Γυναικών καθώς και ο ιστότοπος Ιδεολογική Βιβλιοθήκη Μετώπου Γυναικών αποτελούν τις επίσημες ιστοσελίδες των γυναικών της οργάνωσης – κάτι που διαπιστώνουμε και από τους υπερσυνδέσμους που παραπέμπουν στην επίσημη ιστοσελίδα της Χ.Α. Εκεί διαβάζουμε: «Η υποτιθέμενη απελευθέρωση της γυναίκας την αποπροσανατόλισε και από την πραγματική ουσία του ύψιστου ρόλου της, την Μητρότητα. Δηλαδή την υποχρέωση και την ύπατη τιμή, να φέρει στον κόσμο και ν’ αναθρέψει τα νέα βλαστάρια στον κορμό της Φυλής. […] Εμείς οι Ελληνίδες, μέλη του Λαϊκού Συνδέσμου, έχοντας βαθύτατη συναίσθηση της καταστροφής που επιφέρει το φεμινιστικό πνεύμα της εποχής μας, είμαστε ενάντια σε κάθε λογής διακηρύξεις για την ισότητα των δύο φύλων»[4].
Οι εύγλωττες διατυπώσεις καθιστούν σαφές ότι η γυναίκα δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από ένα εργαλείο –ή ένα δυνάμει εργαλείο όσον αφορά τις ανύπαντρες– αναπαραγωγής μελών της φυλής και μια υποταγμένη στον άντρα ύπαρξη, ο οποίος καθορίζει τη διοίκηση της κοινωνίας εν γένει. Εξάλλου, ό,τι δεν ενσαρκώνει το ιδεατό πρότυπο οφείλει να το υπηρετεί. Η γυναίκα οφείλει να ασχολείται με τα του οίκου και των τέκνων, να στέκει αρωγός στο έργο του άντρα της. Για την υλοποίηση αυτών των καθηκόντων, μπορεί να συμβουλευτεί τον εξειδικευμένο ιστότοπο Μαγειρείο Μετώπου Γυναικών [5], όπου θα βρει συνταγές παραδοσιακής μαγειρικής και καλλυντικών. Φυσικά, οτιδήποτε έχει να κάνει με την αυτόβουλη διαχείριση του σώματός της είναι απαγορευμένο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την προβολή της έκτρωσης ως «εγκλήματος κατά της φύσης»[6]. Βεβαίως, το πρότυπο της γυναίκας δεν είναι άλλο από το πρότυπο που δίδαξε η εθνικοσοσιαλιστή Γερμανία[7].
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λόγοι που απευθύνονται αποκλειστικά στο γυναικείο κοινό της οργάνωσης ή οι λόγοι που διαμορφώνονται από τις γυναίκες της Χ.Α. φανερώνουν την αντίληψη ότι οι γυναίκες σήμερα καταπιέζονται και ότι είναι αναγκαίο να βρεθεί ο τρόπος που θα συμβάλει στην απελευθέρωσή τους – εξού και οι κινήσεις συγρότησης των γυναικών της οργάνωσης ως ομάδας, με διαδικτυακούς τόπους, ιδιαίτερες αναζητήσεις κ.λπ. Ωστόσο, γίνεται επίσης φανερό ότι η εν λόγω καταπίεση προέρχεται από τον κόσμο που έχουν διαμορφώσει οι «εχθροί» του «κινήματος», αριστεροί και δεξιοί. Με αυτή την έννοια, η Χ.Α. επισημαίνει ότι η «απελευθέρωση» θα προέλθει αφενός από την ενασχόληση των γυναικών με τα καθήκοντα τα οποία η φύση τούς έχει αποδώσει, αφετέρου μέσω της απομάκρυνσής τους από τα «αλλότρια», που έχει επιβάλει ο φεμινισμός και άλλα «καταστροφικά» κινήματα. Η «απελευθέρωση» για τη γυναίκα της Χ.Α., επομένως, είναι αποτέλεσμα της προσκόλλησης σε μια απολύτως καθορισμένη και στατική εικόνα, η οποία βασίζεται στα στερεότυπα περί φυσικά δοσμένων ρόλων με χαρακτήρα «θέσφατου», που εντείνουν στο έπακρο τις εξουσιαστικές κοινωνικές σχέσεις. Πρόκειται για μια απελευθέρωση διά της κανονικοποίησης και της υποταγής, για μια απελευθέρωση διά της ποινικοποίησης του «παρεκκλίνοντος» σώματος. Οι γυναίκες οφείλουν να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους και μέσα από ομάδες γυναικών που θα συζητούν τα ιδιαίτερα θέματά τους, προκειμένου να επιτυγχάνεται και θεσμικά η υποταγή τους στις νόρμες και στην ιεραρχία της οργάνωσης. Από μια άλλη οπτική, το γυναικείο σώμα γίνεται έτσι το κατεξοχήν σώμα υπό έλεγχο. Και ο έλεγχος αυτός προέρχεται από τις ίδιες τις γυναίκες, τους άντρες τους, και το κράτος. Η διαρκής επιτήρηση και αξιολόγηση του γυναικείου σώματος είναι απαραίτητα στοιχεία για τη διατήρηση της φυλετικής καθαρότητας, η οποία αποτελεί και τη βασική στρατηγική ενός ναζιστικού κράτους[8].
Αν, όπως σημειώθηκε προηγουμένως, ο πόθος για εξουσία μετατίθεται στη σεξουαλική συμπεριφορά, θα μπορούσε άραγε να υποστηριχτεί ότι το πεδίο του πολέμου αποτελεί έναν τόπο πραγμάτωσης της σεξουαλικής επιθυμίας; Σε αυτή την εκτίμηση κατατείνει το γεγονός ότι πολλές φορές ακούμε τον Νικόλαο Μιχαλολιάκο να προκαλεί συχνά το κοινό καλλιεργώντας προβολικά σαδιστικές φαντασιώσεις για σφαγές, απαγωγές και βιασμούς. Οι αναλυτικές περιγραφές περασμένων και μελλοντικών πολεμικών μαχών αντανακλούν ότι η βίαιη συμπεριφορά προκαλεί και παράγει μια επιθυμητή ηδονή στο πλαίσιο μιας εικονοποιημένης φαντασίωσης. Σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ, «στις αυταρχικές κοινωνίες βρίσκουν την ικανοποίησή τους τόσο οι μαζοχιστικές όσο και οι σαδιστικές τάσεις. Ο καθένας είναι ενταγμένος σε ένα σύστημα εξαρτήσεων προς τα πάνω και προς τα κάτω. Όσο χαμηλότερα βρίσκεται η θέση ενός ατόμου μέσα σε αυτή την ιεραρχία τόσο μεγαλύτερη, ποσοτικά και ποιοτικά, είναι η εξάρτησή του από υψηλότερες αρχές. Πρέπει να υπακούει στις αρχές του άμεσου προϊσταμένου του, ο οποίος όμως δέχεται εντολές από ακόμη υψηλότερα ιστάμενους […]». Ακόμα και ο αρχηγός μιας κοινωνίας ικανοποιεί τα μαζοχιστικά ένστικτά του, καθώς υποτίθεται ότι υπακούει στον ύψιστο Θεό ή σε κάποια αντίστοιχη δύναμη. Εξάλλου, σαδιστικές τάσεις δεν ικανοποιούν μόνο τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα που μπορούν να τις ασκήσουν στα κατώτερα, αλλά και τα ίδια τα κατώτερα στρώματα «εξασκούνται» πάνω στις γυναίκες ή στα ζώα ή, όπου αυτό δεν είναι εφικτό, επιστρατεύονται οι δούλοι και οι φυλετικές μειονότητες[9]. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η προβληματική του Φρομ περί της ανάγκης του αυταρχικού ατόμου να υποτάσσεται στους ανώτερούς του και να ασκεί τα βίαια ένστικτά του στους κατώτερους, αντλώντας έτσι ικανοποίηση. Εξάλλου, όπως επισημαίνει ο Μπρους Φινκ, ο σαδομαζοχιστικός χαρακτήρας «αντλεί ικανοποίηση από την εκδραμάτιση της ίδιας της πράξης που απαιτεί να αποχωριστεί την πηγή της ικανοποίησής του»[10].
Το σεξουαλικό πρότυπο της Χ.Α. είναι αυστηρά ετεροσεξουαλικό και υποτάσσεται σε στενές κανονιστικές φόρμες και νόρμες. Σε αυτό το πλαίσιο, οτιδήποτε διαφορετικό θεωρείται απόκλιση και καταγγέλλεται ως προδοσία προς τη φύση, που πρέπει να τιμωρηθεί. Έτσι, οργανώνονται επιθέσεις και απειλές σε ομόφυλα ζευγάρια[11], αλλά και σε γυναίκες που δεν επιτελούν τον «γυναικείο ρόλο τους», όπως η Λιάνα Κανέλλη και η Ρένα Δούρου. Παράλληλα, αποδίδεται καθεστώς μιαρότητας ή ασθένειας στη σεξουαλικότητα («ανώμαλους που παίρνουν τα τηλέφωνα 690», «παρουσιάζεται […] ο Χριστός σαν ανώμαλος και κίναιδος»), ενώ συχνά αυτή αποδίδεται στον απεχθή «εχθρό» και στις πράξεις του («τσοντοκάναλα»).
Κλείνοντας, αξίζει να αναφερθεί για άλλη μία φορά η επέμβαση της Χ.Α. στο θέατρο «Χυτήριο». Κατά τη διάρκειά της, ακούμε τον βουλευτή Ηλία Παναγιώταρο να φωνάζει χυδαία επί αρκετή ώρα επιτιθέμενος στις σεξουαλικές επιλογές των gay ατόμων και στις γυναίκες[12]. Οι αποτρόπαιες ύβρεις του βουλευτή δεν είναι μόνο ταπεινωτικές για τα ομοφυλόφιλα άτομα και για τις γυναίκες· δεν αποτυπώνουν μονάχα το πρότυπο του macho επιθετικού άντρα που δεν μπορεί να ανέχεται κάτι άλλο πέρα από τη λεγόμενη ετεροκανονική σεξουαλικότητα, αλλά και να αναγνωρίζει ως το μόνο ισάξιο του ιδεατού αντρικού προτύπου το ταυτόσημό του· αποτυπώνουν ταυτόχρονα την αντίληψη της οργάνωσης για τη σεξουαλικότητα: το σεξ είναι λειτουργία που χρειάζεται έναν δράστη και έναν παθητικό αποδέκτη, μια πράξη τιμωρητική από την πλευρά ενός ενεργούντος και ταπεινωτική από την πλευρά ενός αποδέκτη. Τα πάντα σε αυτόν τον κόσμο γίνονται ιδεατά μέσω των διπόλων επίθεση-τιμωρία και τιμωρία-ταπείνωση, με τη σεξουαλικότητα να αποτελεί το πιο πρόσφορο έδαφος για την εφαρμογή αυτών των διπόλων, τα οποία συν τοις άλλοις αντανακλούν εναργώς και τα σαδομαζοχιστικά σύνδρομα των αυταρχικών ατόμων. Εδώ δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε επίσης ότι το τόσο αναλυτικό υβρεολόγιο του βουλευτή παραπέμπει σε μια εκπεφρασμένη φαντασίωση που βιώνεται προβολικά κατά τη στιγμή της εκφώνησής της. Το ενδιαφέρον σε αυτό το σημείο, ωστόσο, έγκειται σε μια υφέρπουσα αντίφαση: από τη μία υπάρχει μια σαφώς καθορισμένη τάξη πραγμάτων στην αντίληψη της οργάνωσης όσον αφορά την αποδεκτή σεξουαλική συπεριφορά, μια τάξη πραγμάτων που αποτυπώνεται στην «ετεροκανονική» σεξουαλική πρακτική, η οποία παρουσιάζεται ως «φυσική» και μοναδική επιλογή του ανθρώπου, ικανή να αναπαραγάγει το είδος· από την άλλη, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις στις οποίες οι φορείς τής εν λόγω αντίληψης δύνανται –έστω και φαντασιωτικά– να καταρρίψουν αυτή την τάξη πραγμάτων. Οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι άλλες από όσες ανακύπτουν στο ίδιο το πεδίο του πολέμου, όπου εκεί φαίνεται σαν όλα να επιτρέπονται, και όπου η σεξουαλική πρακτική επανανοηματοδοτείται και στόχο έχει όχι τη βιολογική αναπαραγωγή αλλά την επιβολή του ισχυρού πάνω στον αδύναμο και την εξόντωσή του, την επιβεβαίωση και την πλήρη κατίσχυση του ορατού προτύπου πάνω στο μη αξιοβίωτο, στο μη αποδεκτό.
[1] Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη, «Η συμβολή του επίσημου πολιτικού λόγου στη νομιμοποίηση της Χρυσής Αυγής», Εκτός Γραμμής, τχ. 31, Νοέμβριος 2012, σ. 43.
[2] Enzo Traverso, Διά πυρός και σιδήρου. Περί του ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου 1914-1915, (μτφρ.: Γιάννης Ευαγγέλου), Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2013, σσ. 275-276.
[3] Ουμπέρτο Έκο, «Τα τυπικά χαρακτηριστικά του πρωτο-φασισμού. Αρχέγονος φασισμός», tvxs.gr, 13.10.2012.
[4] «Η θέση της γυναίκας στη Λαϊκή Κοινότητα», whitewomenfront.blogspot.gr, 26.5.2007.
[5] Μαγειρείο Μετώπου Γυναικών, whitewomenfront-cooking.blogspot.gr.
[6] «Η έκτρωση είναι έγκλημα κατά της φυλής», whitewomenfront.blogspot.gr, 27.5.2007.
[7] «Η γυναίκα στον εθνικοσοσιαλισμό», whitewomenfront.blogspot.gr, 28.8.2010.
[8] Αγγέλικα Ψαρρά, «Τιμωροί με φύλο στον Άγιο Παντελεήμονα», enthemata.wordpress.com, 29.1.2012· Αθηνά Αθανασίου, «Ο αντιφασιστικός αγώνας είναι απαραίτητο να συμπεριλάβει ζητήματα που αφορούν το φύλο και τη σεξουαλικότητα», Ενημερωτικό Δελτίο, τχ. 18, Αθήνα: Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, Οκτώβριος 2013, σσ. 4-7.
[9] Erich Fromm, «Μελέτη από τη σκοπιά της κοινωνικής ψυχολογίας», στο Max Horkheimer, Erich Fromm, Herbert Marcuse ό.π., σσ. 170-171.
[10] Bruce Fink, Κλινική εισαγωγή στην ψυχανάλυση. Θεωρία και τεχνική (μτφρ.: Νίκος Ηλιάδης), Αθήνα: Πλέθρον, 2006, σ. 248.
[11] Θεόφιλος Δουμάνης, «Ρατσιστική επίθεση σε gay άτομα στον Κεραμεικό», lifo.gr, 27.10.2012.
[12] Συγκεκριμένα ο βουλευτής λέει: «Πουστράκι τελειώνετε, κατάλαβες; Τελειώνουν τα πουστράκια. Άντε κωλομπήχτες, μαλάκες ηθοποιοί του κώλου, ε μαλάκες ηθοποιοί του κώλου. Κοίτα πουτανάκι, έρχεται η ώρα σου. Τράβα ρε, τράβα, έρχεται η ώρα σου. Έρχεται ρε και η αστυνομία σάς φυλάει τα κωλαράκια, αφού σας τα γαμάνε που σας τα γαμάνε οι Πακιστανοί ρε. Αδερφές ξεσκισμένες. Γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες, ε γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες»: «Ματ, Χυτήριο, Θέατρο», youtube.com, 11.10.2012.
Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη, Ο Εχθρός, το Αίμα, ο Τιμωρός. Αναλύοντας δεκατρείς λόγους του «Αρχηγού» της Χρυσής Αυγής, Νήσος, Αθήνα 2015
Περισσότερα για το βιβλίο εδώ
