της Χιλαρυ Γουεϊνραϊτ
H Ντορίν Μάσεϊ, σοσιαλίστρια και φεμινίστρια, αφοσιωμένη γεωγράφος και δημόσια διανοούμενη με μεγάλη επίδραση, πέθανε τη νύχτα της 11ης Μαρτίου, στα 72 της. Τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν αφιερώσεις: «Τώρα καταλαβαίνουμε τι ένιωσε ο υπόλοιπος κόσμος όταν πέθανε ο Μπόουι», έγραψε κάποιος σε μια προσπάθεια να δείξει το μέγεθος της απώλειας. Το σώμα της Ντορίν μπορεί να έμοιαζε εκ κατασκευής εύθραυστο, αλλά το μυαλό της ήταν λαμπρό και αλύγιστο. Ως χαρακτήρας ήταν δυνατή, παθιασμένη, ξέχειλη από περιέργεια αλλά και μετριοφροσύνη κι ευγένεια. Ακτινοβολούσε πολιτική ενεργητικότητα και ανθρωπισμό, που τα συνδύαζε με ένα πνεύμα οξυδερκές και ασεβές.
Με μια σταθερή ροή βιβλίων (For Space, The anatomy of job loss, και Space, Place and Gender) και πολύτιμες συνεισφορές σε βιβλία άλλων όπως το Digging Deeper του Χιου Μπέινον (μια συλλογή άρθρων για τη μεγάλη απεργία των Βρετανών μεταλλωρύχων το 1984-85), δούλεψε μαζί με συναδέλφους της όπως ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ για να καθιερώσει τη γεωγραφία ως πολύτιμη διανοητική πηγή μιας ισχυρής και συνεκτικής κριτικής του αρπακτικού καπιταλισμού στην εποχή της κλιματικής αλλαγής και της ελεγχόμενης από τις πολυεθνικές παγκόσμιας αγοράς.
Η ακαδημαϊκή της βάση ήταν το Open University στο οποίο έμεινε μέχρι τέλους πιστή εκτιμώντας το πόσο ανοιχτό και προσβάσιμο ήταν σε όποιον είχε επιθυμία για γνώση. Απέρριψε δε επανειλημμένα προσφορές άλλων πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων και η Οξφόρδη, ακριβώς γιατί τα θεωρούσε πολύ κλειστά και ελιτίστικα για τη δική της ευρεία εκπαιδευτική αποστολή.
Ήταν περήφανη για το βραβείο Vautrin Lud (το «Νόμπελ της Γεωγραφίας») που της απονεμήθηκε το 1998 και μάλιστα το γιόρτασε, στο γνωστό ανοιχτό κοινωνικό της στιλ, με τον μεγάλο και πολυποίκιλο φιλικό της κύκλο. Αντίθετα, έφριξε όταν άκουσε ότι το κατεστημένο, που τόσο σφοδρά μισούσε σκόπευε να της απονείμει το Παράσημο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Θυμάμαι ότι με πήρε πανικόβλητη τηλέφωνο για να ζητήσει τα στοιχεία κάποιων άλλων γνωστών προσωπικοτήτων που είχαν αρνηθεί τις βασιλικές τιμές, όπως ο Κεν Λόουτς και ο Τζον Πάλμερ, προκειμένου να σχεδιάσει τον τρόπο με τον οποίο αυτή η άρνησή της θα είχε τον μέγιστο δυνατό αντι-βασιλικό αντίκτυπο.
Όλη της η πολιτική δράση στηριζόταν στο δυνατό ταξικό της αισθητήριο: αυτό καθοδηγούσε την ενεργή υποστήριξή της στις γυναίκες των κοινοτήτων των μεταλλωρύχων κατά τη διάρκεια της απεργίας του 1984-85 (είχαμε πάει μαζί στο Μπλίντγουορθ στο Νοτινχαμσάιρ για να προσφέρουμε όποια ηθική και πρακτική υποστήριξη μπορούσαμε στις τοπικές διαδηλώσεις των Γυναικών Κατά του Κλεισίματος των Ορυχείων), και γι’ αυτό ήταν τόσο ενθουσιασμένη με την εκλογή του Κόρμπιν στην αρχηγία των Εργατικών. Μάλιστα η τελευταία φορά που είδα την Ντορίν ήταν όταν, μαζί με τη Σαντάλ Μουφ, γειτόνισσα κι αυτή και καλή φίλη, συζητήσαμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να υποστηρίξουμε την εκλογή του Κόρμπιν.
Η Ντορίν Μάσεϊ μεγάλωσε στο Γουάιδενσο, ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα κατοικιών του Μάντσεστερ, και αυτή η εμπειρία της αποτέλεσε, όχι μόνο ένα σταθερό σημείο αναφοράς στις πολιτικές μας συζητήσεις αλλά και την καύσιμη ύλη της οργής που έτρεφε ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση και την ταξική κυριαρχία, στη σύνθετη διαπλοκή τους με τις οικονομικές-γεωγραφικές ανισότητες και τις έμφυλες και φυλετικές διακρίσεις. Η βορειοδυτική Αγγλία παρέμεινε η εστία πολλών από τα ισόβια πάθη της. Έκανε άπειρες διαδρομές με το τρένο από το Γιούστον στο Λίβερπουλ για να επευφημήσει την αγαπημένη της ομάδα, στην οποία ήταν ένθερμος οπαδός, και μετά στο Άλβεστον, για να περάσει λίγες μέρες με τη λατρεμένη της αδελφή Χίλαρι, με την οποία έκανε μεγάλους περιπάτους και παρατήρηση πτηνών (άλλη μια από τις μακρόχρονες αγάπες της) στους όμορφους λόφους του Εθνικού Δρυμού του Lake District.
Ήταν επίσης παθιασμένη με το Λονδίνο, την πόλη που έμενε και που συχνά μελετούσε. Ήταν ενεργή αρχιτέκτονας μηχανικός του Συμβουλίου του Μείζονος Λονδίνου (Greater London Council – GLC) υπό τις οδηγίες του φίλου και γείτονά της στο Κίλμπουρν, του Κεν Λίβινστοουν. Έγινε μέλος της Επιχειρηματικής Επιτροπής του Μείζονος Λονδίνου (Greater London Enterprise Board – GLEB), στην οποία ο, επίσης συμμετέχων, Τζον Πάλμερ θυμάται πως «κατά την προετοιμασία των αναπτυξιακών σχεδίων της Επιτροπής, εκείνη διερευνούσε πάντα επίμονα τρόπους για να προωθηθούν μέσω αυτών τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων». Και ο Ρόμπιν Μάρεϊ, επίσης μέλος και Οικονομικός Σύμβουλος του GLC, περιγράφει πώς η Μάσεϊ «επέμενε ότι ο χώρος είναι κοινωνικός και όχι μόνο φυσικός: μιλούσε για έμφυλο χώρο, για ταξικό χώρο. Εισήγαγε στις συζητήσεις της GLEB αυτή την τόσο διαφωτιστική οπτική, καθώς προσπαθούσαμε να μεταφέρουμε τις αρχές του GLC στα συγκεκριμένα επιχειρηματικά σχέδια που εξετάζαμε».
Η Μάσεϊ εφάρμοσε αυτή της την ικανότητα να συνδυάζει τη θεωρητική καινοτομία με την πολιτική εμπλοκή και σε διεθνή κλίμακα, ιδίως στη Λατινική Αμερική. Μιλούσε άπταιστα ισπανικά και πέρασε ένα χρόνο στη Νικαράγουα, γράφοντας ένα βιβλίο για τη χώρα. Το διαρκές ενδιαφέρον της για τον χώρο και την εξουσία την οδήγησε σε μια μακρά ενασχόληση με την πολιτική αλλαγή στη Βενεζουέλα. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό της που η έννοια των «γεωμετριών εξουσίας» που επινόησε, χρησιμοποιήθηκε στην προσπάθεια επέκτασης της συμμετοχικής και κινηματικής δημοκρατίας στη χώρα. Ήταν επίσης μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Revista Pos, του περιοδικού της Σχολής Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας του Σάο Πάολο.
Εκτός από τη Λατινική Αμερική, η Μάσεϊ έδρασε και στη Νότια Αφρική, συνεργαζόμενη με ντόπιους ακτιβιστές. Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής κυβέρνησης, συνεργάστηκε με τη Φρένε Γκινουάλα (που αργότερα έγινε το πρώτο έγχρωμο άτομο που εκλέχτηκε Πρόεδρος του Νοτιοαφρικανικού Κοινοβουλίου) σε ένα εργαστήριο για το φύλο και την απλήρωτη εργασία, σε μια εποχή που αυτά τα θέματα βρίσκονταν στο περιθώριο της οικονομικής συζήτησης.
Είμαστε τυχεροί που μέσω του συγκλονιστικού –αγαπημένη της λέξη αυτή– εύρους και βάθους του συγγραφικού της έργου, οι ιδέες της είναι ακόμα μαζί μας, αλλά μπορούμε να αυξήσουμε κι άλλο την επιρροή τους. Η ίδια θα ήθελε να κλείσω αυτό τον χαιρετισμό με ένα ηχηρό και οξύ πολιτικό σχόλιο, και η εισαγωγή του κειμένου της στο σάιτ του περιοδικού Soundings για την εκλογή Κόρμπυν κάνει μια χαρά τη δουλειά: από τότε που εκλέχτηκε ο Κόρμπιν, διάφοροι «ειδικοί» προβλέπουν για τους Εργατικούς την καταστροφή. Στην πραγματικότητα η καταστροφή τους είναι πιθανότερο να επέλθει αν ο κομματικός μηχανισμός δεν κινητοποιηθεί και εργαστεί ώστε η ηγεσία του Κόρμπιν να πετύχει. Αλλά ό,τι και να κάνει το κόμμα –και ειδικά η Κοινοβουλευτική του Ομάδα–, γνωρίζω πως οι φίλοι της Ντορίν, ένα ευρύ δίκτυο με μεγάλη επιρροή, θα κινητοποιηθούν και θα εργαστούν ώστε η μνήμη της και το αποφασιστικό της πνεύμα να μείνουν ζωντανά και, κυρίως, ώστε να διασφαλίσουν τη συνέχιση της επιρροής της μετασχηματιστικής και βαθιά ριζοσπαστικής πολιτικής της άποψης. Ζήτω, λοιπόν, η Ντορίν! Ζήτω ο μετασχηματισμός των γεωμετριών της εξουσίας! Ζήτω!
Η Hilary Wainwright είναι συνεκδότρια του «Red Pepper». Το κείμενο, με τίτλο «How we will miss that chuckle: my friend, Doreen Massey» (εδώ με περικοπές) δημοσιεύθηκε στο OpenDemocracy, στις 15.3.2016.
μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου
Πηγή: ενθέματα
Διαβάστε ακόμα
Πολλαπλοί χώροι της δημοκρατίας
.
