Fearless Collective: H τέχνη κατά της έμφυλης βίας στην Ινδία και στο Πακιστάν

της Γεωργίας Μανώλη

Οι Fearless, δηλαδή οι Άφοβες, είναι μια κολεκτίβα από καλλιτέχνιδες του δρόμου, κινηματογραφίστριες, φωτογράφους και ακτιβίστριες που θεωρούν ότι η τέχνη τους μπορεί να είναι το μέσο για την κοινωνική αλλαγή. Επικεντρώνονται σε θέματα όπως η ισότητα των φύλων, η σεξουαλικότητα και η καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Ιδρύτρια αυτής της κολεκτίβας ήταν η Iνδή καλλιτέχνιδα Shilo Shiv Suleman, η οποία μετά τον ομαδικό βιασμό και τη δολοφονία της Jyoti Singh στο Νέο Δελχί, αποφάσισε να ξεκινήσει μια καμπάνια κατά της έμφυλης βίας και του φόβου που βίωναν οι γυναίκες εκείνη την περίοδο. «Χρειαζόμασταν περισσότερες γυναίκες στο δρόμο, να διεκδικήσουν και πάλι το δικαίωμα τους στο δημόσιο χώρο και την ισότητα» (Fearless Collective). Καθώς η Ινδία απαγορεύει γενικά την δημοσιοποίηση ονόματος θύματος, μέχρι και σήμερα μάλιστα, τα ινδικά ΜΜΕ αποκαλούσαν το θύμα «Nirbhaya» που σημαίνει αυτό ακριβώς, «άφοβη». Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε με κάλεσμα στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης για αφίσες κατά αυτού του φόβου και η απήχηση ήταν τεράστια. Η καμπάνια αυτή συνεχίστηκε και εκτός διαδικτύου σε διαδηλώσεις κατά της έμφυλης βίας στην Καλκούτα και σε καλλιτεχνικές εκθέσεις στην Σιγκαπούρη και στην Αχμενταμπάντ.

Το πιο πρόσφατο εγχείρημα της κολεκτίβας είναι οι τοιχογραφίες στις γειτονιές των πακιστανικών πόλεων. Συγκεκριμένα η Suleman επισκέφτηκε τη Λαχώρη, το Καράτσι και το Ραβαλπίντι μετά από πρόσκληση της Πακιστανής ακτιβίστριας για τα σεξουαλικά δικαιώματα Nida Mushtaq. Εκεί εκπαίδευσε καλλιτέχνες της πακιστανικής Fearless Collective και μαζί με άλλες γυναίκες, για πρώτη φορά στο Πακιστάν, ζωγράφισαν και μεταμόρφωσαν με πολύχρωμα σχέδια και μηνύματα τοίχους σε δημόσιους χώρους. Στη Λαχώρη συνεργάστηκαν με φοιτήτριες της Σχολής Καλών Τεχνών ενώ στο Ραβαλπίντι οι Fearless Collective συναντήθηκαν με την τρανς κοινότητα και μαζί ζωγράφισαν την τρανς ακτιβίστρια Bubbli Malik πάνω σ’ ένα ποδήλατο σ’ ένα τεράστιο τοίχο όπου αναγράφεται στα Ουρντού η επιγραφή «Είμαι δημιούργημα του Θεού». Τέλος, στο Καράτσι σε μια γειτονιά που μαστίζεται από τη βία των συμμοριών, παρά τις προτροπές των ντόπιων να μην προχωρήσουν το επικίνδυνο σχέδιο τους, η Suleman και οι Fearless Collective δημιούργησαν μια τοιχογραφία που απεικονίζει δυο κορίτσια κυριολεκτικά μέσα στα χαλάσματα. Το εγχείρημα αυτό έλαβε μέρος κατά το τέλος του 2015 αλλά έγινε viral στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης το 2016 και συζητιέται ακόμη. Στόχος άλλωστε και των Fearless Collective και της Mushtaq είναι πρωτίστως η ανάκτηση του δικαιώματος της γυναίκας στο δημόσιο χώρο και στο αστικό τοπίο. «Η δουλειά μας ως καλλιτέχνιδες και ακτιβίστριες είναι να μεταλλάξουμε αυτούς τους χώρους, να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες τους στο έπακρο ενώ ταυτόχρονα μοιραζόμαστε ιστορίες με τις οποίες σχετιζόμαστε και οι οποίες στο τέλος της ημέρας είναι όμορφες» (USIP). Το σημαντικότερο που έχουν όμως καταφέρει οι Fearless Collective είναι να δουλέψουν μέσα στην κοινότητα τόσο με άνδρες όσο και με γυναίκες και να πατάξουν κυριολεκτικά το φόβο που προκαλεί η έμφυλη βία. Σίγουρα οι Fearless Collective έχουν συναντήσει πολλά προβλήματα κατά τις προσπάθειες τους αυτές και κυρίως οικονομικά (αναπόφευκτα υπάρχουν και οι επιχορηγήσεις από αμερικάνικες ΜΚΟ όπως παραδέχεται και η ίδια η Suleman) ωστόσο δεν πτοούνται και συνεχίζουν τις προσπάθειες τους για την καταπολέμηση των στερεοτύπων της έμφυλης βίας μέσα από την τέχνη του δρόμου.