Από τον Αντρέα της Ρώμης … στην Άννα της Αθήνας
της Μαρίας Λούκα
Η οικονομική κρίση έχει καθηλωτική ισχύ. Μονοπωλεί το δημόσιο ενδιαφέρον, την πολιτική σκηνή, τις ζωές των ανθρώπων. Τα κοινωνικά δικαιώματα υποχωρούν, πρώτα απ’ όλα τα δικαιώματα της LGBT κοινότητας. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία ή η Κύπρος αυτή η διαπίστωση αποτυπώνεται αρκετά επώδυνα. Τα δικαιώματα των LGBT υποχώρησαν πριν καν προλάβουν να αναπτυχθούν. Στη Ρώμη τις ίδιες μέρες που παραιτήθηκε ο Μάριο Μόντι και προκηρύχτηκαν εκλογές, διεξαγόταν το συνέδριο της IGLA Europe, της Ευρωπαϊκής οργάνωσης για τα δικαιώματα των LGBT ανθρώπων. Το συνέδριο αναπόφευκτα σκιάστηκε από την αυτοκτονία του «αγοριού με το ροζ παντελόνι». Ο 15 χρόνος Αντρέα μετά από ένα χρόνο sexual bulling και ομοφοβικών επιθέσεων στα social media κρεμάστηκε στο σπίτι του στη Ρώμη. Χιλιάδες Ιταλοί με σιωπηλές διαμαρτυρίες με κεριά βγήκαν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν. Μέχρι και πρόεδρος της Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο έκανε παρέμβαση καταδικάζοντας τις ομοφοβικές συμπεριφορές.
«Είναι υποκριτικό το ενδιαφέρον αρκετών πολιτικών. Η περίπτωση του Αντρέα αντικατοπτρίζει το αδιέξοδο που βιώνουν χιλιάδες έφηβοι ομοφυλόφιλοι. Δε μπορούν να δουν τον εαυτό τους να αναγνωρίζεται, να υπάρχουν όπως είναι , να έχουν μέλλον. Όσο δεν υπάρχει σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία οι συμμαθητές τους δεν τους αποδέχονται και οι εκπαιδευτικοί είναι σε αμηχανία. Οι περισσότερες περιπτώσεις βίας δε φτάνουν στη δημοσιότητα. Υπάρχει μια άτυπη λογοκρισία για LGBT θέματα. Ούτε στην Αστυνομία πάνε τα θύματα γιατί φοβούνται ότι θα υποστούν δυσμενείς διακρίσεις.» επισημαίνει o Leonardo Monaco, από την οργάνωση Association Radical Certi Diritti. Μπορεί η Ιταλία να εξέλεξε την πρώτη γυναίκα τρανς στο Κοινοβούλιο αλλά υστερεί αρκετά στην κατοχύρωση δικαιωμάτων σεξουαλικής ελευθερίας.
Στον χάρτη που διαμορφώνει η Igla βαθμολογώντας τις χώρες ως προς την πρόοδο στην κατοχύρωση LGBT δικαιωμάτων με βάση 42 κατηγορίες, στην κατώτατη βαθμίδα τοποθετούνται καταρχήν ορισμένες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ (Ρωσία -4,5/ Ουκρανία -4). Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όμως τις χαμηλότερες βαθμολογίες καταγράφουν η Κύπρος (1), η Ελλάδα (2) και η Ιταλία (2,5). Χώρες όπως η Ρουμανία (6), η Βουλγαρία (6) ή η Κροατία (10) έχουν επιδείξει πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία. Στον αντίποδα, στις χώρες με τις καλύτερες βαθμολογίες κατατάσσονται η Μεγάλη Βρετανία (21), η Γερμανία (20), η Ισπανία (20) και η Σουηδία (18). Σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες ήδη από τη δεκαετία του ‘90 το θεσμικό πλαίσιο μεταβάλλεται στην κατεύθυνση όχι απλώς της κοινωνικής αποδοχής των LGBT αλλά της ισότιμης μεταχείρισης τους. Στο Βέλγιο, την Ισλανδία , την Ολλανδία, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία έχει θεσμοθετηθεί ο γάμος μεταξύ ομοφυλοφίλων. Στη Γαλλία η συζήτηση εξελίσσεται αυτές τις μέρες εν μέσω ομοφοβικών συλλαλητηρίων. Σε 17 χώρες της Ευρώπης υπάρχει μέριμνα για νομική κατοχύρωση των ομόφυλων ζευγαριών. Σε αρκετές χώρες υπάρχει δυνατότητα υιοθεσίας ή ορισμού του ομόφυλου ερωτικού συντρόφου ως δεύτερου κηδεμόνα των παιδιών. Ακόμα και οι πλέον συντηρητικοί δομικά χώροι, όπως η Εκκλησία απέχουν αρκετά από τα γνώριμα μας μεσογειακά κηρύγματα μίσους. Η Αγγλικανική Εκκλησία για παράδειγμα αποφάσισε πρόσφατα να επιτρέψει σε gay άνδρες που έχουν Σύμφωνο Συμβίωσης να χειροτονούνται επίσκοποι με την -αντιφατική ομολογουμένως – προϋπόθεση ότι θα κάνουν δήλωση αγαμίας.
Η Ελλάδα, από την άλλη, είναι ίσως η μοναδική χώρα διεθνώς που θέσπισε το Σύμφωνο Συμβίωσης αποκλειστικά για ετερόφυλα ζευγάρια. Η Πολιτεία δε δίνει καμιά δυνατότητα αναγνώρισης και θεσμικής κατοχύρωσης των ομόφυλων ζευγαριών. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε το ελληνικό κράτος έκατσε στο σκαμνί του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις 16 Ιανουαρίου . Οι προσφεύγοντες είναι 6 Έλληνες υπήκοοι , μέλη της LGBT κοινότητας, που υποστηρίζουν ότι η μη επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης σε ομόφυλα ζευγάρια, συνιστά διάκριση. «Στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική η στείρωση κατά τη φυλομετάβαση. Επιτρέπεται μεν η εγχείρηση αναπροσδιορισμού φύλου αλλά αφαιρούνται υποχρεωτικά όλα τα γεννητικά όργανα. Σε άλλες χώρες ακολουθείται άλλη διαδικασία, ώστε να μην ακυρώνεται η δυνατότητα αναπαραγωγής. Υπάρχει η παγκόσμια πρωτοτυπία το Σύμφωνο Συμβίωσης να αφορά ετερόφυλα ζευγάρια, ενώ δεν αναγνωρίζεται η δυνατότητα απόκτησης παιδιών. Αν πήγαινα στο Ηνωμένο Βασίλειο και γεννούσα η ληξιαρχική πράξη θα αναγνώριζε δύο μητέρες. Εμείς έχουμε υπόψη μας τουλάχιστον 15 οικογένειες ομόφυλων ζευγαριών με παιδιά στην Ελλάδα αλλά δεν κατοχυρώνονται νομικά» αναφέρει η Κατερίνα Κοσμίδου από την ΟΛΚΕ. Δίπλα σ’ αυτά πρέπει να συμπληρωθεί η ύπαρξη του αναχρονιστικού άρθρου 347 του Ποινικού Κώδικα που θεσπίζει διαφορετικό όριο ηλικίας για τη σύναψη σεξουαλικών σχέσεων μεταξύ ομοφυλόφιλων σε ανακολουθία με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ που έχει υπογράψει το ελληνικό κράτος και η οποία ορίζει ρητά την κατοχύρωση της ισότητας ανεξάρτητα από το σεξουαλικό προσανατολισμό.
Η Βασιλική Κατριβάνου, βουλευτίνα του Συριζα αποτελούσε μαζί με τη Μαρία Γιαννακάκη από τη Δημάρ , τον Κώστα Τριαντάφυλλο από το ΠΑΣΟΚ, και το Χρήστο Καραγιανίδη επίσης από το Σύριζα την αντιπροσωπεία των Ελλήνων βουλευτών που πήραν μέρος στο συνέδριο της Igla και μεταφέρει την εμπειρία της «Υπάρχει κλιμάκωση της ομοφοβίας. Γινόμαστε ως χώρα όλο και πιο συντηρητικοί σε θέματα δημοκρατίας και ξαναγυρνάμε στην Εκκλησία και την οικογένεια. Εγώ όταν σπούδαζα στην Αμερική ο γραμματέας του τμήματος μου ήταν ο Steven. Μετά από λίγο καιρό ο Steven έγινε Stefani και ολόκληρη η πανεπιστημιακή κοινότητα τον υποστήριξε στη μετάβαση του».
Στην Αθήνα λίγες μέρες μετά την αυτοκτονία του 15χρονου Αντρέα , το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών έφερε στη δημοσιότητα την υπόθεση της 25χρονης τρανς Άννας. Για την Άννα η διάθεση να ολοκληρώσει τις σχολικές σπουδές της σε νυχτερινό σχολείο της Αττικής μετατράπηκε σ’ ένα μπαράζ ομοφοβικών, χλευαστικών σχόλιων και σωματικής βίας που έφτασε μέχρι την απόπειρα να την κάψουν περιλούζοντας την με εύφλεκτο υλικό. Το περιστατικό αυτό –απωθημένο στην πολύ βολική εκδοχή του «μεμονωμένου» γεγονότος– αποτελεί απλώς φωτογραφική στιγμή μιας περιόδου, όπου οι ομοφοβικές, επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές εις βάρος των LGBT ανθρώπων πολλαπλασιάζονται. Σε αντιπαραβολή στη Σουηδία η διοίκηση του σουηδικού ποδοσφαιρικού συλλόγου Sörskogens IF απέλυσε όλους τους ποδοσφαιριστές της επειδή προέβησαν σε ομοφοβικά σχόλια σε βάρος αντιπάλων τους στη διάρκεια πρόσφατης αναμέτρησης. Κίνηση που επιβεβαιώνει ότι η δημοκρατία είναι ένα διαρκές διακύβευμα του παρόντος. Για την Ελλάδα, πάλι, η δημοκρατία μετατρέπεται σε επίκληση του παρελθόντος σε μια πραγματικότητα που ολοένα και περισσότερο αντιστρατεύεται το πιο σημαντικό ευρωπαϊκό κεκτημένο, την κουλτούρα του διαφωτισμού και τη συνακόλουθη θεμελίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
