της Florence Χρηστάκη
«Αχ! τι τυχερή που είσαι που εκφράζεσαι έτσι ελεύθερα!» μου λένε. Το ακούω τόσο πολύ αυτό που, όταν με πιάνουν υπαρξιακές ανησυχίες, του τύπου τι θα πει τέχνη σήμερα και τι σημαίνει το να είσαι καλλιτέχνης, έχω έτοιμη μια απάντηση: στο ελάχιστο, ο καλλιτέχνης – και η θηλυκή του βερσιόν, η καλλιτέχνιδα – είναι κάποιος του οποίου το επάγγελμα είναι η προσωπική και ελεύθερη έκφραση. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν εκφράζονται στη δουλειά τους, αλλά είναι αλήθεια ότι στη προκειμένη περίπτωση η προσωπική έκφραση είναι κεντρική.
Εκφράζομαι λοιπόν, και το χαίρομαι. Αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι το δέχονται οι πάντες. Στη σύντομή μου καριέρα – αποφάσισα με κάποια καθυστέρηση να εκφραστώ ελεύθερα – απορρίφτηκα τρεις φορές. Καλά, λέτε, αυτή θα έχει εκθέσει χυδαία πράγματα και δεν ξέρει τι να δείξει για να τραβήξει την προσοχή. Με το χέρι στη καρδιά απαντώ: καθόλου! Ας κρίνετε!
Την πρώτη φορά, μου ζητήθηκε – και όχι μόνο από μένα – να τιμήσω το Μεσολόγγι, μια παραγγελία χωρίς αμοιβή, όπως πολλές φορές συμβαίνει με τους ελεύθερους εκφραστές. Ανοίγω την εγκυκλοπαίδεια, διαβάζω την ιστορία και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η πόλη αυτή δεν δοξάζεται μόνο για το αυγοτάραχο, αλλά περισσότερο ακόμη και για την περίφημη διπλή πολιορκία από τους Οθωμανούς και την έξοδο των απελπισμένων κατοίκων της. Με συγκινεί η ιστορία αυτή, μου φαίνεται παραδειγματική κάθε πολιορκίας, κάθε δοκιμασίας άοπλου πληθυσμού απέναντι σε στρατό οπλισμένο μέχρι τα δόντια.
Επειδή η χαρακτική είναι και τέχνη της επανάληψης, αποφασίζω, ανατυπώνοντας μια μικρή πλάκα που απεικονίζει 7 στρατιώτες, να στήσω ένα στρατό απέναντι στον οποίο βρισκόμενος ο σημερινός θεατής θα ταυτιστεί με τον τότε κάτοικο του Μεσολογγίου, μοιραζόμενος φαντασιακά την μοίρα του. Και επειδή λέγεται ότι ο στρατός της Πόρτας περικύκλωνε την πόλη ακόμα κι εκεί που είναι βάλτοι, ο στρατός αυτός φαίνεται βυθισμένος, όπως και βυθισμένος στις μνήμες…
Μετά από ένα μήνα που πυρετωδώς τυπώνω και ξανατυπώνω, φτάνω θριαμβευτικά στο γραφείο του επιμελητή της έκθεσης με ένα πίνακα – γιγαντιαίο για τις συνήθειες μου – ενός μέτρου επί ενάμισι. «Μα κυρία Χρηστάκη, δεν μπορώ να δεχτώ το έργο σας, μου λέει, καταρχάς δεν αφορά το Μεσολόγγι, αλλά το Ιράκ, ή τέλος πάντων τη σημερινή εποχή! – Του εξηγώ τις προθέσεις μου – «Άμα το δείξω αυτό θα με κρεμάσουν στην πλατεία! Λυπάμαι δεν μπορώ! Θέλετε να μου φτιάξτε ένα εργάκι, ξέρω εγώ, μια βαρκούλα στη λίμνη;» Έτσι, αρνούμενη να φτιάξω μια καινούργια βαρκούλα για το Μεσολόγγι, έφυγα με τον στρατό μου… Σήμερα εικονογραφεί την «Κατάσταση πολιορκίας» που παρουσιάζω στο πλαίσιο του Athens Print Fest.
Αλλά και πάλι εδώ η ελεύθερή μου έκφραση παραμερίστηκε. Η εικαστική μου πρόταση είχε αφετηρία την οδυνηρή μοναξιά στην οποία μάς σαρώνει η σημερινή κρίση, ακόμα πιο αβέβαιους και λυπημένους μετά από την εξύμνηση του ατομικισμού εν καιρώ κοινωνικής και οικονομικής προόδου. Αιωρούμενα και γυμνά – με τα όλα τους ομολογώ – κρέμονταν στη στοά 130 χάρτινα άτομα από ένα μεγάλο κρεμαστάρι, εικόνα της σημερινής γενικής εγκατάλειψης… Μετά από πέντε μέρες έκθεσης, χωρίς κουβέντα από κανέναν, το έργο ξεκρεμάστηκε και εγκαταλείφτηκε σε μια γωνιά με τις κλωστές του οριστικά μπλεγμένες. Αναγκάστηκα να το ξηλώσω. Το μόνο που κατάφερα να μάθω είναι ότι ενοχλούσε.
Η Florence Χρηστάκη συμμετέχει στο 2ο Διεθνές Φεστιβάλ Χαρακτικής και Εκτυπώσεων της Αθήνας, το Athens Print Fest, που πραγματοποιείται όλο τον Οκτώβριο 2012 με την έκθεση «Κατάσταση πολιορκίας» στη Στοά Τοσίτσα, Κολοκοτρώνη 29.
Όλες οι φωτογραφίες είναι της Γιάννας Ανδρεάδη που συμμετέχει και στο φεστιβάλ στο Ίδρυμα Κατακουζηνού
