του Δημήτρη Αγγελίδη Φωτογραφία: Μάριος Βαλασόπουλος
Η Μαρίνα Γαλανού, πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, αλλάζει την πολιτική ατζέντα.
Αυτή η δυναμική και το κυριότερο αποτελεσματική γυναίκα ανέδειξε τα τελευταία χρόνια με επιμονή τα άπειρα προβλήματα των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και τρανς συμπολιτών μας. Επεμβαίνει στους θεσμούς, κάνει διάλογο χωρίς σκόντο με τα κόμματα, βγάζει από το περιθώριο την κοινότητά της
Με τον δυναμισμό, το πείσμα και τη μεθοδικότητά της, η Μαρίνα Γαλανού κατάφερε να βάλει τα δικαιώματα των τρανς από το περιθώριο του δημόσιου λόγου στην πολιτική ατζέντα. Τέσσερις ερωτήσεις έγιναν τα τελευταία δύο χρόνια στη Βουλή για τρανς θέματα, εξέλιξη σχεδόν κοσμογονική, αν σκεφτεί κανείς ότι μέχρι πριν από δύο χρόνια δεν είχε γίνει ούτε μία. Μάλιστα, φέτος τον χειμώνα η ίδια πάτησε δύο φορές το πόδι της μέσα στο κοινοβούλιο για να συναντηθεί με βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και της ΔΗΜΑΡ μαζί με εκπροσώπους του Λεσβιακού, Ομοφυλόφιλου, Αμφιφυλόφιλου και Τρανς (ΛΟΑΤ) Κινήματος. Το σημαντικότερο, στις 6 Μαρτίου, η Βουλή ψήφισε τροπολογία που εισάγει επιτέλους την ταυτότητα φύλου στη διάταξη του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα μίσους – πρώτη φορά που το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει επισήμως την ύπαρξη των τρανς.
Αν προσθέσουμε την αρθρογραφία της για τρανς θέματα στην «Αυγή» και αλλού, τις εκδηλώσεις και την εκδοτική δραστηριότητα του «Πολύχρωμου Πλανήτη», του μοναδικού ελληνικού βιβλιοπωλείου και εκδοτικού οίκου με αμιγώς ΛΟΑΤ θεματολογία, και τα συσσίτια που πραγματοποίησε το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, του οποίου υπήρξε η ψυχή από την ίδρυσή του το 2010 (πριν από μερικές ημέρες επανεξελέγη πρόεδρός του και για τα επόμενα δύο χρόνια), μπορούμε να πούμε πως η Μαρίνα Γαλανού βρίσκεται στην πιο μαχητική και γόνιμη περίοδό της.
Δεν είναι πολύ γνωστό, αλλά θύματα των αστυνομικών επιχειρήσεων-σκούπα έχουν υπάρξει και αρκετές τρανς γυναίκες μαζί με τις ιερόδουλες, τους μετανάστες, τους τοξικοεξαρτημένους, τους αστέγους.
«Δυστυχώς ο Τύπος ελάχιστες φορές δημοσιεύει έστω πέντε γραμμές για τρανς θέματα. Από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, υπήρξαν στοχευμένες επιχειρήσεις της αστυνομίας σε συνεργασία με ανθρώπους που φορούν ιατρική μπλούζα κατά τρανς γυναικών. Τις προσήγαγαν χωρίς επαρκή αιτιολογία, με μόνο κριτήριο την περιοχή όπου βρίσκονταν. Νιώθω απέχθεια γι’ αυτές τις πρακτικές, αλλά αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι η ανάγκη να καταργηθεί η απαράδεκτη ρατσιστική υγειονομική διάταξη Λοβέρδου που τις επέτρεψε, κάτι που μαθαίνω ότι είναι ζήτημα ελάχιστου χρόνου. Και νιώθω αποτροπιασμό για το γεγονός ότι, μετά απ’ όλα αυτά, ο Λοβέρδος εξελέγη ξανά βουλευτής».
Για τη Χρυσή Αυγή τι νιώθετε;
«Ανησυχώ πολύ. Σε άλλες χώρες της Ευρώπης, οι νεοναζιστικές οργανώσεις ή τα κόμματα είναι εκτός νόμου. Η άποψή μου είναι ότι πρέπει να τεθεί εκτός νομιμότητας όχι αύριο, χθες. Οσο καθυστερεί, τόσο η κατάσταση θα χειροτερεύει και θα εξαπλώνονται ο ρατσιστικός λόγος και η μισαλλοδοξία. Και όσοι διατυπώνουν έναν κούφιο αντιρατσιστικό λόγο, χωρίς να προχωρούν σε πράξεις, είναι συνυπεύθυνοι. Επιβεβαιώνουν τις υποψίες ότι η Χ.Α. τους βολεύει, είναι ένα ανάχωμα, η χρυσή εφεδρεία τους».
Σε συνέντευξή σας στη Ρούλα Γεωργακοπούλου, στον «Ταχυδρόμο» το 2008, είχατε χαρακτηρίσει ιστορικό λάθος «να στεκόμαστε πίσω από την Αριστερά προσδοκώντας χείρα βοηθείας και αυτή καιροσκοπικά να πετάει πότε πότε ένα ξεροκόμματο και ούτε καν ξεροκόμματο». Σήμερα, θα αλλάζατε κάτι σ’ αυτή τη δήλωση;
«Η δήλωση απαντούσε στην εξής ερώτηση: “Στη μεταπολίτευση πάντως το τότε ομοφυλοφιλικό κίνημα είχε δώσει ‘το δαχτυλίδι’ στην ανανεωτική αριστερά”. Αυτό είναι αλήθεια. Το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ) είχε στηριχτεί στην παρακαταθήκη του Μάη του ’68 και η ρητορική του ήταν καθαρά πάνω στις γραμμές της Αριστεράς. Παρ’ ότι παράχθηκε τότε μέσω του περιοδικού “Αμφί” σημαντική πρωτότυπη θεωρητική δουλειά, και σήμερα ακόμη επίκαιρη, εξακολουθώ να πιστεύω ότι η προσέγγιση ήταν λάθος για το νεοσύστατο κίνημα. Δεν του επέτρεψε να έχει τη δική του ανεξάρτητη έκφραση και δυναμική. Το αποτέλεσμα ήταν το πράγμα να ξεφουσκώσει, όταν έφυγαν από το προσκήνιο κάποια ιστορικά στελέχη όπως ο Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, ο εκδότης του “Αμφί” –τον οποίο χάσαμε πρόσφατα- και όταν στην πολιτική σημειώθηκαν οι πρώτες μετατοπίσεις. Δεν θα άλλαζα λοιπόν λέξη: “το ΛΟΑΤ κίνημα πρέπει να είναι εξωστρεφές προς όλες τις κατευθύνσεις και να απαιτεί να υιοθετείται η ατζέντα του από όλο το πολιτικό φάσμα”. Ωστόσο, θα συμπλήρωνα ότι εδώ και δυο-τρία χρόνια η προσέγγιση της Αριστεράς στα ΛΟΑΤ θέματα είναι πιο συστηματική και έχουν γίνει θετικά βήματα. Για πρώτη φορά λειτουργεί στο πλαίσιο του Τμήματος Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ Ομάδα Σεξουαλικού Προσανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου, όπου γίνεται σοβαρή δουλειά, ενώ έχουν γίνει τρεις επερωτήσεις για αμιγώς τρανς θέματα και άλλες δύο για ΛΟΑΤ θέματα όπου δεν λείπει η διάσταση της ταυτότητας φύλου. Επιπλέον, κατατέθηκε τροπολογία από βουλευτή της Δημοκρατικής Αριστεράς για τη νομοθεσία για τα εγκλήματα μίσους. Επιμένω όμως ότι το ΛΟΑΤ κίνημα πρέπει να στρέφεται προς όλες τις κατευθύνσεις».
Σας ενόχλησε ο σεξισμός του Σκουρλέτη, που χαρακτήρισε «τρανσέξουαλ» την πολιτική της ΔΗΜΑΡ;
«Προφανώς ενόχλησε και αντιδράσαμε. Αλλά μη μείνουμε στον Σκουρλέτη. Ο πολιτικός λόγος από όλο το φάσμα βρίθει σεξιστικών αναφορών και προκαταλήψεων. Μήπως ο Τύπος δεν συμβάλλει σ’ αυτό τα μέγιστα; Δες το κατάπτυστο κείμενο που δημοσίευσε το “Βήμα”, όταν πήγαμε στη Βουλή να συναντήσουμε βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και της ΔΗΜΑΡ. Για να να αναδείξω το αίτημα του σωματείου μας να μπορούν να αλλάζουν οι τρανς τα έγγραφα ταυτότητας και να αναγράφουν το φύλο που επιθυμούν, δεν δέχτηκα να παραδώσω την ταυτότητά μου στην είσοδο της Βουλής. Ηταν φυσικά μια συμβολική κίνηση: τα στοιχεία μου είναι γνωστά, είμαι πρόεδρος σωματείου και ιδιοκτήτρια βιβλιοπωλείου και γνώριζα ότι οι βουλευτές έχουν τη δυνατότητα να περνούν επισκέπτες χωρίς να χρειάζεται ταυτότητα. Δεν περίμενα ποτέ από μια εφημερίδα με δημοκρατικές αντιλήψεις να επιτεθεί στους βουλευτές επειδή έβαλαν στη Βουλή τρανς χωρίς ταυτότητα. Λες και ο κίνδυνος είναι αυτός και όχι οι φασίστες που φέρνουν και τους ομοϊδεάτες τους από τη Γερμανία να περιφέρονται».
Είναι πράγματι τόσο σημαντική η αλλαγή των εγγράφων ταυτότητας;
«Είναι, διότι από εκεί ξεκινά ο Γολγοθάς του εξευτελισμού στην καθημερινότητα. Θυμάμαι πριν από μερικά χρόνια που πήγε μια τρανς να παραλάβει δέμα από το ταχυδρομείο και ο υπάλληλος περιέφερε την ταυτότητά της στους άλλους και φώναζε: “Τη βλέπετε αυτή; Δεν είναι αυτή, είναι αυτός!”. Στην καλύτερη περίπτωση, θα σε κοιτάξουν καλά καλά και θα πάρουν ειρωνικό ύφος. Σκέψου να πρέπει να το αντιμετωπίσεις κάθε φορά που πας σε τράπεζα, σε νοσοκομείο, να νοικιάσεις ένα σπίτι. Σε άλλες χώρες, αλλάζουν τα έγγραφα με απλή δήλωση, χωρίς να απαιτούνται φάρμακα ή επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου. Το ζήτημα δεν είναι ιατρικής φύσης, είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Ποιες άλλες διεκδικήσεις έχετε στην ατζέντα;
«Στις 6 Μαρτίου ικανοποιήθηκε ένα πάγιο αίτημά μας, να συμπεριληφθεί η ταυτότητα φύλου στη διάταξη του ποινικού κώδικα για τα εγκλήματα μίσους. Για μας είναι μια μεγάλη νίκη, γιατί μέχρι τότε δεν υπήρχαμε πουθενά για το ελληνικό κράτος. Τώρα ξεκινήσαμε καμπάνια για να προστεθεί στο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο που ετοιμάζει ο κ. Ρουπακιώτης η ταυτότητα φύλου ως κατηγορία που προστατεύεται από τη ρατσιστική ρητορική μίσους. Τώρα ξεκινήσαμε καμπάνια για να προστεθεί η ταυτότητα φύλου ως κατηγορία που προστατεύεται από τη ρατσιστική ρητορική μίσους στο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο του κ. Ρουπακιώτη, το οποίο μάθαμε με θλίψη ότι αποσύρθηκε πριν καν δοθεί στη δημοσιότητα. Αποδεικνύεται στην πράξη ότι οι αντιρατσιστικές κορόνες της κυβέρνησης ήταν κούφια λόγια. Και εκκρεμεί πάντα το ζήτημα της σχολικής εκπαίδευσης – θέλουμε σχολεία που προωθούν την ισότητα και αφήνουν τη διαφορετικότητα να αναπτυχθεί. Σχετική ερώτηση κατέθεσαν πέντε βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Δυστυχώς, στο θέμα της εκπαίδευσης είμαστε πολύ πίσω. Είχαμε δημοσιοποιήσει την καταγγελία τρανς μαθήτριας που της έκανε τον βίο αβίωτο ο διευθυντής του σχολείου. Και θα αναφερθώ στη 10η Μαρτίου, επειδή είναι από τις ημερομηνίες που μας πληγώνουν. Είχαμε ραντεβού, μαζί με γκέι οργανώσεις, με τη νομική σύμβουλο του Παρατηρητηρίου για την Ενδοσχολική Βία. Όταν έμαθε ότι θα παραβρίσκεται τρανς στο ραντεβού, το ακύρωσε, “για προσωπικούς”, είπε, “λόγους”. Έχουμε καταθέσει αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη».
Ήσασταν από τα πρώτα σωματεία που οργάνωσαν συσσίτια για τα μέλη τους. Οι τρανς πώς αντιμετωπίζουν την κρίση;
«Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προβλήματα τώρα με την κρίση. Αλλά έχουν τους φίλους τους, την οικογένειά τους, το σόι τους – στην ανάγκη θα βρουν οι περισσότεροι ένα πιάτο φαΐ. Όμως οι τρανς και από τις οικογένειές τους ακόμα είναι διωγμένες. Πάνε στην εκκλησία ή στον δήμο να πάρουν τρόφιμα και τις κοροϊδεύουν οι άλλοι που περιμένουν στη σειρά. Δεν έχουν πού να ακουμπήσουν. Ετσι φτιάξαμε μια μικρή ομάδα που ανέλαβε να μαγειρεύει κάθε μέρα και σύντομα δίναμε φαγητό σε περισσότερα από είκοσι άτομα. Ξεκινήσαμε τον περσινό Φεβρουάριο και σταματήσαμε τον Νοέμβριο, δεν μπορούσαμε να το καλύψουμε οικονομικά. Σήμερα μοιράζουμε μόνο ξηρά τροφή σε περίπου 25 άτομα κάθε μήνα, μη φανταστείς, ελάχιστα πράγματα. Κάνουμε έκκληση στον κόσμο να βοηθήσει, γιατί στην αρχή η ανταπόκριση ήταν συγκινητική, αλλά έχει ατονήσει».
Σας έχουν αρνηθεί βοήθεια για τα συσσίτια όταν μαθαίνουν ότι προορίζεται για τρανς;
«Βέβαια. Κάποια στιγμή, με πήραν από μια οργάνωση, μου είπαν “ελάτε να σας δώσουμε”. Πήγα, ήταν ένας κάπως ηλικιωμένος. Με είδε, με περιεργάστηκε από πάνω μέχρι κάτω. Μου λέει “συγγνώμη, τι είναι αυτό το ‘διενηλική’, πώς το λέτε;”. Του λέω “διεμφυλική, τρανς, τρανσέξουαλ, τραβεστί”. Γούρλωσε τα μάτια, έμεινε κόκαλο. Και τι μου λέει; “Εμείς δίνουμε τρόφιμα σε ηλικιωμένους και σε παιδάκια. Σε ανθρώπους”. Κατάλαβες τι είπε; Του έκανα το γραφείο αγνώριστο. Το ανέβασα στο φέισμπουκ και όλοι λυπήθηκαν πολύ. Αλλά δεν είδα να κάνουν τίποτα στη συνέχεια, εκτός από πολύ μετρημένες εξαιρέσεις. Μου έρχεται να τους πω “εσείς φροντίσατε να είναι στο περιθώριο και να δουλεύουν στην πορνεία οι τρανς – πρέπει να τις αφήσουμε να πεθάνουν κιόλας;”. Γιατί και οι απόπειρες αυτοκτονίας τους έχουν αυξηθεί και βλέπεις σε πολλές πια τάσεις αυτοκτονίας».
Είναι μονόδρομος για τις περισσότερες τρανς η πορνεία;
«Εμείς δεν έχουμε πρόβλημα με την πορνεία. Θέλουμε όμως να καταπολεμήσουμε την εξαναγκαστική πορνεία, που προβάλλει σαν μόνη λύση όταν σε αποκλείουν από παντού. Υπάρχουν βέβαια και τρανς επιχειρηματίες, υπάλληλοι ταχυδρομείου, φαρμακοποιοί, γιατροί. Ομως πολλές από αυτές έχουν επιλέξει να μην είναι ορατές. Προσπαθούμε να τις πείσουμε να μην κρύβονται, διότι αυτό θα βοηθήσει και τις υπόλοιπες. Οσο περισσότερο ορατές γινόμαστε και μιλάμε για τα θέματά μας, καταλαβαίνει ο κόσμος ότι δεν πρόκειται για θηρία αλλά για κανονικούς ανθρώπους που διεκδικούν το αυτονόητο».
Κάτι τέτοιο είχατε στο μυαλό σας όταν ξεκινούσατε τον «Πολύχρωμο Πλανήτη» πριν από εννιά χρόνια; Να υπάρξει μεγαλύτερη ορατότητα;
«Όταν το 2004 έφυγα από την τότε συλλογικότητα όπου είχα δραστηριοποιηθεί, το ΣΑΤΤΕ, το ίδιο απόγευμα ανακοίνωνα σε παρέα φίλων μου στο Πασαλιμάνι τη δημιουργία του “Πολύχρωμου Πλανήτη”. Ηταν 17 Ιουλίου του 2004. Ο ένας ήταν ο σύντροφός μου, ο Θάνος, ο άλλος ένας φίλος. Σίγουρα θα σκέφτηκαν “τρελή είναι αυτή”. Τον Νοέμβριο του 2004 ο Π.Π. ήταν ήδη ανοικτός και είχαμε κάνει την πρώτη μας έκδοση, το βιβλίο του Λουκά Θεοδωρακόπουλου, ενώ είχαμε κλείσει συμβόλαια για άλλα τρία. Είμαι από τους ανθρώπους που άμα αποφασίσουν κάτι δεν υπάρχει περίπτωση να μη γίνει. Ηθελα να συγκεντρωθεί σε έναν χώρο όλη η γκέι, λεσβιακή, αμφί και τρανς λογοτεχνία, δοκίμια και ποίηση, και επιπλέον να γίνει ένας εκδοτικός οίκος που θα φιλοξενεί τη ΛΟΑΤ έκφραση και τον πολιτισμό. Να γνωριστούμε μεταξύ μας και να ξεπεράσουμε επιτέλους τη “ροζ” εικόνα που διαχέεται στα μίντια, να μιλήσουμε για τη σημαντική συνεισφορά της δικής μας έκφρασης στη λογοτεχνία».
Ήσασταν πάντα έτσι δυναμική;
«Ήμουνα. Όταν πήγαινα Δημοτικό, κάτι είχε γίνει την ώρα της προσευχής και μας οδήγησαν στο γραφείο του διευθυντή να μας χτυπήσει με τον χάρακα. Εγώ αντέδρασα. Εν μέσω χούντας αυτό, ε; Βουτάω τον χάρακα και του κάνω το γραφείο λαμπόγυαλο. Και του φωνάζω: “θα σε πάω στο υπουργείο” – προφανώς το είχα ακούσει από κάποια θεία. Εγώ το διαφορετικό δεν το θεωρούσα κακό, δεν μας το ’χαν περάσει από το σπίτι έτσι. Σ’ αυτό ήμουν πολύ τυχερή, βασίλισσα. Όταν έβλεπα κάτι άδικο, θα ήμουν εκεί να βοηθήσω και να υπερασπιστώ. Από εκεί προέρχεται η αγωνιστικότητα – βλέπεις την καθημερινή αδικία και καταλαβαίνεις ότι δεν πρέπει να βάλεις το κεφάλι κάτω».
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
