της Βέρας Σιατερλή
Ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι κυνηγούν ένα ωραίο μαύρισμα την περίοδο του καλοκαιριού. Πολλοί φροντίζουν να το έχουν ήδη αποκτήσει πριν βγουν στις πλαζ με τεχνητό τρόπο. Αν και συνηθίσαμε σε αυτό το αισθητικό μοντέλο και μας φαίνεται όμορφο, οι δερματολόγοι προειδοποιούν ότι είναι αρκετά επικίνδυνο για το δέρμα μας. Μάλιστα τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος σε νεαρές γυναίκες έχουν αυξηθεί αισθητά τον τελευταίο καιρό. Παλιότερα το μαύρισμα ήταν μία καλοκαιρινή συνήθεια. Σήμερα η ολοένα αυξανόμενη χρήση μηχανημάτων έχει κάνει το μαύρισμα εφικτό σε κάθε εποχή του χρόνου, ανεξαρτήτως εποχής.
Είναι λοιπόν προτιμότερο να χρησιμοποιούμε τον ήλιο για να μαυρίζουμε -πάντα με σύνεση- και να μην θυσιάζουμε την υγεία μας για μια εφήμερη εξωτερική εμφάνιση.
Ο καρκίνος του δέρματος είναι ένα κακόηθες νεόπλασμα που αναπτύσσεται από τα κύτταρα της επιδερμίδας. Οφείλεται κυρίως στην υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία με πιο επικίνδυνη την UVB. Υπάρχει όμως και κληρονομική προδιάθεση. Παρά το γεγονός ότι στο 80% των περιπτώσεων εμφανίζεται στο πρόσωπο στα χέρια και στον λαιμό, δηλαδή σε σημεία που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο. Ο καρκίνος του δέρματος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με υψηλότερη συχνότητα την 20ετία μεταξύ των 40 και 60 ετών. Έτσι, οποιοδήποτε ασυνήθιστο ογκίδιο ή πληγή που δεν κλείνει στο δέρμα και επιμένει για περισσότερο από 3 μήνες, θα πρέπει ελέγχεται γιατί είναι πολύ πιθανό να είναι δερματικός καρκίνος.
Για πρόληψη φροντίστε να μάθετε τον δείκτη UV, ο οποίος δείχνει την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας. Όταν ο δείκτης UV είναι 3 (μέτρια ακτινοβολία) ή παραπάνω, τα επίπεδα της ηλιακής ακτινοβολίας είναι τόσο υψηλά ώστε να προκαλέσουν βλάβη του δέρματος και η προστασία από τον ήλιο είναι απαραίτητη. Μείνετε μακριά από τον ήλιο μεταξύ 10 π.μ. και 3 μ.μ. κατά την διάρκεια του καλοκαιριού όταν ο ήλιος είναι πιο έντονος, και μεταξύ 11 π.μ. και 2 μ.μ. τον υπόλοιπο χρόνο. Αυτές τις ώρες της ημέρας, περισσότερο από το 60% της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου φθάνει στην επιφάνεια της γης. Χρησιμοποιήστε τη σκιά των δέντρων, ομπρέλες, κτίρια ή οποιοδήποτε είδος τέντας. Θυμηθείτε, η υπεριώδης ακτινοβολία αντανακλάται σε επιφάνειες όπως το μπετόν, το νερό ή η άμμος, με αποτέλεσμα να καείτε, ακόμα κι όταν νομίζετε ότι είστε προστατευμένος/η. Φορέστε ρούχα που καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη του σώματος και το πίσω μέρος του λαιμού. Καλύτερη προστασία δίνουν τα υφάσματα με πυκνή ύφανση. Φορέστε καπέλο που να σκιάζει το πρόσωπο, τον λαιμό και τα αυτιά. Χρησιμοποιήστε αντηλιακά με δείκτη προστασίας (SPF) 30+ που είναι και ευρέως φάσματος και ανθεκτικά στο νερό, ανεξάρτητα από τον τύπο του δέρματός σας. Κάνετε επάλειψη με αντηλιακό 20 λεπτά πριν βγείτε στον ήλιο και επαναλάβετε κάθε δυο ώρες μετά το κολύμπι ή οποιαδήποτε δραστηριότητα που σας κάνει να ιδρώνετε ή αφαιρεί το αντηλιακό. Προστατέψτε τα μάτια σας με γυαλιά ηλίου που ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές AS 1067. Όσο περισσότερο καλύπτουν τα μάτια, τόσο καλύτερα. Φροντίστε να προστατέψετε τα βρέφη και τα μικρά παιδιά από την άμεση έκθεση στο ηλιακό φως. Χρησιμοποιήστε σκιά, ομπρέλες, καπέλα και ρούχα για την προστασία τους. Εάν είναι απαραίτητο, χρησιμοποιήστε αντηλιακό και στις περιοχές του δέρματος που δεν προστατεύονται, όπως το πρόσωπο και το επάνω μέρος των χεριών. Μη χρησιμοποιείτε στρώματα και λάμπες ηλιοθεραπείας, τα οποία εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία που αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.
Η υπεριώδης ακτινοβολία δεν είναι ορατή και δεν γίνεται αισθητή, αλλά μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα, πρόωρη γήρανση του δέρματος (φωτογήρανση), βλάβες στο δέρμα που μεγαλώνουν με το πέρασμα του χρόνου και μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του δέρματος.
Τύποι καρκίνου του δέρματος
Ο πιο διαδεδομένος καρκίνος του δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Πρόκειται για τη λιγότερο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος. Αναπτύσσεται αργά και πολύ σπάνια δίνει μεταστάσεις. Σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση αυτού του τύπου καρκίνου είναι η χρόνια και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο. Η χρήση σολάριουμ έστω και για μια φορά αυξάνει κατά 29% τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου και συγκεκριμένα βασικοκυτταρικού καρκινώματος σε σύγκριση με τη μη χρήση.
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) του δέρματος είναι ένας κακοήθης όγκος που προέρχεται από τα κερατινοκύτταρα της επιδερμίδας ή των εξαρτημάτων του δέρματος. Εμφανίζεται σε περιοχές του δέρματος που είναι εκτεθειμένες στο ήλιο και πιο συχνά στην άκρη της μύτης, στο μέτωπο, στο κάτω χείλος και στα χέρια. Όσοι κάνουν χρήση σολάριουμ έχουν 67% μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα στο δέρμα.
Ενώ ο καρκίνος του δέρματος συνήθως εμφανίζεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, η βλάβη ξεκινάει σε νεαρή ηλικία εξαιτίας της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία. Νέες έρευνες δείχνουν ότι, ενώ τα κύτταρα συχνά καταστρέφονται κατά την παιδική ηλικία, η έκθεση στον ήλιο κατά την ενηλικίωση είναι δυνατόν να προκαλέσει μετάλλαξη των κυττάρων σε καρκινικά.
Ο τύπος του δέρματος είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη δερματικού καρκίνου με την έκθεση στην ακτινοβολία. Όλοι μπορεί να αναπτύξουμε καρκίνο του δέρματος. Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν ένα άτομο έχει πολλές κρεατοελιές (σπίλους) στο σώμα του, δεν προστατεύει το δέρμα του από τον ήλιο, ή παραμένει πολύ χρόνο στον ήλιο (π.χ. σε εξωτερικούς χώρους εργασίας), έχει ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, εκτίθεται περιοδικά αλλά για αρκετή ώρα στον ήλιο (π.χ. στις διακοπές ή κατά τη διάρκεια ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων), ιδιαίτερα αν αυτό καταλήγει σε ηλιακό έγκαυμα, έχει ανοιχτόχρωμο δέρμα με φακίδες που ερεθίζεται εύκολα ή μαυρίζει δύσκολα, έχει κόκκινα ή ξανθά μαλλιά και μπλε ή πράσινα μάτια, έχει κηλίδες ή ακανόνιστου σχήματος κρεατοελιές, ή εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα άτομα με σκούρο ή σταρένιο δέρμα προστατεύονται περισσότερο από τον καρκίνο του δέρματος, επειδή παράγουν περισσότερη μελανίνη σε σύγκριση με τα άτομα που έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα. Ωστόσο και αυτά τα άτομα χρειάζεται να προστατεύουν το δέρμα τους.
Γνωρίστε το δέρμα σας και κάνετε έναν έλεγχο τέσσερις φορές το χρόνο, εξετάζοντας ολόκληρο το σώμα σας μαζί και τα πέλματα των ποδιών σας, ανάμεσα στα δάχτυλα και στα νύχια σας. Χρησιμοποιήστε έναν καθρέφτη για να ελέγξετε περιοχές όπως η πλάτη ή το πίσω μέρος των ποδιών σας.
Συχνά ο καρκίνος του δέρματος αφαιρείται με τη βιοψία και δεν απαιτείται πρόσθετη θεραπεία και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Εάν είναι μεγάλος ή έχει εξαπλωθεί πέρα από την επιφάνεια του δέρματος, πρέπει να αφαιρεθεί περισσότερος ιστός.
Η τρίτη πιο κοινή μορφή καρκίνου του δέρματος είναι το μελάνωμα, το οποίο ξεκινά από τα μελανοκύτταρα. Από τα 64.000 κρούσματα μελανώματος, του σοβαρότερου καρκίνου του δέρματος, που καταγράφονται ετησίως σε 18 χώρες της Ευρώπης, περίπου 3438 ή 5,4% συνδέονται με το τεχνητό μαύρισμα. Υπάρχουν και άλλες σπάνιες μορφές καρκίνου του δέρματος, όπως αυτές που εμφανίζονται στους ιδρωτοποιούς αδένες.
Οι επιπτώσεις του σολάριουμ
Το τεχνητό μαύρισμα ή σολάριουμ βασίζεται στην εκπομπή τεχνητών υπέρυθρων ακτινών που προκαλούν αυξημένη έκκριση μελανίνης στο δέρμα. Πριν μπείτε σε μια καμπίνα τεχνητού μαυρίσματος, σκεφτείτε το καλύτερα. Μια μελέτη ερευνητών στην Αμερική παρουσιάζει άνοδο του αριθμού των περιπτώσεων μελανώματος στους νέους ενήλικες, τη στιγμή που τα άλλα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου πέφτουν. Μάλιστα, η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στο γυναικείο πληθυσμό ηλικίας 20 με 30 ετών, όπου τα ποσοστά έχουν ανέλθει έως και οκτώ φορές τα τελευταία σαράντα χρόνια.
Η διεθνής εταιρεία έρευνας του καρκίνου έχει καταχωρήσει τις καμπίνες του σολάριουμ στην ίδια κατηγορία καρκινογόνων παραγόντων μαζί με το πλουτώνιο και το κάπνισμα. Ενδεικτικά, 10΄-15΄ σε καμπίνα σολάριουμ ισοδυναμούν με 10΄-15΄ έκθεσης στον ήλιο της Μεσογείου». Αν οπωσδήποτε πρέπει να μαυρίσετε μπορείτε να βρείτε στην αγορά προϊόντα αυτομαυρίσματος που εφαρμόζονται στο δέρμα, ενώ γνωστά κέντρα αισθητικής διαθέτουν υπηρεσίες μαυρίσματος με αερογράφο.
Τα αυξημένα κρούσματα μελανώματος που έχουν παρατηρηθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια οφείλονται σε αρκετούς λόγους: «Η αλήθεια είναι ότι έχει αλλάξει ο τρόπος ζωής. Το μαύρισμα αρέσει, η τρύπα του όζοντος έχει μεγαλώσει και πολλοί είχαν εφησυχάσει τελευταία με τους μεγάλους δείκτες προστασίας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) καλεί τις εθνικές κυβερνήσεις να απαγορεύσουν το τεχνητό μαύρισμα σε νέους κάτω των 18 ετών. Ενώ παράλληλα επιμένουν να απαγορευθούν οι διαφημίσεις που το παρουσιάζουν σαν μια ασφαλή εναλλακτική της ηλιοθεραπείας.Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο αριθμός των θανάτων που συνδέονται με το σολάριουμ θα αυξηθεί μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Επίσης, ζητούν το κλείσιμο στα ινστιτούτα σολάριουμ που δεν υπόκεινται σε εποπτεία.Τα σολάριουμ εκπέμπουν κυρίως ακτινοβολία UVA, η οποία δεν προκαλεί κάποιο τύπο εγκαύματος, αλλά διεισδύει βαθιά στο δέρμα, καταστρέφει τις ίνες του κολλαγόνου και δημιουργεί ρυτίδες. Πιθανώς προκαλεί και βλάβες στο DNA και αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. Μάλιστα, ορισμένες λάμπες μαυρίσματος εκπέμπουν και ακτινοβολία UVB, η οποία θεωρείται υπαίτια για εγκαύματα, καταρράκτη και καρκίνο.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι έντονη και συχνή το πρόβλημα, είναι εξαιρετικής σημασίας.Τέλος, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι στην Ελλάδα, ακόμη μια φορά και σε όφελος του κέρδους, δεν υφίσταται νομοθετικό πλαίσιο εγκατάστασης και λειτουργίας σολάριουμ, αλλά ούτε και υπεύθυνη ενημέρωση από την πολιτεία για τους πραγματικούς κινδύνους της μεθόδου.
