της Βέρας Σιατερλή

Τα Επιδαύρια άνοιξαν φέτος με την Μήδεια του Ευριπίδη. Ο Σπύρος Ευαγγελάτος σκηνοθετεί για δεύτερη φορά το έργο, 12 χρόνια μετά την παρουσίασή του από το Αμφι-Θέατρο στην Επίδαυρο το 2001, με τη Λήδα Τασοπούλου στον ομώνυμο ρόλο. Τώρα η διανομή είναι αποκλειστικά άνδρες ηθοποιοί. Στο ρόλο της Μήδειας ο Γιώργος Κιμούλης.

«Όλοι οι γυναικείοι ρόλοι του αρχαίου δράματος, όλες αυτές οι θηριώδεις συλλήψεις, έχουν γραφτεί για να ενσαρκωθούν από άνδρες ηθοποιούς», μας θυμίζει ο σκηνοθέτης, Σπύρος Ευαγγελάτος, και προσθέτει πως «το γεγονός ότι σήμερα ερμηνεύονται γυναικείοι ρόλοι από άνδρες ηθοποιούς είναι ήδη ένα σχόλιο» (PROTOTHEMA, Πολιτισμός).

Οι αρχαίοι ποιητές δίδασκαν τους κώδικες της τραγωδίας σε άνδρες ηθοποιούς εστιάζοντας κυρίως στην ανάδειξη της έννοιας του τραγικού. Με  χαρακτηριστικό τη χρήση της μάσκας και με πρακτικές που παραπέμπουν στην εποχή διδασκαλίας της, επιτυχημένα αναβιώνεται η αρχαία τραγωδία.

Ο Γιώργος Κιμούλης σχολιάζει την παράσταση:

«Η «Μήδεια δεν είναι μια ηθογραφία που περιγράφει απλώς την ιστορία μιας προδομένης μητέρας που σκοτώνει τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον άντρα της.

»Είναι η ίδια η Φύση, η οποία ενδύθηκε το προσωπείο ενός ανθρώπου και κάποια στιγμή το προσωπείο αυτό έπεσε γιατί αυτός που βρισκόταν απέναντί της δεν τη σεβάστηκε. Εάν τη Φύση την αντιμετωπίσεις ανταγωνιστικά σαν κάτι το εχθρικό θα σε καταστρέψει. Αυτό είναι το βασικό στοιχείο της τραγωδίας της “Μήδειας”».

Επίσης, σε συνέντευξη που έδωσε στη Μυρτώ Λοβέρδου, στο «ΒΗΜΑ» λέει:

«Την ίδια στιγμή στη Μήδεια υπάρχει σύγκρουση του θηλυκού με το ανδρικό. Ως εκπρόσωπος της φύσης, ως το πλάσμα που γεννά, η γυναίκα βρίσκεται στον αντίποδα με τον άνδρα που δεν γεννά αλλά που διαχειρίζεται αυτά που έχουν ήδη γεννηθεί, και γι΄αυτό είναι και πιο κυνικός, πιο ανταγωνιστικός και εν τέλει πιο καταστροφικός.»

……………..

»Ενα θέμα στη Μήδεια, είναι ο αποκλεισμός της γυναικείας φύσης. Σε μια ανδρική κοινωνία η γυναίκα είναι μετανάστης, το ίδιο και η Μήδεια. Είναι και κοινωνικά αποκλεισμένη αλλά κυρίως από τις ίδιες τις έννοιες των πραγμάτων.»

…………………………

»Ελάχιστοι έχουν παρατηρήσει ότι τα παιδιά της Μήδειας είναι αγόρια. Και με την πράξη της είναι σαν να σκοτώνει τη μελλοντική ανδρική κυριαρχία».

Με αυτή την τραγωδία ο Ευριπίδης κέρδισε το γ΄ βραβείο στο διαγωνισμό την εποχή εκείνη. Χτίζοντας έναν τέτοιο γυναικείο χαρακτήρα κατηγορήθηκε για μισογύνης. Όμως, κατανοεί τη γυναικεία καρδιά και δεν επιδοκιμάζει την κατώτερη θέση και τον υποδεέστερο ρόλο των γυναικών της εποχής του. Είναι ένας πρώιμος φεμινιστής καθώς το έργο δεν είναι τίποτε άλλο ένας αγώνας λόγου και ήθους ανάμεσα στα δύο φύλα, που κονταροχτυπιούνται λεκτικά και συναισθηματικά. Ο αγώνας ανάμεσα σε έναν άντρα που βάζει πάνω από όλα το δικό του συμφέρον και στη Μήδεια που ασφυκτιά  για δικαίωση και επιβίωση, μετανάστρια σε έναν κόσμο ανδρών. Μια Μήδεια δίχως συναίσθημα, όπου κυριαρχεί ο ορθολογισμός, αποστασιοποιημένη από καθετί που γεννά τρυφερότητα. «Ο θυμός μου πρέπει να μείνει ζωντανός έως το τέλος. Ο θυμός μου πρέπει να είναι πιο δυνατός από τη λογική», λέει σε κάποια στιγμή. Ο λόγος της δωρικός, οι λέξεις ξερές να πέφτουν σαν «βαρίδια».

Ας μην ξεχνάμε πως στην «δημοκρατική» Αθήνα οι γυναίκες ήταν περιορισμένες κατ’ αποκλειστικότητα στα «τα του οίκου τους» και ο μόνος της ζωής τους σκοπός ήταν η τεκνοποίηση και η ικανοποίηση των συζύγων. Εκείνες  που μπορούσαν να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή ήταν «εταίρες».

Εγώ είδα την παράσταση στο αρχαίο θέατρο του Άργους. Αφημένη στις δικές μου αναζητήσεις απόλαυσα την πανώρια σκιά της μαινόμενης γυναικείας συνείδησης να διαγράφεται στην πλινθοδομή των ρωμαϊκών λουτρών.

Ακόμη αντηχεί στ’ αυτιά μου η απεύθυνση της Μήδειας προς τον χορό «οι γυναίκες πρέπει τις γυναίκες να βοηθάμε»!

Άλλη μια φορά η σχέση των φύλων και η αντιμετώπιση της κοινωνίας, των ηθών και η εξυπηρέτησή τους από το σύστημα βρίσκουν τους θιασώτης τους εξωθώντας την γυναίκα στην απόγνωση.

 

Στην παράσταση συνεργάζονται:

Μετάφραση: Κ.Χ. Μύρης

Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Σπύρος Ευαγγελάτος

Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας

Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ

Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Μουσική διδασκαλία: Γιάννης Αναστασόπουλος

Χορογραφία: Ζωή Χατζηαντωνίου

Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ

Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστιάννα Μαντζουράνη

Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Κιμούλης, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Τάσος Νούσιας, Μάνος Βακούσης, Νικόλας Παπαγιάννης, Δημήτρης Παπανικολάου, Νίκος Αναστασόπουλος

Χορός: Τάσος Αλατζάς, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Χάρης Γρηγορόπουλος, Δημήτρης Καραβιώτης, Σταύρος Καραγιάννης, Δημήτρης Καραμπέτσης, Δημήτρης Μόσχος, Δημήτρης Μυλωνάς, Δημήτρης Παπανικολάου, Παντελής Φλατσούσης, Γεράσιμος Σκαφίδας.