της Συντακτικής Ομάδας
Η χρονιά που πέρασε αποδείχτηκε πλούσια σε γεγονότα για τις γυναίκες και τα δικαιώματά μας, κάποια καλά και κάποια όχι και τόσο, δυστυχώς.
Η άμεση και έμμεση επίθεση κατά των γυναικών είναι ένας διαρκής πόλεμος που εντείνεται, καθώς με την κρίση ενισχύεται η πατριαρχία. Τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας έχουν δραματικές επιπτώσεις στις γυναίκες διεθνώς. Στην Ελλάδα της κρίσης, την ώρα που η ανεργία στέλνει τις γυναίκες σε ασφυκτικό εναγκαλισμό με τους παραδοσιακούς της ρόλους στην οικογένεια, μια νέα -αλλά στην πραγματικότητα παλιά- κατάσταση δημιουργείται για το γυναικείο φύλο. Η διογκούμενη οικονομική εξάρτηση από τρίτους τείνει να γίνει ένας φυσικός κανόνας, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αύξηση των βιασμών και των δολοφονιών γυναικών από συντρόφους τους.
Από την άλλη, τη χρονιά που πέρασε είδαμε περισσότερο από ποτέ τις γυναίκες να δραστηριοποιούνται στο δημόσιο χώρο, να συμμετέχουν σε αγώνες και διαδικασίες τόσο για τα δικαιώματά τους ως γυναίκες όσο και για ευρύτερα ζητήματα. Στις γειτονιές της κρίσης, ένα τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης αναπτύσσεται, στο οποίο οι γυναίκες συμμετέχουν μαζικά. Όπως και σε κορυφαίους αγώνες, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την ΕΡΤ και το αντιφασιστικό κίνημα, καθώς και σε εργασιακούς χώρους όπως οι εκπαιδευτικοί (ειδικά των ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ) και οι καθαρίστριες. Ανάλογα παραδείγματα έχουμε από πολλές περιοχές του πλανήτη, όπου γυναίκες ορθώνουν καθημερινά το ανάστημά τους απέναντι στην καταπίεση, με μικρούς και μεγάλους αγώνες.
Η εικόνα λοιπόν είναι αντιφατική. Η επίθεση είναι μεγάλη και πολλές φορές όλα μοιάζουν δύσκολα και μίζερα. Όμως οι αγώνες μας είναι πολλοί και σε όλα τα επίπεδα και θα επιμείνουμε σε αυτή την πορεία!
Παρακάτω φτιάξαμε μια λίστα με έντεκα εμπειρίες που μας χάρισε η περσινή χρονιά και στις οποίες θεωρήσαμε ότι αξίζει να αναφερθούμε. Η επιλογή δεν ήταν εύκολη!
1. Ο ομαδικός βιασμός στο Νέο Δελχί
Το 2013 ξεκίνησε με τον βάρβαρο ομαδικό βιασμό 23χρονης φοιτήτριας σε λεωφορείο στην Ινδία, η οποία υπέκυψε στα τραύματά της. Οι μαζικές διαδηλώσεις που ακολούθησαν, ανέδειξαν τον εμπεδωμένο σεξισμό της Ινδικής κοινωνίας και άνοιξαν τη συζήτηση για τη βία κατά των γυναικών στην Ινδία και διεθνώς.
2. Ο βιασμός και δολοφονία της Ζωής Δαλακλίδου
Ο βιασμός και άγρια δολοφονία της Ζωής Δαλακλίδου τις ημέρες των Χριστουγέννων, και ενώ μαίνονταν οι κινητοποιήσεις στην Ινδία, προκάλεσε συζήτηση για τη βία κατά των γυναικών και στην Ελλάδα. Οργανώσεις για τα γυναικεία δικαιώματα από πολλές πόλεις απάντησαν με μαζική και δυναμική πορεία στην Ξάνθη στις 9 Μάρτη, μετά από κάλεσμα της Πρωτοβουλίας κατά της Ομοφοβίας Ξάνθης με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, την αλληλεγγύη στα θύματα της βίας και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.
3. Η καταδίκη του «βιαστή με την τυρόπιτα»
Μια δικαστική επιτυχία πάλι σε περίπτωση βιασμού ήταν και η καταδίκη του «βιαστή με την τυρόπιτα», για τις τρεις από τις τέσσερεις γυναίκες θύματά του, μετά από 9 χρόνια και πάρα πολλές αναβολές.
4. Η αθώωση των διωκόμενων οροθετικών γυναικών
Τη χρονιά που πέρασε είχαμε και μια σημαντική νίκη για τα γυναικεία δικαιώματα στην Ελλάδα. Μετά από μήνες αγώνα του κινήματος αλληλεγγύης, είδαμε την αθώωση των τελευταίων διωκόμενων οροθετικών γυναικών για την κατηγορία ότι σκοπίμως μόλυναν άντρες με τον ιό HIV/AIDS και την απελευθέρωσή τους. Ο αγώνας συνεχίζεται, με την προσφυγή στα ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια για αποζημίωση.
5. Οι αγωνιζόμενες γυναίκες στις Σκουριές
Οι γυναίκες της Χαλκιδικής ενάντια στην εξόρυξη χρυσού. Οι «απλές», «καθημερινές» γυναίκες που βρέθηκαν στην πρωτοπορία των κοινωνικών αγώνων. Τώρα πια, οι πρώτες εικόνες που έρχονται στο μυαλό από το μεγαλειώδες κίνημα έχουν πρωταγωνίστριες γυναίκες. Η δράση τους υπενθυμίζει μεταξύ άλλων και τους πολλούς καθημερινούς αγώνες στους οποίους συμμετέχουν γυναίκες, αν και η συμμετοχή τους συνήθως παραμένει στην αφάνεια.
6. Η πρώτη δικαστική νίκη για την υπόθεση της Κωνσταντίνας Κούνεβα
Ευθύνες για τη δολοφονική επίθεση κατά της Κωνσταντίνας Κούνεβα, στις 22 Δεκεμβρίου του 2008, καταλόγισε στην εργοδότρια εταιρεία ΟΙΚΟΜΕΤ το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά, καταλογίζοντας στην εταιρεία το ποσό των 250.000 ευρώ, εκ των οποίων τα 80.000 είναι άμεσα καταβλητέα. Η υπόθεση αναγνωρίστηκε ως «εργατικό ατύχημα». Είναι η πρώτη δικαστική νίκη για την υπόθεση Κούνεβα.
7. Ο διεθνής συντονισμός γυναικών και κινημάτων
Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών είναι διεθνής και αφορά γυναίκες σε όλες τις περιοχές του πλανήτη. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε σε μεγάλες ή μικρές ευρωπαϊκές και διεθνείς συναντήσεις συντονισμού και διαλόγου. Τον Μάρτη, στα πλαίσια του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ στην Τυνησία, έλαβε χώρα η Συνέλευση των Γυναικών, με συμμετοχή πάνω από 1500 γυναικών. Τον Ιούνιο, στην Αθήνα, η ευρωπαϊκή συνάντηση Alter Summit εγκαινίασε τις διαδικασίες της με τη μαζικότατη Φεμινιστική Συνέλευση. Τέλος, τον Αύγουστο στο Σαο Πάολο διεξήχθη η 9η διεθνής Συνάντηση της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών, με σύνθημα «Ο φεμινισμός στον δρόμο για να αλλάξει τον κόσμο!», με την παρουσία 150 συμμετεχουσών από περισσότερες από 40 χώρες –συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας- από όλες τις ηπείρους καθώς και πάνω από 1400 ακτιβίστριες από τη Βραζιλία και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
8. Οι αγώνες των γυναικών στον αραβικό κόσμο
Ένα γεγονός που αναδεικνύεται σταθερά τα τελευταία χρόνια διεθνώς είναι εκείνο των γυναικείων δικαιωμάτων μετά την αραβική άνοιξη, ιδίως στην Αίγυπτο και στην Τυνησία. Παρά τη μεγάλη συμμετοχή τους στις κινητοποιήσεις για την ανατροπή των καθεστώτων, την επόμενη μέρα αντιμετώπισαν τον κίνδυνο να βρεθούν σε χειρότερη θέση: τιμωρητικούς βιασμούς, προσπάθειες επιβολής της Σαρίας, τεστ παρθενίας και ο κατάλογος συνεχίζεται. Όμως, η αποφασιστική αντίστασή τους, στο δρόμο, στο διαδίκτυο ή ακόμα και μέσω της τέχνης, δείχνει ότι ο αγώνας δεν έχει λήξει. Επιπλέον, το νήμα των αγώνων πιάνουν γυναίκες σε άλλες περιοχές του αραβικού κόσμου, που εξεγείρονται με τον τρόπο τους ενάντια στην πατριαρχία, όπως για παράδειγμα, ο αγώνας των γυναικών στη Σαουδική Αραβία για το δικαίωμα στην οδήγηση.
9. Νέες μορφές αντίστασης: Femen και Pussy Riot
Tη χρονιά που πέρασε μας απασχόλησαν επίσης τα φαινόμενα Femen και Pussy Riot. Για τις πρώτες έχουν γραφτεί πολλά: πρόκειται για ένα νέο φεμινιστικό κίνημα ή για ένα θεαματικό πυροτέχνημα; Σίγουρα πάντως ένα κίνημα που έχει αποκτήσει οπαδούς και επικριτές σε όλο τον κόσμο, ενώ πολύ συχνά απασχολεί τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης. Για τις δεύτερες: είναι ένα συγκρότημα που φυλακίστηκε επειδή τόλμησε να αμφισβητήσει την πατριαρχία της εκκλησίας και του ρώσικου καθεστώτος και γέννησε ένα κίνημα διεθνές κίνημα αλληλεγγύης.
10. Η γυναικεία παρουσία στις εξεγέρσεις στην Τουρκία
Η γυναικεία παρουσία έκανε αίσθηση στις εξεγέρσεις της Τουρκίας, στο πάρκο Γκεζί και σε άλλες πόλεις. Τη στιγμή που ο Ερντογάν προτρέπει τις γυναίκες να γεννούν τουλάχιστον τρία παιδιά και προσπαθεί να καταργήσει τις εκτρώσεις, η γυναίκα με το κόκκινο φόρεμα μετατρέπεται σε σύμβολο αντίστασης.
11. Τα δικαιώματα των LGBT ατόμων
Η επέκταση του γάμου σε ομόφυλα ζευγάρια σε διάφορες περιοχές και χώρες του πλανήτη αποτελεί νίκη του διεθνούς LGBT κινήματος και ένα σημαντικό βήμα προς την ισότητα για χιλιάδες γυναίκες και άντρες. Βέβαια, οι αγώνες πρέπει να συνεχιστούν, καθώς πρόκειται για μια αντιφατική πορεία, με πολλά εμπόδια, όπως μας έδειξε το παράδειγμα της ομοφοβικής Ρωσίας.
