της 50ft queenie
**ΠΡΟΣΟΧΗ! Στο κείμενο γίνεται αναφορά σε σεξουαλική βία.**
Εδώ και κάποιες μέρες βλέπω ν’ αναπαράγεται σε διάφορες μεριές του ίντερνετ ένα γαλλικό δεκάλεπτο φιλμάκι με τίτλο Καταπιεσμένη πλειοψηφία. Οι δημιουργοί κάνουν μια προσπάθεια να “μεταφράσουν” την καταπίεση που δέχονται οι γυναίκες σε ένα φανταστικό σενάριο όπου ο κεντρικός χαρακτήρας είναι άντρας και μέσα στα δέκα λεπτά διάρκειας του φιλμ, ο πρωταγωνιστής υφίσταται σεξουαλική επίθεση, πειράγματα στον δρόμο κ.ο.κ.
Είχα πολλές ενστάσεις:
1. Σεξουαλική βία κατά των αντρών
Στα μισά περίπου του φιλμ, ο πρωταγωνιστής δέχεται επίθεση από κάποιες γυναίκες οι οποίες τον κακοποιούν σεξουαλικά. Αργότερα τον βλέπουμε στο αστυνομικό τμήμα όπου αντιμετωπίζεται ως ψεύτης και φταίχτης για την επίθεση αυτή.
Το κύριο πρόβλημά μου είναι πως αυτό είναι ένα σενάριο που πραγματικά συμβαίνει. Υπάρχουν πολλοί άντρες (και νεαρά αγόρια) που υφίστανται σεξουαλική κακοποίηση (στατιστικά από άτομα του οικείου τους περιβάλλοντος και όχι άγνωστες στον δρόμο -το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες) και αντιμετωπίζονται από την πατριαρχική μας κοινωνία όχι ως θύματα που τους αξίζει σεβασμός και υποστήριξη, αλλά ως ψεύτες και φταίχτες. Κι αυτό γιατί τα ίδια τα πατριαρχικά στερεότυπα που φτιάχνουν την κουλτούρα βιασμού μέσα στην οποία ζούμε, είναι και υπεύθυνα για τη θέαση των αντρών ως άτομα που δεν μπορούν να υποστούν σεξουαλική βία, παρά μόνο μπορούν να τη διαπράξουν. Έτσι, ένας άντρας – θύμα δεν είναι ένα απλό θύμα, αλλά και “προδότης” του πατριαρχικού μάτσο ρόλου του ως κακοποιητής. Στα μάτια της πατριαρχίας η γυναίκα – θύμα είναι κάτι απλό μιας και ο ρόλος του θύματος σεξουαλικής επίθεσης είναι συνυφασμένος με τον πατριαρχικό ρόλο της γυναίκας. Ο άντρας – θύμα είναι διπλά αφορισμένος.
Το φιλμ αγνοεί τα πραγματικά προβλήματα των αντρών μέσα στην πατριαρχία. Η επίθεση που υφίσταται ο πρωταγωνιστής εμφανίζεται ως κάτι φανταστικό που δεν συμβαίνει και αντιμετώπιση που έχει το φιλμάκι ενδυναμώνει την κυρίαρχη αφήγηση που θέλει τους άντρες βιαστές αλλά ποτέ θύματα.
2. “Φεμινιστική” κοινωνία
Προς το τέλος του δεκαλέπτου ο πρωταγωνιστής, έχοντας υποστεί τη μια ταπείνωση και βία μετά την άλλη, λέει “δεν αντέχω άλλο να ζω μέσα σ’ αυτήν τη φεμινιστική κοινωνία!”. Εδώ υπάρχει ένα μπέρδεμα που μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει.
Ο φεμινισμός δεν έχει στόχο την αντιστροφή των πατριαρχικών ρόλων και την καταπίεση των αντρών. Αυτό ισχύει μόνο μέσα στα μυαλά των MRAs και στο reddit. Μια “φεμινιστική κοινωνία” λοιπόν, δεν θα ήταν αυτό που παρουσιάζει το φιλμάκι, αλλά μια κοινωνία ισότητας, ισονομίας κι ελευθερίας έκφρασης.
(Σημείωση: Έχω ένσταση και με τη χρήση του όρου “μητριαρχία” σ’ αυτό το πλαίσιο, μιας και “μητριαρχία” ονομάζεται μια πραγματική ιστορική περίοδος με πραγματικά κοινωνικά δεδομένα που δεν έχουν καμία σχέση με τους εφιάλτες των MRAs και άλλων κακομοίρηδων.)
Είναι άκυρη η χρήση του όρου και το πρόβλημα μ’ αυτό δεν είναι απλώς σημειολογικό, αλλά ουσιαστικό, αφού ενδυναμώνει ένα από τα ισχυρότερα αρνητικά στερεότυπα που παλεύει να ξεφορτωθεί το κίνημα: τη φοβία κάποιων πως οι φεμινίστριες επιθυμούν την καταπίεση των αντρών.
3. Ισλαμοφοβία
Το φιλμάκι μας δείχνει τον πρωταγωνιστή να έρχεται σε επαφή με έναν άντρα ο οποίος φροντίζει τον παιδικό σταθμό της γειτονιάς. Ο άντρας αυτός φοράει κάτι σαν χιτζάμπ. Έχοντας υπόψη μας πως το φιλμάκι είναι γαλλικό, δεν μπορώ παρά να ανατριχιάσω με την ισλαμοφοβία του.
Ο μουσουλμάνος χαρακτήρας λοιπόν μας εμφανίζεται πολύ ήσυχος, λιγάκι χαζούλης και αφελής, μιλάει σιγά, έχει διαρκώς ένα παγωμένο χαμόγελο στα χείλη και ο πρωταγωνιστής ανησυχεί μήπως “καταπιέζεται” από τη γυναίκα του.
ΑΝΟΙΓΩ ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ Η κουβέντα για τις θρησκείες και τον φεμινισμό είναι τόσο μεγάλη που θέλει δικό της ξεχωριστό ποστ και δεν θ’ αποπειραθώ να καλύψω τα πάντα εδώ. Όποι@ ενδιαφέρεται να διαβάσει σχετικά, θα μπουν αρκετά σχετικά λινκ στο τέλος του κειμένου και κάντε υπομονή ώσπου κάποια από μας να βρει τον χρόνο να γράψει το αντίστοιχο άρθρο και εδώ. ΚΛΕΙΝΩ ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ
Η οπτική του μουσουλμάνου χαρακτήρα είναι απόλυτα δυτική (και Γαλλική, που είναι ακραία ισλαμοφοβική). Το ότι μια γυναίκα είναι μουσουλμάνα ή φοράει χιτζάμπ δεν σημαίνει αυτόματα πως είναι αφελής, ηλίθια ή θύμα.
Ως Κουήνη και φανατική άθεη μπορώ να πιστεύω ό,τι γουστάρω για το Ισλάμ, τη θρησκεία γενικά, τις εκκλησίες και τα μυαλά των θρησκευάμενων. Ως προνομιούχα, λευκή, διαθεματική φεμινίστρια όμως, οφείλω να κάνω ένα βήμα πίσω και να επιτρέψω στις μουσουλμάνες φεμινίστριες να μιλήσουν εκείνες πρώτα για τις εμπειρίες τους. Οφείλω ν’ ακούσω τη δική τους οπτική, να σεβαστώ τις προτεραιότητες των αιτημάτων που θέτουν οι ίδιες, να εκτιμήσω τη θέση τους και να τις θεωρήσω εξίσου ικανές μ’ εμένα τη δυτική να διαχειριστούν τους φεμινισμούς τους.
Σίγουρα δεν θα συμφωνήσουμε στα πάντα (εδώ δεν συμφωνούμε στα πάντα οι δυτικές -ούτε καν οι ελληνίδες- φεμινίστριες μεταξύ μας) αλλά η οπτική και η φωνή τους έχουν αξία και θέση μέσα στους φεμινισμούς μας.
Το φιλμάκι, κατά τη γνώμη μου, αναπαράγει την κυρίαρχη οπτική των γάλλων απέναντι στη μουσουλμανική μειονότητα της χώρας τους και ως τέτοια τη βρίσκω κακή και βλαπτική.
4. Συναίσθηση και προσωπική εμπειρία
Έχουμε αναφερθεί ξανά στο παρελθόν στην ιδέα πως οι άντρες δεν μπορούν να καταλάβουν τίποτα για τις γυναίκες εάν δεν παρουσιάσουμε τα πάντα μέσα από το πρίσμα “αυτή είναι η γυναίκα σου, η κόρη σου, η αδερφή σου”. Ομοίως, κάποι@ θεωρούν πως κανείς μπορεί να καταλάβει την καταστροφικότητα της πατριαρχίας και του σεξισμού ΜΟΝΟ αν του δείξεις έναν άντρα να κακοποιείται.
Εγώ βρίσκω αυτήν την ιδέα χαζή. Ναι, τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την πραγματική προσωπική εμπειρία, αλλά είναι άπειρα πράγματα από τα οποία δεν έχω και δεν θα μπορέσω ποτέ να έχω άμεση εμπειρία αλλά και πάλι μπορώ να υποψιαστώ και να φανταστώ.
Επιπλέον, όταν μιλάμε για ζητήματα που άπτονται της κοινωνικής δικαιοσύνης (σεξισμός, τρανσφοβία, ομοφοβία, ρατσισμός κ.ο.κ.) είναι απαραίτητο να μπορεί κανείς να καταλάβει τη σημαντικότητα του εκάστοτε προβλήματος χωρίς αναγκαστικά να έχει προσωπική εμπειρία, ειδικά αν καλείσαι να συμμετέχεις σ’ έναν αγώνα ως προνομιούχος.
Τέλος, καταλαβαίνω τι θα ήθελε να καταφέρει το φιλμάκι αυτό, απλώς νομίζω πως η προσπάθεια αυτή έγινε τόσο χοντροκομμένα και άκομψα που τελικά δημιουργεί περισσότερα προβλήματα παρά δίνει λύσεις.
Περισσότερο διάβασμα:
– Being Black, Lesbian, and Muslim In The South | Advocate
– The dangers of a gender essentialist approach to sexual violence | Feministing
– Muslim Feminisms Forum: An Introduction | The Feminist Wire
– I Am Not Your Wife, Sister Or Daughter. I Am A Person. | Thought Catalog
– Gender and empathy: Men shouldn’t need to “imagine if it were your wife/daughter/mother” | Feministing
– Outlaw Clothing: Burqas, Islamophobia and Women’s Rights | Feministe
– Aren’t feminists just sexists towards men? | Finally, A Feminism 101 Blog
– It’s not feminism that hurts men | The F Word
Πηγή: Καμένα Σουτιέν
