της Ρένας Δούρου *
Έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί η διαπίστωση ότι οι γυναίκες είναι τα πολλαπλά θύματα της οικονομικής κρίσης. Θύματα σε όλα τα επίπεδα – πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό.
Στο πολιτικό επίπεδο, ο ευτελισμός του πολιτικού λόγου πλήττει πρώτα καίρια και κύρια τις γυναίκες. Και μάλιστα εκείνες που εκτίθενται περισσότερο, με τη διεκδίκηση αλλαγών χειραφέτησης μέσα από συλλογικές δράσεις. Τις εργαζόμενες, τις νέες, τις άνεργες, τις μητέρες των μονογονεϊκών οικογενειών, τις αγρότισσες, τις συνταξιούχες, όλες όσες «δεν κάθονται στα αυγά τους» και διεκδικούν ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, Δημοκρατία. Και ούτε βέβαια είναι τυχαίο ότι η ραγδαία συρρίκνωση της τελευταίας συνεπάγεται την επιστροφή, λιγότερο ή περισσότερο κεκαλυμμένης, της πατριαρχίας.
Κάνουν έτσι ξανά την εμφάνισή τους στερεότυπα που έχουν να κάνουν με τη θέση της γυναίκας και την επιστροφή της στην «εστία», εκεί όπου «ανήκει», προκειμένου να ασχολείται με όσα «ταιριάζουν» στη γυναικεία φύση: την οικογένεια, την ανατροφή των παιδιών, κοκ. Με τον τρόπο αυτό, υποστηρίζεται εμμέσως πλην σαφώς, η αγορά εργασίας θα ανοίξει για τους άνδρες ανέργους… Όλα τα παραπάνω στέλνουν ένα μήνυμα: εκείνο της συντηρητικοποίησης των κοινωνιών, μέσα από την «παρότρυνση» προς τις γυναίκες να υιοθετήσουν παρωχημένα πρότυπα, εγκαταλείποντας δικαιώματα που κατακτήθηκαν ύστερα από πολυετείς αγώνες. Το παράδειγμα της Ισπανίας με την αυστηροποίηση και ουσιαστικά κατάργηση του δικαιώματος των αμβλώσεων, είναι χαρακτηριστικό.
Μπροστά σε αυτή την επιθετική συντηρητικοποίηση που επιχειρεί ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, προκειμένου να επιβιώσει, χρειάζεται συσπείρωση, συλλογική δράση και συνειδητοποίηση ότι τα γυναικεία δικαιώματα δεν είναι πολυτέλεια αλλά η απαραίτητη προϋπόθεση εξόδου από την κρίση χωρίς εκπτώσεις στα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα.
Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν οι πάντες την ανάγκη για περισσότερη γυναικεία χειραφέτηση. Για περισσότερη συμμετοχή των γυναικών στα κοινά και στη διαμόρφωση του δημόσιου λόγου.
Όχι γιατί δήθεν ο γυναικείος λόγος και η γυναικεία παρέμβαση είναι πιο «τρυφεροί» ή «πιο ανθρώπινοι» (sic). Αλλά γιατί σήμερα, η υπέρβαση μιας κρίσης, που πλέον είναι κρίση Δημοκρατίας, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, ισότητας και αλληλεγγύης, απαιτεί, ως ασφαλιστική δικλείδα, την προστασία και την εμβάθυνση των δικαιωμάτων των γυναικών, εκείνων των lgbt, των μεταναστών, και όλων των κοινωνικών ομάδων, που υφίστανται ποικίλες μορφές καταπίεσης.
Ένα τέτοιο πρόταγμα συνεπάγεται, πρακτικά, μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών με λόγο χειραφέτησης και ρήξης απέναντι στα βαθιά ριζωμένα στερεότυπα της «καλής μητέρας, συζύγου, αδελφής», σε όλες τις βαθμίδες της εξουσίας και των κέντρων λήψης των αποφάσεων. Οι εκλογικές μάχες που έχουμε μπροστά μας – ευρωεκλογές, αυτοδιοικητικές εκλογές – και η συμμετοχή σε αριστερά ψηφοδέλτια, μπορεί να είναι πεδία για νέες αφετηρίες αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών. Για την ισότητα και την ελευθερία. Γιατί όπως είπε και ένας σπουδαίος, στην πράξη φεμινιστής, ο Νέλσον Μαντέλα το 1994: «η ελευθερία δεν μπορεί να επιτευχθεί εκτός κι αν οι γυναίκες έχουν χειραφετηθεί από όλες τις μορφές καταπίεσης».
* Η Ρ. Δούρου είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στη Β’ Αθήνας και υποψήφια για την Περιφέρεια Αττικής.
