Ανοιχτή Επιστολή* Φοιτητών/τριών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας πλησιάζει και το περιμένουμε με ανυπομονησία. Κλασικά πλέον, μαζί με το Pride, πληθαίνουν και τα διάφορα κείμενα και δημόσιες καταγγελίες, που κατακρίνουν τη διεξαγωγή του. Το μόνο σίγουρο είναι πως το Pride, μια εκδήλωση και πορεία προστατευμένη από το Σύνταγμα (δικαίωμα του συνέρχεσθαι 11Σ), χρησιμοποιείται ως πρόφαση για να εξαπολυθεί επίθεση κατά του διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας ή έκφρασης φύλου. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε πηγές και επιχειρήματα απομονωμένα, που παρουσιάζονται βολικά και μονομερώς, προκειμένου να εξυπηρετηθεί μια συγκεκριμένη ομοφοβική, αμφιφοβική και τρανσφοβική οπτική γωνία.
Και όλα αυτά στη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που θέλει να λέγεται προοδευτική, στην οποία αναγκαστήκαμε ή επιλέξαμε να ζήσουμε. Εδώ λοιπόν, συχνά ερχόμαστε αντιμέτωπες και αντιμέτωποι με σκληρή ρητορική μίσους. Εδώ, το να κρατάς το χέρι του/της συντρόφου σου αυτόματα σε στιγματίζει, θα δεχτείς ομοφοβικά, αμφιφοβικά και τρανσφοβικά σχόλια από τυχαία άτομα στο δρόμο, θα σε χτυπήσουν σε μια σκοτεινή γωνία του δρόμου, θα έρθουν κάτω από το σπίτι σου, θα σε πετάξουν έξω από μαγαζιά.
Αλλά ας δούμε τι συναντά κανείς στη ρητορική αυτή και ας προσπαθήσουμε να βρούμε λογικά και τεκμηριωμένα την αλήθεια από διαφορετικές προσεγγίσεις.
1) Ιατρική/Ψυχολογική Προσέγγιση
Βλέποντας το θέμα της ομοφυλοφιλίας/αμφιφυλοφιλίας και της ταυτότητας φύλου από την ιατρική του και πιο συγκεκριμένα, από την ψυχιατρική του σκοπιά, δεν έχουμε να πούμε πολλά πράγματα. Η ομοφυλοφιλία και η αμφιφυλοφιλία δε θεωρούνται πια ψυχικήπάθηση και έχουναφαιρεθείαπότο DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) και από το ICD-10 (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems – 10th Revision) (εδώ και εδώ). Η ιατρική κοινότητα έχει σταματήσει να αντιμετωπιζει το ζήτημα ως ιατρικό/ψυχιατρικό, αφού ο/η καθημερινός/ή ιατρός πλέον το προσεγγίζει απλά ως ένα ακόμη χαρακτηριστικό των ασθενών του (όπως το ύψος ή την ηλικία τους) (εδώ και εδώ).
Βιβλίο της Ιατροδικαστικής του Α.Π.Θ. (Ιατροδικαστική: από τη θεωρία στην πράξη – καθ. Δημήτρης Ψαρούλης), που αναφέρεται στο θέμα της ομοφυλοφιλίας, έχει λάβει έντονη κριτική από την πανεπιστημιακή κοινότητα για την εξαιρετικά παρωχημένη προσέγγιση του στο θέμα. Τα σχετικά κεφάλαια έχουν αποσυρθεί μετά από διαμαρτυρία και έντονη πίεση. Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν αναλώνεται μόνο στο χαρακτηρισμό της ομοφυλοφιλίας ως διαστροφή, αλλά έχει και διάφορες σεξιστικές αναφορές. Υπάρχουν επίσης διάχυτα λάθη καθαρά ιατρικής φύσεως, απόψεις που είναι πλέον παρωχημένες και έχουν ανατραπεί από νεότερες έρευνες (εδώ).
2) Νομική Προσέγγιση
Η νομοθετική εξουσία δεν μπορεί να απαγορεύσει, πόσο μάλλον να ποινικοποιήσει, οποιαδήποτε μορφή σεξουαλικής δραστηριότητας, εφόσον διαπράττεται ιδιωτικά μεταξύ συναινούντων ενηλίκων, ανεξαρτήτως φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Η ιδιωτικότητα αποτελεί δικαίωμα, μέρος του οποίου είναι το άσυλο της κατοικίας (9Σ) και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (5Σ). Δεν μπορεί κάποιος/α, κάνοντας χρήση της θρησκευτικής του/της ελευθερίας (13Σ), να καταπατήσει άλλα δικαιώματα (τυπική ισότητα δικαιωμάτων). Πρέπει να υπάρχει βέλτιστη εφαρμογή και των δύο, χωρίς παραμερισμό του ενός έναντι του άλλου. (Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα (2006) – Κώστας Χ. Χρυσόγονος)
Δείγμα επιλεκτικής ανάγνωσης αποτελεί η αναφορά στο άρθρο 347 του Ποινικού Κώδικα (“Ασέλγεια παρά φύση”), στο οποίο, το πρώτο εδάφιο προστατεύει τη γενετήσια ελευθερία, ενώ το δεύτερο την ανηλικότητα. Πουθενά δε γίνεται λόγος για ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας. Στον Ποινικό Κώδικα, βέβαια, επιβιώνουν συντηρητικές κι αναχρονιστικές διατάξεις, που προσβάλλουν την ισότητα των φύλων ή είναι παρωχημένες, γι’ αυτό και δεν εφαρμόζονται στην πράξη.
Το Σύνταγμα αναγνωρίζει υπεροχή σε διεθνείς κι ευρωπαϊκές συμβάσεις (28Σ), όπως είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Το Ε.Δ.Δ.Α. (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) έχει διαπιστώσει παράβαση αυτών από τη χώρα μας στην υπόθεση “Βαλλιανάτος και άλλοι” για το σύμφωνο συμβίωσης.(εδώ)
Ούτε η ομοφυλοφιλία, η αμφιφυλοφιλία και ο επαναπροσδιορισμός φύλου είναι ποινικοποιημένα, ούτε αποτελούν επιβαρυντικό παράγοντα στα ήδη ποινικώς τυποποιημένα εγκλήματα, στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Αντίθετα, βλέπουμε ότι τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, τρανς, κουήρ, ίντερσεξ) κοινότητας θεωρούνται και αναγνωρίζονται πλέον και σαν ανθρώπινα δικαιώματα και σαν πολιτικά δικαιώματα. (εδώ και εδώ)
3) Ο Γάμος
Ο γάμος προϋπήρχε της χριστιανικής θρησκείας, και μάλιστα επιτελούσε το σκοπό που η εκάστοτε κοινωνία είχε ανάγκη απ’ αυτόν. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι θεσμοί αλλάζουν για να προσαρμοστούν στις ανάγκες της εκάστοτε κοινωνίας, και οι νόμοι υπάρχουν για να εξυπηρετούν τους ανθρώπους που την αποτελούν.
Ως “οικογένεια” νοείται (κατά το Σύνταγμα) η κοινότητα γονέων και τέκνων, άσχετα αν αυτά είναι φυσικά ή υιοθετημένα. Από αυτό και μόνο συνάγεται ότι (αποκλειστικός) σκοπός του γάμου κατά το νομοθέτη δεν είναι η δημιουργία φυσικών απογόνων, γνωστό επιχείρημα των ομοφοβικών φωνών. Το Σύνταγμα του 1975 αναθεωρήθηκε ως προς τμήμα του οικογενειακού δικαίου το 1982 οπότε και ρυθμίστηκαν διάφορα αναχρονιστικά ζητήματα. Φαίνεται πως το Σύνταγμα και οι νόμοι είναι δεκτικοί σε νέες μορφές συμβίωσης. Το σημαντικό όμως είναι ότι εφόσον το άρθρο 21 ούτε προστατεύει ούτε απαγορεύει παρόμοιες μορφές συμβίωσης, η νομοθετική εξουσία δεν είναι υποχρεωμένη να τις θεσπίσει, αλλά άπαξ και το κάνει, δημιουργείται κοινωνικό κεκτημένο, το οποίο δε μπορεί να καταργηθεί, ούτε και να περιοριστεί σε βαθμό που να αναιρείται ουσιαστικά. (Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα (2006) – Κώστας Χ. Χρυσόγονος) Στο σύμφωνο συμβίωσης του 2009 εξαιρούνται ρητά τα ομόφυλα ζευγάρια, δίνοντας αυτή τη δυνατότητα μόνο στα ετερόφυλα. Ακριβώς εκεί έγκειται η διάκριση και το “πάτημα” που δίνεται, προκειμένου και τα ομόφυλα ζευγάρια να απαιτήσουν την επέκτασή του (εδώ).
Επιπλέον, ουσιαστική προϋπόθεση στον γάμο αποτελεί η διαφορά φύλου, δηλαδή ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου θεωρείται ανυπόστατος. Όμως, ο γάμος τρανς ατόμων μπορεί να γίνει, εφόσον κατά τη στιγμή της σύναψης οι δύο σύζυγοι έχουν αντίθετο φύλο(!). Η απαγόρευση ομόφυλων γάμων βασίζεται δηλαδή στο φύλο των συντρόφων, και όχι στον σεξουαλικό προσανατολισμό. Η απλοϊκή προσέγγιση “όχι σε ομόφυλους γάμους” ή και “όχι στο γάμο ομοφυλόφιλων” δημιουργεί περίεργες καταστάσεις, όπου για παράδειγμα τα αμφιφυλόφιλα άτομα δέχονται μια διάκριση, καθώς τους απαγορεύεται να παντρευτούν άτομα ενός φύλου, ενώ με τα άτομα διαφορετικού φύλου δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Είναι μια διάκριση βασισμένη στο φύλο, αντισυνταγματική στις περισσότερες “αναπτυγμένες” χώρες (εδώ). Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, οι διακρίσεις με βάση το φύλο είναι αντισυνταγματικές και η ισότητα των φύλων είναι δημιουργική, δηλαδή τα άτομα του ενός φύλου δικαιούνται να απαιτήσουν δικαστικά την αναγνώριση των δικαιωμάτων του άλλου φύλου.
4) Δημόσια Σφαίρα
Κάτι που ακούμε συχνά είναι: “Μπορούν στην προσωπική τους ζωή να κάνουν ότι θέλουν, αλλά να μην εκδηλώνουν αυτήν την διαστροφή και να μην προσπαθούν να την επιβάλλουν ως κάτι φυσιολογικό”. Όποιος/α εκφράζει τέτοιου είδους απόψεις, δε κάνει παραχώρηση ή χάρη, με το να “επιτρέπει” την άσκηση του δικαιώματος να κάνουμε ότι θέλουμε στο σπίτι μας, που έτσι κι αλλιώς μας παρέχει το Σύνταγμα. Από τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα διεκδικείται η ορατότητα και η συμμετοχή στην κοινωνική ζωή επί ίσοις όροις, χωρίς να θεωρείται ότι προκαλεί. Σε αυτές τις διεκδικήσεις, οι προϋποθέσεις και τα “αλλά” δε χωράνε.
Σχετικά με την προσβολή της δημοσίας αιδούς (353ΠΚ), για να υφίσταται έγκλημα απαιτείται, συν τοις άλλοις, η τέλεση συνουσίας ή άλλης ίσης βαρύτητας πράξης / υποκατάστατο (παρά φύσιν ασέλγεια, ετεροαυνανισμός, πεολειχία, αιδοιολειχία και κτηνοβασία). Είναι ξεκάθαρο ότι το φιλί, το χάδι και η αγκαλιά μεταξύ ατόμων, ανεξαιρέτως φύλου, δεν αποτελούν καμία προσβολή, ούτε με το πρόσχημα της προσβολής της “αισθητικής” κανενός/καμιάς, αφού ο νόμος δεν ορίζει κάτι τέτοιο κι η αισθητική δεν αποτελεί έννομο αγαθό. (Εγκλήματα κατά προσωπικών αγαθών (2006) – Ελισάβετ Συμεωνίδου- Καστανίδου)
5) Θρησκεία, Εκκλησία και “ιερά” κείμενα
Στην Ελλάδα υπάρχει ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης, και όχι ανεξιθρησκεία. Το “επικρατούσα θρησκεία” που αναφέρεται στο άρθρο 3Σ αφορά μόνο τον αριθμό των πιστών, και όχι την εξουσία που μπορεί να ασκήσει η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Για το λόγο αυτό, προφανώς και δεν μπορεί να απαγορεύσει ή να επιβάλει κανείς/καμία τις απόψεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς του/της σε άλλον/η, με το επιχείρημα ότι τα ιερά κείμενα της ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ/ΤΗΣ θρησκείας το υπαγορεύουν. Απεναντίας, στην Ελλάδα έχουμε δει να γίνονται αναίσχυντες δηλώσεις από τους κληρικούς, όπως π.χ. η “απειλή” βουλευτών με αφορισμό, η δήλωση ότι η ομοφυλοφιλία δημιουργεί καρκινογενέσεις, η τέλεση αγρυπνιών κατά του Pride (εδώ, εδώ και εδώ).
6) Ιστορικά Γεγονότα και Πολιτικές
Τουλάχιστον αστεία μπορεί να θεωρηθεί η επιλεκτική αναφορά σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, πολιτισμό που θεωρείται ειδωλολατρικός από τους/τις χριστιανούς/ες, οι οποίοι/ες μάλιστα ήταν αυτοί/ές που τον κατέστρεψαν. Και αυτό, μόνο και μόνο για να να στηρίξουν τις ομοφοβικές τους απόψεις. Η αναφορά σε καταστάσεις και νομοθεσίες του αρχαίου ελληνικού, του ρωμαϊκού και του βυζαντινού συστήματος δε λειτουργεί ως αυθεντία. Ας θυμηθούμε ότι αυτά είναι τα συστήματα που τιμωρούσαν τους/τις χριστιανούς/ες με φυλακίσεις και σωματικά βασανιστήρια. Αυτό δε σημαίνει ότι τα πράγματα δεν αλλάζουν ή δεν εξελίσσονται, προς μια ουμανιστική κατεύθυνση. Έχουμε ,λοιπόν, μίσος για την ομοφυλοφιλία και την αμφιφυλοφιλία, αλλά όχι για τους/τις ομοφυλόφιλους/ες και αμφιφυλόφιλους/ες, σεβασμός για αυτούς/ές, αλλά μη αποδοχή τους, παρά μόνο με δικούς τους, “χριστιανικούς” όρους.
7) Ρητορική Μίσους
Όλοι/ες έχουμε δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης, με την (συνταγματική) επιφύλαξη “τηρώντας του νόμους του Κράτους”. Ενώ η ελευθερία έκφρασης των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων δεν περιορίζει ή προσβάλλει κανέναν, η ρητορική μίσους προς αυτά παραβιάζει, εκτός των προαναφερθέντων, και το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, αφού προτρέπει σε αίσθημα μίσους με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το χρόνο δημοσίευσης των σχετικών κειμένων και τις συνθήκες μέσα στις οποίες εκδηλώνεται η ρητορική αυτή, κινδυνεύει ξεκάθαρα η ειρηνική και ομαλή κοινωνική συμβίωση, αφού μπορεί να οδηγηθούμε και σε πραγματοποίηση βιαιοπραγιών εν όψει των Φεστιβάλ Υπερηφάνειας. (εδώ)
Επίλογος
Φτάνοντας στο τέλος της επιστολής, αλλά δυστυχώς όχι στο τέλος της ρητορικής αυτής, θέλουμε να ευχηθούμε σε όλες και όλους ένα καλό Pride.Αναγνωρίζουμε ότι τα προβλήματα που αναφέρθηκαν, είναι αποτέλεσμα πατριαρχικών και θρησκοληπτικών απόψεων που είναι βαθιά ριζωμένες στα μυαλά του/της μέσου/ης Έλληνα/Ελληνίδας και ότι δε λύνονται μόνο με ένα κείμενο. Χρειάζεται σωστή παιδεία και εκπαίδευση σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, προκειμένου να επιτευχθεί η περιβόητη ισότητα και ισονομία. Ελπίζουμε ότι ο καιρός που όλες και όλοι θα απολαμβάνουμε ίσα δικαιώματα, πλησιάζει.
Φοιτήτριες και Φοιτητές του Α.Π.Θ.
*Η ανοικτή επιστολή αυτή, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως απάντηση στις επιστολές προς το Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο και προς το Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη που απέστειλαν φοιτητές της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ
