Ινδή παρένθετη μητέρα το 2012 σε ένα στενό μιας παραγκούπολης στη Μουμπάι, όπου διαμένει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της. Jonas Gratzer / Lightrocket / Getty Images
της Kajsa Ekis Ekman
Ότι κάτι δεν πάει καλά σχετικά με την παρένθετη μητρότητα είναι εμφανές εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα. Από τότε που η εμπορική βιομηχανία παρένθετης μητρότητας εκτινάχτηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ήταν συνώνυμη με σκάνδαλα, εκμετάλλευση και κακοποίηση. Από την περίφημη υπόθεση «Baby Μ» – όπου η μητέρα άλλαξε γνώμη και αναγκάστηκε, με δάκρυα στα μάτια, να παραδώσει το μωρό της – μέχρι τον Ιάπωνα δισεκατομμυριούχο, ο οποίος παρήγγειλε 16 παιδιά από διαφορετικές ταϊλανδέζικες κλινικές υπάρχει μια συνολική εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης ζωής: κάνε κλικ, διάλεξε φυλή και χρώμα ματιών, πλήρωσε και μετά παραλαμβάνεις το παιδί σου.
Επιπλέον υπάρχει και η πρόσφατη υπόθεση της Αμερικανίδας παρένθετης μητέρας που έχασε τη ζωή της. Ή εκείνη των γονιών που αρνήθηκαν να δεχθούν ένα παιδί με αναπηρία και προσπάθησαν να πείσουν την παρένθετη μητέρα να κάνει άβλωση. Για να μην αναφέρουμε τα εργοστάσια μωρών στην Ασία.
Τον Φεβρουάριο του 2016 η Σουηδία πήρε μια γενναία θέση κατά της παρένθετης μητρότητας. Η κυβερνητική έρευνα σχετικά με την παρένθετη μητρότητα δημοσίευσε τα πορίσματά της, τα οποία πρόκειται να εγκρίνει το κοινοβούλιο αργότερα μέσα σε αυτή την χρονιά. Τα πορίσματα αυτά περιλαμβάνουν την απαγόρευση κάθε είδους παρένθετης μητρότητας, είτε εμπορικής είτε αλτρουιστικής, καθώς και τη λήψη μέτρων με στόχο να αποτρέψουν τους πολίτες από το να πηγαίνουν σε κλινικές του εξωτερικού.
Πρόκειται για μια πρωτοποριακή απόφαση, ένα πραγματικό βήμα προς τα εμπρός για το γυναικείο κίνημα. Ενώ αρχικά οι απόψεις των γυναικών διίσταντο πάνω στο θέμα, έβαλαν το θέμα ψηλά στην ημερήσια διάταξη. Νωρίτερα, τον Φεβρουάριο, φεμινίστριες και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων απ’ όλο τον κόσμο συναντήθηκαν στο Παρίσι για να υπογράψουν τη χάρτα κατά της παρένθετης μητρότητας, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε επίσης τα κράτη να την απαγορεύσουν.
Οι κυριότερες αντιρρήσεις για τη σουηδική έκθεση έχουν έρθει από μέλλοντες πατεράδες, λέγοντας ότι αν μια γυναίκα θέλει να γίνει παρένθετη μητέρα, σίγουρα είναι λάθος να την αποτρέψει κανείς από το να γίνει. Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγες γυναίκες τα βάφουν μαύρα γι’ αυτή την χαμένη ευκαιρία. Είναι, άλλωστε, η ζήτηση που τροφοδοτεί αυτή τη βιομηχανία.
Η παρένθετη μητρότητα μπορεί να περιβάλλεται από μια αύρα ευτυχίας τύπου Elton John, χαριτωμένα νεογέννητα και συνειρμούς σύγχρονης οικογένειας, αλλά πίσω από αυτό υπάρχει μια βιομηχανία που αγοράζει και πουλάει ανθρώπινες ζωές. Όπου τα μωρά είναι καομμένα και ραμμένα για να ταιριάζουν στις επιθυμίες των πλούσιων αυτού του κόσμου. Όπου η μητέρα δεν είναι τίποτα, της στερείται ακόμη και το δικαίωμα να την αποκαλούν «μαμά», ενώ ο πελάτης είναι το παν. Η Δύση έχει αρχίσει να αναθέτει την αναπαραγωγή σε φτωχότερες χώρες, όπως ακριβώς είχαμε αναθέσει στο παρελθόν τη βιομηχανική παραγωγή. Είναι συγκλονιστικό να βλέπει κανείς πόσο γρήγορα μπορεί να αγνοηθεί πλήρως η σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Καμία χώρα δεν επιτρέπει την πώληση ανθρώπων – αλλά, και ποιος νοιάζεται, εφ’ όσον μας σερβίρονται χαριτωμένες εικόνες διάσημων ανθρώπων με τα νεογέννητά τους;
Για να απαλλάξουν την παρένθετη μητρότητα από τέτοιου είδους κατηγορίες, ορισμένοι καταφεύγουν να μιλάνε για τη λεγόμενη «αλτρουιστική» παρένθετη μητρότητα. Αν η μητέρα δεν πληρώνεται, δεν υπάρχει καμία εκμετάλλευση. Ίσως να το κάνει από γενναιοδωρία, για έναν φίλο, μια κόρη ή αδελφή.
Η σουηδική έρευνα αντικρούει αυτό το επιχείρημα. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη, αναφέρει η έρευνα, ότι νομιμοποιώντας την «αλτρουιστική» παρένθετη μητρότητα απαλλασσόμαστε από την εμπορική βιομηχανία. Η διεθνής εμπειρία δείχνει το αντίθετο – πολίτες των χωρών όπως οι ΗΠΑ ή η Μεγάλη Βρετανία, όπου η πρακτική της παρένθετης μητρότητας είναι ευρέως διαδεδομένη, τείνουν να κυριαρχούν μεταξύ των ξένων αγοραστών στην Ινδία και το Νεπάλ. Η έρευνα αναφέρει επίσης ότι υπάρχουν στοιχεία ότι οι παρένθετες μητέρες πληρώνονται ακόμα κάτω από το τραπέζι, όπως στην περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας. Δεν μπορεί κανείς, λέει η έρευνα, να περιμένει από μια γυναίκα να αποκηρύξει τα δικαιώματά της από ένα μωρό που δεν έχει δει ούτε έχει γνωρίσει ακόμη – αυτό από μόνο του υποδηλώνει υπερβολική καταπίεση.
Σε κάθε περίπτωση, η έννοια της «αλτρουιστικής» παρένθετης μητρότητας – εκτός του ότι είναι σκέτη εξαπάτηση, δεδομένου ότι μόλις και μετά βίας συμβαίνει στην πραγματικότητα – έχει ένα πολύ παράξενο ιδεολογικό υπόβαθρο. Λες και η εκμετάλλευση συνίστατο μόνο στο να δίνει χρήματα σε μια γυναίκα. Σε αυτή την περίπτωση, όσο λιγότερο την πληρώνουν, τόσο λιγότερο την εκμεταλλεύονται.
Στην πραγματικότητα, «αλτρουιστική» παρένθετη μητρότητα σημαίνει ότι μια γυναίκα περνά ακριβώς την ίδια διαδικασία όπως και στην εμπορική παρένθετη μητρότητα, αλλά δεν παίρνει τίποτα σε αντάλλαγμα. Απαιτούν από την γυναίκα να κυοφορήσει ένα παιδί για εννέα μήνες και στη συνέχεια να το αποχωριστεί. Πρέπει να αλλάξει τη συμπεριφορά της με κίνδυνο να μείνει στείρα, να βιώσει μια σειρά από προβλήματα που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη, ακόμα και να πεθάνει. Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως δοχείο, ακόμη και αν λένε ότι είναι ένας άγγελος. Το μόνο πράγμα που παίρνει είναι το φωτοστέφανο του αλτρουισμού, η οποία είναι πολύ χαμηλή τιμή για την προσπάθεια που καταβάλει και μπορεί να είναι ελκυστική σε μια κοινωνία όπου οι γυναίκες εκτιμώνται για το πόσα θυσιάζουν και όχι γι’ αυτό που επιτυγχάνουν.
Η Ινδία και η Ταϊλάνδη δεν θέλουν να γίνουν οι γυναίκες τους εργοστάσια μωρών για όλο τον κόσμο. Τώρα είναι η ώρα της Ευρώπης να αναλάβει την ευθύνη. Εμείς είμαστε οι αγοραστές, εμείς πρέπει να δείξουμε αλληλεγγύη και να σταματήσουμε αυτή τη βιομηχανία, όσο ακόμα μπορούμε.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη Guardian και μπορείτε να το βρείτε εδώ
μετάφραση: Λίνα Φιλοπούλου
Διαβάστε ακόμα
Η παρένθετη μητρότητα αντιβαίνει στη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού
