της Βέρας Σιατερλη
Η μεταμόρφωση από παιδί σε γυναίκα είναι μια μεγάλη και συχνά δυσάρεστη έκπληξη για τα κορίτσια στην εφηβεία. Η μεταμόρφωση αυτή δεν συμβαίνει μαγικά όπως θα μπορούσε να την πλάσει η παιδική φαντασία. Δεν οφείλεται στο άγγιγμα του ραβδιού μιας καλής νεράιδας. Συμβαίνει ξαφνικά με την πρώτη περίοδο. Το «μήνυμα» λαμβάνεται με λίγο αίμα στο εσώρουχο και η ενημέρωση από την μητέρα, πρακτική και βιολογική παίρνει φωτιά. Η έμμηνος ρύση, η περίοδος, «τα ρούχα» μας, οι ευαίσθητες μέρες, ο γυναικείος κύκλος, η αδιαθεσία και όποια άλλη ονομασία επιστημονική ή συγκαλυμμένη, μπαίνει στη ζωή του κοριτσιού και η παιδικότητα τελειώνει οριστικά.
Εμμηνόρροια
Τι είναι: Η Έμμηνος Ρύση (περίοδος) – Γόνιμες μέρες
Ο κύκλος της περιόδου αρχίζει από την πρώτη μέρα της έμμηνου ρήσης μέχρι την ημέρα προτού αρχίσει η επόμενη έμμηνος ρήση. Όταν λέμε δηλαδή ότι κάποια έχει κύκλο 28 ημερών, εννοούμε ότι αν της έρθει σήμερα περίοδος, η επόμενη περίοδος της θα εμφανιστεί σε 29 μέρες από σήμερα. Η περίοδος είναι η φυσιολογική και τακτική αιμορραγία που διαρκεί συνήθως από τρεις μέχρι πέντε ημέρες, αν και η διάρκεια των δύο με επτά ημερών θεωρείται φυσιολογική. Η μέση ποσότητα αίματος που χάνεται κατά την εμμηνόρροια είναι 35 mL (χιλιοστά του λίτρου = 3 κουταλιές της σούπας περίπου) ενώ φυσιολογικές θεωρούνται και οι ποσότητες από 10 ως 80 mL. Πολλές γυναίκες παρατηρούν αποβολή του ενδομητρίου που έχει την εμφάνιση ιστών αναμεμιγμένων με αίμα. Ένα ένζυμο που υπάρχει στο ενδομήτριο, η πλασμίνη, εμποδίζει την πήξη του αίματος και την δημιουργία θρόμβων.
Κάθε μήνα συμβαίνουν διάφορα πράγματα στο σώμα μιας γυναίκας που βρίσκεται σε παραγωγική ηλικία. Κάθε γυναίκα, ακόμη και πριν γεννηθεί, έχει στις ωοθήκες της εκατομμύρια ωαρίων. Δεν είναι βέβαια ανεπτυγμένα από τότε – ωριμάζουν κι αρχίζουν να απελευθερώνονται κατά την εφηβεία. Όταν ξεκινήσει η περίοδος μιας γυναίκας, κάθε μήνα ωριμάζουν 12-20 ωάρια σε μια ωοθήκη (διαφορετική για κάθε μήνα). Το ωάριο που μεγαλώνει πιο πολύ (σε κάποιες γυναίκες είναι περισσότερα από ένα), ξεκινά ένα ταξίδι προς τη μήτρα μέσω της σάλπιγγας (ωορρηξία), όπου ζει μέχρι 24 ώρες. Τότε είναι και η φάση που μπορεί να γονιμοποιηθεί.
Παράλληλα με τη δραστηριότητα του ωαρίου, το σώμα προετοιμάζεται και για μια πιθανή σύλληψη. Το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) παχαίνει και εμπλουτίζεται με θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του εμβρύου.
Αν το ωάριο γονιμοποιηθεί, τότε πηγαίνει στη μήτρα, εμφυτεύεται και ξεκινά η εγκυμοσύνη – άλλο κεφάλαιο…. Αν δεν γονιμοποιηθεί, τότε αποβάλλεται, με αίμα μαζί με τον χιτώνα που έχει αναπτυχθεί στο ενδομήτριο.
Ο κύκλος της περιόδου είναι περίπου 28 μέρες. Είναι διαφορετικός σε κάθε γυναίκα και σε γενικές γραμμές θεωρείται φυσιολογικός όταν είναι από 25 έως και 35 ημέρες. Λόγω της απώλειας αίματος, οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για την λήψη σιδήρου από τις τροφές σε σχέση με τους άνδρες ώστε να αποφεύγουν την έλλειψή του στο αίμα. Πολλές γυναίκες αισθάνονται επίσης πόνους που προκαλούνται από τις συσπάσεις στην μήτρα (κράμπες), φαινόμενο που αναφέρεται σαν δυσμηνόρροια ή Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο.
Στην εποχή της κρίσης για τα προβλήματα του Προεμμηνορροϊκού Συνδρόμου και της δυσμηνόρροιας θέλησα να θυμηθώ λίγο τις γιαγιάδες μας και το πώς εκείνες αντιμετώπιζαν με «πρακτικούς» τρόπους τα γυναικολογικά τους προβλήματα. Έψαξα λοιπόν και βρήκα συνήθειες (διατροφικές και άλλες) και κυρίως βότανα που βοηθούν πολύ στην αντιμετώπιση αυτών των γυναικολογικών προβλημάτων. Να μην ξεχνάμε ότι οι γιατροί για μια ακόμη φορά στις έρευνές τους ασχολούνται με προβλήματα πολύ πιο δραματικά αλλά πιο σπάνια (πχ αμηνόρροια), παρά με ένα πρόβλημα όχι και τόσο δραματικό όπως δυσμηνόρροια ή το Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο το οποίο όμως ταλαιπωρεί μεγάλο αριθμό του γυναικείου πληθυσμού.
Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο (PMS=ΠΕΣ)
Τι είναι: Εκδηλώνεται μερικές ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες πριν την περίοδο, με πονοκεφάλους, κακή διάθεση, πόνους, γκρίνια με το παραμικρό. Η ύπαρξη του PMS εξακριβώθηκε το 1953 από την Katherina Dalton, μια από τις πρωτοπόρες ερευνήτριες του PMS. Οι ειδικοί θεωρούν πως το PMS σχετίζεται με τις ορμόνες που εκκρίνονται από τις ωοθήκες, καθώς και με τον τρόπο με τον οποίο αυτές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με άλλες ουσίες του οργανισμού.
Πώς εμφανίζεται: Υπολογισμοί του Αμερικανικού Κολεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων δείχνουν ότι περίπου 20% με 40% όλων των γυναικών παρουσιάζουν συμπτώματα που οφείλονται στο PMS. Από το ποσοστό αυτό, 5% με 7% εκδηλώνουν συμπτώματα αρκετά έντονα ώστε να αποτελούν εμπόδιο στην προσωπική και κοινωνική τους ζωή. Τα συμπτώματα, είναι τόσο σωματικά όσο και ψυχικά και εμφανίζονται 2 με 14 μέρες πριν από την περίοδο και συνήθως εξαφανίζονται αφού αυτή αρχίσει.
1 Τα σωματικά περιλαμβάνουν πρήξιμο λόγω κατακράτησης υγρών, πόνο ή πρήξιμο στο στήθος, δυσκοιλιότητα, διακυμάνσεις στην όρεξη, ζαλάδα, κόπωση, πονοκεφάλους, ταχυκαρδίες, ναυτία και τάση για εμετό καθώς και ακμή.
2 Τα ψυχικά περιλαμβάνουν υπερευαισθησία, κατάθλιψη, ευερέθιστη και κυκλοθυμική τάση, άγχος, ένταση, αδυναμία συγκέντρωσης, κόπωση, οξυθυμία, αϋπνία, αφηρημάδα και επιθετικότητα.
Για να βεβαιωθεί ο γιατρός σας ότι πάσχετε από προεμμηνορροϊκό σύνδρομο -δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις-, θα πρέπει να έχετε τα συμπτώματα κατ’ επανάληψη, τουλάχιστον σε 2 ή 3 κύκλους. Επίσης, να είναι τόσο έντονα, ώστε να προκαλούν πρόβλημα στις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού, π.χ. ιδιαίτερα έντονο πρήξιμο, ισχυρούς πονοκεφάλους κ.λπ. Λόγω των ποικίλων αιτίων και συμπτωμάτων που συνδέονται με το PMS δεν υπάρχει μια και μοναδική θεραπεία.
Πώς να το αντιμετωπίσετε:
* Με κατάλληλη διατροφή (Μειώστε την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων: εμποδίζουν την απορρόφηση μαγνησίου). Περιορίστε την κατανάλωση επεξεργασμένης ζάχαρης, καφεΐνης, αλκοόλ και αλατιού. Αυξήστε τους υδατάνθρακες και την πρόσληψη βιταμινών (κυρίως B6, Ε) και ασβεστίου.
* Με σωματική άσκηση. Αποδεδειγμένα βοηθά στην αντιμετώπιση του συνδρόμου.
* Ομοιοπαθητικά. Εναλλακτικές θεραπείες, όπως το σιάτσου, η ρεφλεξολογία κ.λπ., συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπισή του. Επιπλέον, μπορεί να βοηθήσουν ειδικά σκευάσματα (natrum muriaticum, lachesis, pulsatilla). Η ομοιοπαθητική θεραπεία διαρκεί 2 με 4 κύκλους εμμήνου ρύσης, ανάλογα με την περίπτωση.
* Να τρώτε έξι τουλάχιστον μικρά γεύματα τη μέρα κατά τη διάρκεια του PMS.
*Εφαρμόστε τεχνικές χαλάρωσης, π.χ. γιόγκα.
*Πάνω απ’ όλα, συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν υποφέρετε έντονα από το PMS. Υπάρχουν πολλά καινούργια φάρμακα στην αγορά τα οποία θα μπορούσε να σας συστήσει. Επίσης, ρωτήστε είναι πιθανό να χρειάζεστε συμπλήρωμα μαγνησίου.
* Φτιάξτε ένα μείγμα από αιθέρια έλαια χαμομηλιού, γλυκιάς μαντζουράνας και ηλίανθου ως εξής: αναμείξτε 3 σταγόνες λάδι χαμομηλιού, 3 σταγόνες λάδι μαντζουράνας και περίπου 15 γραμμάρια λάδι ηλίανθου και ρίξτε το μείγμα στο νερό του μπάνιου.
ΒΟΤΑΝΑ
Βάλσαμο (Hypericum perforatum)
Άλλες ονομασίες: υπερικό, βαλσαμόχορτο
Τρόποι χρήσης: το βάλσαμο είναι το πιο δραστικό βότανο για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου. Έχει την ιδιότητα να αναστέλλει την παραγωγή προσταγλανδίνης, της ορμόνης που προκαλεί τις συσπάσεις των μυών της μήτρας, ενώ παράλληλα έχει καταπραϋντικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Ένα δεκαήμερο πριν την αρχή της περιόδου αρχίστε να παίρνετε 1/4 κουταλάκι εκχύλισμα τρεις φορές την ημέρα με το φαγητό ή 1/2 κουταλάκι βάμμα βάλσαμου. Θα συνεχίσετε τη λήψη μέχρι τη δεύτερη ημέρα της περιόδου και θα την επαναλάβετε πάλι τον επόμενο μήνα.
Σκουτελλάρια (Scutellaria lateriflora)
Άλλες ονομασίες: σκαφίδιο, χειλανθή
Τρόποι χρήσης: φτιάξτε έγχυμα με τα επίγεια τμήματα 15-20 γρ. βοτάνου σε ένα φλυτζάνι νερού και πίνετε έως 5 φλιτζάνια την ημέρα, καταπραϋντικό τσάι για την ευσυγκινησία, την ανησυχία και την προ-εμμηνορροϊκή ένταση.
Μπετόνικα (Betonica graeca)
Άλλες ονομασίες: βετονίκη,πριονίτης
Τρόποι χρήσης: έγχυμα. Πάρτε το σε θεραπευτικές δόσεις για πόνους της περιόδου και ημικρανίες
Κατά του δύσκολου ή επώδυνου τοκετού, πιείτε καυτό έγχυμα
Τριγωνέλλα (trigonella foenum-graecum)
Άλλες ονομασίες: Τριγωνέλα
Τρόποι χρήσης: σε βρασμένο νερό ρίχνετε μια πρέζα τριμμένα φύλλα τριγωνέλας για 5-10 λεπτά, σουρώνετε και πίνετε έως 2 φλιτζάνια την ημέρα (πρωί, βράδυ), μερικές μέρες πριν από την περίοδο και ως το τέλος της.
Βιμπούρνο (Viburnum rhytidophyllum)
Άλλες ονομασίες: ρυτιδόφυλλο
Τρόποι χρήσης: μερικές μέρες πριν από την περίοδο (και ως το τέλος της) να καταναλώνεις 3-4 φορές τη μέρα έγχυμα βιμπούρνου
Χαμομήλι (Chamomilla)
Άλλες ονομασίες: χαμαίμηλον
Τρόποι χρήσης: μερικές μέρες πριν από την περίοδο (και ως το τέλος της) να καταναλώνεις 3-4 φορές τη μέρα έγχυμα χαμομηλιού
Βαλεριάνα (Valeriana officinalis)
Άλλες ονομασίες: νάρδος, αγριοζαμπούκος, μυριστική, αλεναία
Τρόποι χρήσης: μερικές μέρες πριν από την περίοδο (και ως το τέλος της) να καταναλώνεις 3-4 φορές τη μέρα έγχυμα.
Δυσμηνόρροια
Τι είναι: Η επώδυνη εμμηνορρυσία. Έντονος πόνος στην κοιλιά κατά τη διάρκεια της περιόδου. Ο πόνος προέρχεται από τα γεννητικά όργανα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα ισχυρός και συνοδεύεται από τάση για εμετό, ναυτία, πονοκέφαλο, η διάρκεια και η ένταση των οποίων ποικίλλει. Για τις περισσότερες γυναίκες, η δυσμηνόρροια είναι μια γνώριμη κατάσταση, που επαναλαμβάνεται σχεδόν κάθε μήνα. Ανάλογα με τις επιμέρους συνθήκες και την ηλικία, χωρίζεται σε δύο κατηγορίες.
Α) Όταν ο πόνος είναι ήπιος
Πώς να την αντιμετωπίσετε: Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, σε πολλές περιπτώσεις τα φάρμακα δεν είναι απαραίτητα. Για να απαλύνετε τον πόνο δοκιμάστε να ξεκουράζεστε περισσότερο, να κοιμάστε επαρκώς και να ασκείστε σε τακτική βάση. Επιπλέον, προσπαθήστε να περιορίσετε το στρες. Κι αυτό διότι θεωρείται ότι παίζει ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο στην επώδυνη περίοδο. Τα απλά παυσίπονα και τα κοινά σπασμολυτικά είναι επίσης αρκετά αποτελεσματικά.
Όταν ο πόνος είναι δυνατός: Χρειάζεστε πιο ισχυρά παυσίπονα ή αντισυλληπτικά. Συμβουλευτείτε το γυναικολόγο σας. Εκείνος θα σας συστήσει το κατάλληλο φάρμακο.
Β) Δευτεροπαθής: Σ’ αυτή την περίπτωση, ο πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου οφείλεται σε κάποια γυναικολογική πάθηση (ενδομητρίωση, ινομυώματα, φλεγμονές) και παρουσιάζεται σε γυναίκες μεταξύ 20 και 30 ετών.
Πώς να την αντιμετωπίσετε: Ανάλογα με το ποια πάθηση ευθύνεται για τον πόνο, ο γυναικολόγος θα σας υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία. Γενικά, στην αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας μπορεί να βοηθήσουν:
Η σωματική άσκηση. Αυξάνει στον οργανισμό το επίπεδο των ενδορφινών, των φυσικών δηλαδή παυσίπονων, τα οποία χρησιμοποιεί όταν είναι ανάγκη. Μην ασκείστε όμως τις ημέρες της περιόδου, αφού για τις περισσότερες γυναίκες με δυσμηνόρροια ο πόνος είναι έντονος, αλλά όλο τον υπόλοιπο μήνα.
ΒΟΤΑΝΑ
Λεόνουρος (Leonurus cardiaca)
Άλλες ονομασίες: Δεσποινόχορτο, Παναγιόχορτο, Μανοβότανο
Τρόποι χρήσης: για τη δυσμηνόρροια, την εμμηνόπαυση ή για την ταχυκαρδία, παρασκευάστε έγχυμα χρησιμοποιώντας 10-15 γρ. λεόνουρου σε ένα φλιτζάνι του τσαγιού βραστό νερό και πίνετε 3 φορές την ημέρα.
Ιπποφαές (Hippophaes rhamnoides)
Τρόποι χρήσης: αν έχετε καρπούς ιπποφαούς, παρασκευάστε έγχυμα χρησιμοποιώντας 1 κουταλάκι του γλυκού για κάθε φλιτζάνι και πίνετε έως 3 φλιτζάνια την ημέρα. Στο τέλος είναι σημαντικό να καταναλώσετε τους καρπούς. Στο έγχυμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε βότανο. Ο ενδεδειγμένος τρόπος χρήσης είναι η άμεση κατανάλωση των καρπών του ιπποφαούς. Μπορείτε να τους καταναλώσετε σκέτους ή μέσα στη σαλάτα σας και η δοσολογία είναι μέχρι 3 κουταλάκια του γλυκού ημερησίως. Αν έχετε φύλλα, παρασκευάστε έγχυμα χρησιμοποιώντας 5 κουταλάκια του γλυκού σε ένα λίτρο νερού και πίνετε έως 3 φλιτζάνια την ημέρα.
Αχίλλεια (Achillea millefolium)
Άλλες ονομασίες: Αχιλλέα, αχιλλαία, αγριαψιθιά, χιλιόφυλλο, σεμεσάντο, μυριόφυλλο
Τρόποι χρήσης: παρασκευάστε αφέψημα ανθέων ή φύλλων χρησιμοποιώντας 10-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε ένα φλιτζανάκι του καφέ την ημέρα.
Μέντα (Mentha piperita L.)
Τρόποι χρήσης: για τη δυσμηνόρροια παρασκευάστε έγχυμα απο τα άνθη του φυτού χρησιμοποιώντας 10-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα.
Γαρίφαλο (Eugenia caryophyllus)
Άλλες ονομασίες: Γαρύφαλλο, μοσχοκάρφι, καρυόφυλλο
Τρόποι χρήσης: για τη δυσμηνόρροια φτιάξτε ρόφημα με μερικά γαρίφαλα και λίγη κανέλα.
Ραβέντι (Rheum nobile)
Άλλες ονομασίες: Ραβεντί
Τρόποι χρήσης: το αδύνατο αφέψημα (μέχρι και 0,5 g ρίζας ανά δόση) χρησιμοποιείται για τη διάρροια, ενώ το δυνατό αφέψημα (3 g ρίζας ανά δόση) είναι αποτελεσματικό για τη χρόνια δυσκοιλιότητα ή για τις κράμπες της περιόδου με την καθυστέρηση της εμμήνου ρύσης.
•Σημείωση: αποφύγετε το βότανο κατά την εγκυμοσύνη επειδή είναι ισχυρό καθαρτικό.
• Μη χρησιμοποιείτε τα φύλλα, επειδή είναι δυνατό να είναι τοξικά και έχουν αναφερθεί θανατηφόρα περιστατικά.
Τριανταφυλλιά (Canina)
Τρόποι χρήσης: πάρτε μέχρι και 3 ml τρείς φορές την ημέρα. Συνδυάστε το με κανέλλα για την ακανόνιστη ή βαριά εμμηνορρυσία. Βάλτε 1 ml βάμματος αλχεμίλλας σε 10 ml ροδόνερου για τον κνησμό του κόλπου.
Φασκόμηλο (Salvia officinalis)
Άλλες ονομασίες: αλισφακιά ή ελελίσφακος
ορμονική δράση: είναι το ισχυρότερο προοιστρογονικό φάρμακο χρήσιμο ως εκ τούτου στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, ιδιαίτερα στις εφιδρώσεις. Επιβοηθητικό της σύλληψης, επιβοηθητικό στον τοκετό, στην στειρότητα, κλιμακτήριο.
Τρόποι χρήσης: για αφέψημα βράζουμε μια κουταλιά του γλυκού φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα σε ένα μπρίκι νερό, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό ή κρύο ανάλογα με την εποχή.
Σημείωση: το φασκόμηλο επειδή είναι ιδιαίτερα διεγερτικό πρέπει να αποφεύγεται από άτομα υπερτασικά. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε μητέρες που θηλάζουν και σε μικρά παιδιά (υψηλά περιεχόμενα κετονών), ούτε επίσης σε εγκύους γυναίκες (νευροτοξικό και εκτρωτικό αποτέλεσμα) διότι μπορεί να προκαλέσει συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες.
Αμηνόρροια
Τι είναι: Αμηνόρροια καλείται η για μεγάλο χρονικό διάστημα απώλεια της έμμηνου ρύσης (περιόδου). Πιο απλά αμηνόρροια είναι η κατάσταση εκείνη όπου μία γυναίκα δεν έχει “κανονικά” περίοδο για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να είναι έγκυος.
ΒΟΤΑΝΑ
Δίκταμος (Origanum Dictamnus L.)
Άλλες ονομασίες: Δίκταμο, δίταμο, έροντας, σταματόχορτο, μαλλιαρόχορτο
Τρόποι χρήσης: για την αμηνόρροια παρασκευάστε έγχυμα ή αφέψημα του φυτού χρησιμοποιώντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 1 φλιτζάνι του τσαγιού την ημέρα.
ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΡΟΦΗΜΑΤΟΣ
ΑΦΕΨΗΜΑ: Σε ένα μπρίκι με νερό, για κάθε φλιτζάνι ρίχνουμε ένα κουταλάκι από το βότανο. Το σκεπάζουμε και το αφήνουμε να βράσει για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε σκέτο, με ζάχαρη ή μέλι.
ΕΓΧΥΜΑ: Σε ένα φλιτζάνι με βραστό νερό ρίχνουμε ένα κουταλάκι από το βότανο και το σκεπάζουμε. Το αφήνουμε για 10 έως 15 λεπτά. Σουρώνουμε και το πίνουμε σκέτο, με ζάχαρη ή μέλι
Για επιπλέον διάβασμα: Εμείς και το σώμα μας, giatrosofia.com, http://diaita-express.com/diaita.php?id=1134, tsai.gr, woman-on-top.gr
