της Σίσσυς Βωβού*
Η διακίνηση και εμπορία γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση που ανθεί και στην Ελλάδα στις μέρες μας, δεν είναι δυστυχώς κάτι καινούριο, είναι όμως πάντα αποκρουστικό. Αποτελεί μια ακραία μορφή βίας κατά των γυναικών, όχι μόνο αυτών που την υφίστανται αλλά όλων των γυναικών. Επίσης αποτελεί υποβάθμιση της κοινωνίας συνολικά. Εμπορευματοποιείται το γυναικείο σώμα από τις διεθνείς σπείρες, οι οποίες προσπορίζονται τεράστια κέρδη. Η βάση της είναι οι πατριαρχικές σχέσεις, η ανισότητα των δύο φύλων και η εξουσία των ανδρών επί των γυναικών, η οποία είναι κοινωνικά αποδεκτή, παρά τους αγώνες μας για την ισότητα των δύο φύλων οι οποίοι έχουν φέρει αρκετά αποτελέσματα, απομένουν όμως πολλά να γίνουν. Σ’ αυτό το πλαίσιο σχέσεων έχουμε και την κοινωνική νομιμοποίηση της πορνείας. Η βάση είναι ο πελάτης, η ζήτηση. Στην οργανωμένη διακίνηση των γυναικών έχουμε μια συναλλαγή ανάμεσα στους «επιχειρηματίες» και τους πελάτες, ενώ το γυναικείο σώμα αποτελεί απλώς το μέσο «απόλαυσης» για τους μεν και κέρδους για τους δε. Χάνει την αυτονομία του και μετατρέπεται σε φορέα υπηρεσιών προς τρίτους. Πάνω στο έδαφος της πατριαρχίας και της ζήτησης, στήνονται καπιταλιστικές επιχειρήσεις με προσφερόμενο προϊόν το σώμα μιας άλλης, που πλέον δεν το ορίζει αλλά απλώς εμπλέκεται στη συναλλαγή. Για να υπάρχει εκεί το σώμα αυτό, χρειάζεται πρακτική ή συμβολική βία τόσο από τους διακινητές όσο και από τους πελάτες. Τα «σεμινάρια» που κάνουν στις γυναίκες οι μαστροποί πριν να αρχίσουν την πορνεία, ξεκινούν από το βιασμό από όλα τα πρωτοπαλίκαρα της σπείρας και προχωρούν σε κάθε μορφής βία, στέρηση των ταξιδιωτικών τους εγγράφων, απομόνωση. Έτσι πειθαναγκάζουν το θύμα ότι δεν μπορεί να ξεφύγει και κάμπτουν τη βούλησή του για αντίσταση
Η ζήτηση δεν είναι στατική, τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει αυξηθεί κατά πολύ στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, χάρις στις «άοκνες προσπάθειες» των δουλεμπόρων και διακινητών. Από τη στιγμή που άνοιξαν τα σύνορα της Ανατολικής Ευρώπης και άρχισε η παράνομη μετακίνηση ανθρώπων για βιοπορισμό, άρχισε επίσης ή μάλλον αυξήθηκε η παράνομη διακίνηση γυναικών, η οποία κατά την 10ετία του 1980 είχε προέλευση τον Άγιο Δομήνικο και τέτοιες μακρινές και εξωτικές χώρες. Η προσφυγή σε υπηρεσίες πορνείας και διακινούμενων γυναικών είναι μια μόδα που διαπέρασε πολλές περιοχές του πλανήτη, τον λεγόμενο «ανεπτυγμένο κόσμο», και σίγουρα ισχυρότατη μόδα για την Ελλάδα. Μπορούμε να πούμε ότι η κορύφωση του φαινομένου έχει παρέλθει, και νέα φαινόμενα προχωρούν, συμβατά με την οικονομική κρίση.
Οι πορνοπελάτες δεν είναι ράτσα ειδική, δεν είναι μια ακραία περίπτωση, δυστυχώς, μια και εκτιμάται από κάποιες έρευνες που έγιναν τη 10ετία του 2000 (Γρηγόρης Λάζος) ότι 1.200.000 άνδρες είναι περιστασιακοί πελάτες της πορνείας, ενώ 300.000 είναι συστηματικοί πελάτες. Υπάρχουν και πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις. Τους έχουμε δίπλα μας.
Όλα αυτά τα στριπτιζάδικα και τα μασατζίδικα που άνθησαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, με κορύφωση το 2000, τα οποία συνδύαζαν το διακηρυγμένο προϊόν με την παράνομη και καταναγκαστική πορνεία αλλοδαπών γυναικών, ήταν η χαρά πολλών ανδρών της μικρής τούτης χώρας, ο χώρος «εκτόνωσης» και «διαφυγής» από την καθημερινότητα και την οικογενειακή εστία. Φυσικά υπάρχουν και τα ταπεινά δωμάτια για τους πιο φτωχούς, και για τους μετανάστες βέβαια, όπου οι γυναίκες πρέπει να «εξυπηρετούν» έως 50 ή και περισσότερους πελάτες την ημέρα, με χαμηλό κασέ, το οποίο τώρα με την οικονομική κρίση έχει γίνει πολύ χαμηλότερο.
Τα ερωτήματα που μπορεί να θέτουμε είναι :
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Μετακίνηση τεράστιων πληθυσμών ανθρώπων από χώρα σε χώρα, από μέρος σε μέρος, μετανάστευση, συνήθως παράτυπη στο μεγαλύτερο όγκο της. Κι αυτό, λόγω καταστροφικών συνθηκών στις κοινωνίες προέλευσης. Αυτή η μαζική μετακίνηση είναι τόσο παλιά όσο και η ιστορία. Στο πλαίσιο αυτής της μετακίνησης, διακινούνται μεγάλοι αριθμοί γυναικών ή παιδιών για σεξουαλική και εργασιακή εκμετάλλευση, με εξαπάτηση, βία, καταναγκασμό ή εκβιασμό. Οι γυναίκες αυτές ανακαλύπτουν αργότερα για τι προορίζονταν. Οι χώρες προέλευσης ήταν τη 10ετία του 90 η Ανατολική Ευρώπη, τη 10ετία του 2000 κυρίως χώρες της Ασίας ή της Αφρικής, στο πλαίσιο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και της καταστροφής χωρών και πληθυσμών, στο πλαίσιο πολέμων ή οικολογικών καταστροφών.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη για το Διεθνές Οργανωμένο Έγκλημα και το Πρωτόκολο για τη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων (trafficking), η διακίνηση και εμπορία ανθρώπων ορίζεται ως: «στρατολόγηση, μεταφορά, μεταβίβαση, υπόθαλψη ή παραλαβή προσώπων με μέσον την απειλή ή τη χρήση βίας ή άλλης μορφής εξαναγκασμό, την απαγωγή, το δόλο, την απάτη, την κατάχρηση εξουσίας έναντι αμοιβής ή άλλης ωφέλειας, επί ατόμων που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση με σκοπό την εκμετάλλευση. Η εκμετάλλευση θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον την εκμετάλλευση για εκπόρνευση ή άλλης μορφής σεξουαλική εκμετάλλευση, την καταναγκαστική εργασία ή υπηρεσίες, τη δουλεία ή την αφαίρεση οργάνων». Η συναίνεση του θύματος δεν λαμβάνεται υπόψη ως αποτρεπτική του ορισμού.
Η διακίνηση και δουλεμπορία γιγαντώθηκε τις αναφερόμενες δύο 10ετίες, με κορύφωση το 2000, οπότε υπογράφηκε το Πρωτόκολο του Παλέρμο, που συμπληρώνει την Σύμβαση του ΟΗΕ του 1998 ενάντια στο δι-εθνικό οργανωμένο έγκλημα. Το Πρωτόκολο του Παλέρμο υπογράφτηκε από 150 περίπου χώρες, κάποιες από τις οποίες υπέγραψαν σε μετέπειτα ημερομηνία, μέχρι το 2004. Αργότερα το ΠτΠ κυρώθηκε από τις υπογράφουσες χώρες και στη συνέχεια ψηφίστηκαν νόμοι σε πολλές από αυτές.
Από το 1990 έως το 1997 ο αριθμός των αλλοδαπών γυναικών που εξωθούνται στην πορνεία στην Ελλάδα δεκαπλασιάστηκε από 2.100 σε 21.750, και έπεσε σε 17.200 το 2002, σύμφωνα με εκτιμήσεις τοπικών ΜΚΟ, του Κέντρου Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ) και του προγράμματος StopNOW (Stop Trafficking in People Now). Το παραπάνω στοιχείο είναι από το 2006, και πιθανότατα έχει μειωθεί, ενώ οι εθνικότητες των θυμάτων έχουν αλλάξει, όπως αναφέρεται παρακάτω.
Η κινητοποίηση των γυναικείων οργανώσεων και των οργανώσεων δικαιωμάτων ήταν έντονη από την αρχή της μαζικής εμφάνισης του φαινομένου, σε όλες τις χώρες του κόσμου, αλλά η νομοθεσία καθυστέρησε. Στη χώρα μας ψηφίστηκε το 2002 νόμος για το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα, ενώ την ίδια χρονιά νομοσχέδιο που εμφανίστηκε για το μεταναστευτικό περιείχε διάταξη που εξύψωνε, διευκόλυνε και νομιμοποιούσε τη μικρομεσαία μαστροπία των επαρχιών, πράγμα που δεν πέρασε στο νόμο που σύντομα ψηφίστηκε, χάρη στη μεγάλη κινητοποίηση των γυναικείων οργανώσεων. Δυστυχώς, παρόμοια νομοθετική ρύθμιση πέρασε στην Κύπρο το 2007.
Μπορεί ο νόμος βέβαια να ψηφίστηκε, αλλά η εφαρμογή του είναι ιδιαίτερα φτωχή, μια και δεν υπάρχει βούληση από πλευράς κεντρικής κυβέρνησης για τιμωρία των ενόχων διακινητών, ούτε για την αρωγή των θυμάτων. Μιλώντας για τη διεθνή σκηνή, όλες οι νομοθετικές εξελίξεις από το 2000 και μετά για την σύλληψη και τιμωρία των ενόχων όσο και για την αρωγή στα θύματα, αποτελούν απλώς ένα φύλλο συκής από ένα οικονομικό σύστημα που εκκολάπτει και διευκολύνει το φαινόμενο μέσα από τις κεντρικές του επιλογές.
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ
Η διακίνηση γυναικών πρωτίστως και παιδιών δευτερευόντως για σεξουαλική εκμετάλλευση αλλά και το εργασιακό τράφικινγκ που περιλαμβάνει και περισσότερους άνδρες είναι παμπάλαια, και συνδέονται με άλλες εποχές – έχουν ακόμα και στοιχεία δουλείας από το παρελθόν.
Τη σύγχρονη εποχή παρατηρούνται σε μεγάλο βαθμό γύρω από τα στρατόπεδα σε κάθε γωνιά της γης, ιδιαίτερα στις ιμπεριαλιστικές εκστρατείες κατά τους μεγάλους πολέμους, τους λεγόμενους παγκόσμιους, αλλά και τους σύγχρονους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και την πρώην Γιουγκοσλαβία. Η «χρήση» γυναικών είναι η «ανταμοιβή του πολεμιστή» και γίνεται κάτω από τα μάτια της στρατιωτικής ιεραρχίας η οποία συνήθως «εκπλήσσεται» όταν καταγγέλλονται τέτοια φαινόμενα.
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα το φαινόμενο παρατηρήθηκε σε μαζικό βαθμό κατά την εθνική εκκαθάριση που ακολούθησε τον πόλεμο του 1922, όπου μεγάλοι αριθμοί γυναικών προσφύγων εξωθήθηκαν στην καταναγκαστική πορνεία από τα κυκλώματα της εποχής.
Είναι όμως χαρακτηριστική και μια επιστολή του 1908 που μας προμήθευσε συνεργάτης από το αρχείο της βιβλιοθήκης της Σύρου, όπου κάποιος κύριος Ταμβακόπουλος, γραμματέας της «Εν Αλεξανδρεία εταιρείας προς περιστολήν της σωματεμπορίας» (καλή του ώρα), έστειλε «προς τον πρόεδρον της αυτόθι Ελληνικής Κοινότητος» κ. Μπενάκη, ο οποίος διεκτραγωδεί την κατάσταση της εξαπάτησης νέων γυναικών που μετακαλούνται στην Αίγυπτο από μεσιτικά γραφεία για να τοποθετηθούν σε σπίτια ως υπηρέτριες, και καταλήγουν στους οίκους ανοχής. «Εάν εις την Αίγυπτον αποβιβάζονται κατ’ έτος προς εύρεσιν πόρου ζωής 600 παρθέναι, αι 550, κατά την επίσημον στατιστικήν ην παραθέτω ώδε, εισίν Ελληνίδες». Και ζητά την παρέμβαση της ελληνικής πολιτείας και των προξενικών αρχών για τον έλεγχο των μαστροπών και την απέλασή τους. Μάλιστα ζητά να διορισθούν ειδικοί υπάλληλοι από την προξενική αρχή, γιατί οι υπάλληλοι της τοπικής αρχής «συντηρούνται συνηθέστατα εκ τοπικών μισθοδοσιών των διαφόρων διευθυντών ή διευθυντριών των οιουδήποτε είδους φαύλων κέντρων» (ολόκληρο το κείμενο σε φωτοτυπία).
Είναι γνωστό, αλλά πρέπει να υπογραμμισθεί: Πολλοί κρατικοί υπάλληλοι διευκολύνουν έναντι αμοιβής τη διακίνηση προσώπων καθώς και όλες τις πράξεις που συνοδεύουν το τράφικινγκ. Χαρακτηριστικά, το 2000 ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης είχε παραδεχθεί ότι το 25% των αστυνομικών υπαλλήλων εμπλέκεται στη διαφθορά, και με βάση αυτό δημιουργήθηκε το Σώμα Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας. Γνωρίζουμε ότι ελάχιστοι τιμωρούνται, όπως δείχνει και η έκθεση του State Department για το 2012, που έχει παγκόσμια εποπτεία των γνωστοποιημένων επίσημων στοιχείων. Εδώ ένα σχόλιο: Η πολιτική των ΗΠΑ είναι ηγετική στην παγκοσμιοποίηση και τα συνοδά φαινόμενα, όπως το τράφικινγκ, αλλά διακηρύσσεται σε κάθε τόνο η απέχθειά τους προς αυτό το φαινόμενο, και σ’ αυτό το πλαίσιο έχουν και ειδικά κονδύλια, υπηρεσίες, πολιτικές κολυμβήθρας του Σιλωάμ. Πάντως, από τα διαθέσιμα επίσημα στοιχεία, τα ετήσια του State Department είναι τα εγκυρότερα. Συνεχίζοντας, η συνηθισμένη πρακτική όταν πιάνουν κάποιους να χρηματίζονται, είναι να τους μεταθέτουν και όχι να τους τιμωρούν. «Δεν μπορούμε και να διαλύσουμε το σώμα», μας έχουν πει επανειλημμένα αστυνομικοί διευθυντές όταν διαμαρτυρόμαστε για τη συνεργασία αστυνομικών με κυκλώματα τράφικινγκ ή για τους βιασμούς γυναικών που κάνουν κάποιοι, κάτι που τους προσφέρεται ως «δώρο» από τα κυκλώματα των σωματεμπόρων. Ας σημειωθεί, ότι το 2011, η κυπριακή κυβέρνηση παρέπεμψε στη δικαιοσύνη τον υπαρχηγό της Μονάδας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης λόγω υποψιών συμμετοχής του στο τράφικινγκ. Στην κατάλληλη θέση ο λύκος για να φυλάει τα πρόβατα. Φυσικά, δεν ξέρουμε αν τελικά θα καταδικασθεί. Η Κύπρος δέχθηκε επίσης μομφή στην ετήσια έκθεση του State Department για το 2011, για τις ελλιπείς προσπάθειες καταπολεμησης του τράφικινγκ.
ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Το οικοδόμημα της καταναγκαστικής πορνείας των αλλοδαπών γυναικών στηρίζεται πρωτίστως στη ζήτηση, στους πελάτες οι οποίοι επιθυμούν φρέσκο και φτηνό εμπόρευμα για κατανάλωση, κάτι που μετατρέπει το γυναικείο σώμα σε αντικείμενο. Η δεύτερη παράμετρος είναι η προσφορά, που με τον τρόπο της ενισχύει και διευρύνει τη ζήτηση, παρέχοντας «εξωτικά μενού» στους πελάτες. Τα κέρδη αυτής της επιχείρησης είναι τεράστια, είναι αφορολόγητα και οι κίνδυνοι μικροί και αξίζει να τους αντιμετωπίσεις. Ακολουθούν κάποια πρόσφατα στοιχεία από συνέδριο στη Βουλγαρία, του 2012, από την Μύρια Βασιλειάδου, συντονίστρια του antitrafficking της ΕΕ.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ
Από την πρώτη σελίδα στον ιστότοπο της ΕΛ.ΑΣ. για το τράφικινγκ, το οποίο είναι ενημερωμένο σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις της και τα τρέχοντα στοιχεία, αλλά δεν διαθέτει ευρύτητα για περαιτέρω μελέτη:
«H εμπορία ανθρώπων, με σκοπό τη σεξουαλική ή οικονομική εκμετάλλευση, αποτελεί μια σύγχρονη μορφή δουλεμπορίου, που αναπτύσσεται ραγδαία, ως μια μορφή διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, με θύματα άνδρες, γυναίκες και παιδιά».
Κατόπιν δίνονται στοιχεία για τα έτη 2003 – 2011, με γραφικά και κατηγοριοποιήσεις, τα οποία όποιος-όποια θέλει μπορεί να βρει αναλυτικά στον ιστότοπο της ΕΛ.ΑΣ, στην εμπορία ανθρώπων. Από τα στοιχεία αυτά πάντως φαίνεται η ελάχιστη αποτελεσματικότητα της αστυνομίας και του τμήματος αντι-τράφικινγκ για την αντιμετώπιση του τεράστιου φαινομένου, αφού έχουμε κάθε χρόνο μεταξύ 100-150 θύματα τράφικινγκ τα οποία εντοπίζονται, ενώ περίπου 10 αναγνωρίζονται. Η ίδια πηγή μας λέει επίσης τον αριθμό και την εθνικότητα των δραστών ανά έτος, που είναι 200 έως 300. Ως προς την εθνικότητα η συντριπτική πλειοψηφία ήταν Έλληνες το 2003, ενώ σιγά σιγά η πλειοψηφία γίνονται αλλοδαποί, αφού πλέον κατά κύριο λόγο τα κυκλώματα λειτουργούν κατά μικρές μονάδες. Δυστυχώς ως προς το φύλο, υπάρχουν πολλές γυναίκες ανάμεσα στις σπείρες, που, απ’ ότι υπολογίζουμε, είναι τουλάχιστον το 1/3. Και δυστυχώς τα κάνουν όλα. Πάντα υπάρχει συνεργασία Ελλήνων και αλλοδαπών στα κυκλώματα, καθώς και συνεργασία κυκλωμάτων με κρατικούς υπαλλήλους, είτε στα σύνορα είτε στο σώμα της αστυνομίας.
ΕΜΠΟΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΙΑ
Άρθρα 323Α και 351 ΠΚ
| ΘΥΜΑΤΑ | ΔΡΑΣΤΕΣ | ||||||
| ΕΤΟΣ | ΣΥΝΟΛΟ | ΓΥΝ. | ΑΝΔΡ | ΠΑΙΔ | ΕΛΛΗΝ. | ΑΛΛΟΙ-ΑΛΛΕΣ | ΣΥΝΟΛΟ |
| 2011 | 97 | 56 | 28 | 13 | 83 | 137 | 220 |
| 2010 | 64 | 78 | 168 | 246 | |||
| 2009 | 125 | 174 | 129 | 303 | |||
| 2008 | 78 | 70 | 92 | 162 | |||
| 2007 | 99 | 64 | 31 | 142 | 64 | ||
| 2006 | 83 | 142 | 64 | 206 | |||
| 2005 | 137 | 133 | 69 | 202 | |||
| 2004 | 181 | 207 | 81 | 288 | |||
| 2003 | 93 | 166 | 118 | 284 | |||
Ως προς την εθνικότητα των θυμάτων, ενώ από το 2003 έχουμε υπεροχή γυναικών από την Ανατολική Ευρώπη, προχωρώντας προς το 2011 οι μεγαλύτεροι αριθμοί γυναικών είναι από Ρουμανία και Βουλγαρία, χώρες της ΕΕ, οι οποίες δεν έχουν πρόβλημα νομιμότητας, άρα είναι πιο «φθηνό» για τους μαστροπούς να τις διακινήσουν. Αντίθετα, το πιο σκληρό τράφικινγκ σήμερα είναι από χώρες της Αφρικής, που τα έξοδα «εισαγωγής» των γυναικών στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι μεγάλα, και ο καταναγκασμός για να «αποπληρώσουν» τα έξοδά τους προς τις μικρές τοπικές συμμορίες που τις διακινούν, είναι μεγάλα. Όπως μάθαμε σε πρόσφατη δίκη σωματεμπορίας με καταγγέλλουσες δύο Αφρικανές γυναίκες, αφού τους έκαναν Βου-Ντου στη χώρα τους για να τις δεσμεύσουν πνευματικά, τους έβαλαν χρέος 60.000 ευρώ για να αποπληρώσουν. Η μια, που ήταν «παραγωγική» είχε αποπληρώσει 42.000 ευρώ μέσα σε 1,5 χρόνο, σύμφωνα με τετράδια των μαστροπών που κατασχέθηκαν και παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο.
Είναι φανερό από αυτούς τους ισχνούς αριθμούς που παρουσιάζει η αστυνομία ως έργο της, ότι το γυναικείο κίνημα αλλά και η κοινωνία δεν μπορεί να επαφίεται στη δράση της αστυνομίας για την σύλληψη και τιμωρία των ενόχων. Δεν υπάρχει όμως και κανείς άλλος να κάνει αυτή τη δουλειά. Χαρακτηριστικά, κατά το 2011 από τα 97 θύματα τράφικινγκ που εντοπίστηκαν, μόνο σε 9 παρασχέθηκε το καθεστώς του θύματος, που συνεπάγεται τη φρούρηση και αρωγή στα θύματα.
Εδώ πρέπει να ξανααναφέρουμε ότι αν το τράφικινγκ στη σύγχρονη μαζική μορφή του γιγαντώθηκε στο πλαίσιο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, σίγουρα η καταπολέμηση ή εξάλειψή του δεν μπορεί να γίνει χωρίς αλλαγή της γενικής συνθήκης εμπορευματοποίησης των πάντων. Η αστυνομική αντιμετώπιση και η καταδίκη των ενόχων από τα δικαστήρια είναι απαραίτητες, κάτι που γίνεται σε ελάχιστο βαθμό σε σύγκριση με την έκταση του φαινομένου, όπως δείχνουν οι αριθμοί που παρέθεσα τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ελλάδα.
Ενδεικτικό της απροθυμίας των δικαστηρίων να καταδικάσουν μαστροπούς, είναι τα αποτελέσματα των τριών μεγάλων δικών που έγιναν για το ζήτημα, με καταγγελίες από γεγονότα του 1999-2000, την εποχή που το τράφικινγκ ήταν μια καταλυτική πανελλαδική μόδα, και που δεν είχαν ακόμα ψηφιστεί νόμοι ούτε καν σε διεθνές επίπεδο. Στις τρεις αυτές μεγάλες δίκες που έγιναν για τράφικινγκ στην Ελλάδα, είχαμε και κατηγορούμενους αστυνομικούς. Στις περιπτώσεις αυτές, οι δίκες είναι τελείως προσχηματικές, και όποιος-όποια καταγγέλλει, απλώς βρίσκει τον μπελά του.
Η περίπτωση του Παναγιώτη Βήχου, που κατάγγελε κύκλωμα στη Σαντορίνη, το 1999, είναι η πιο χαρακτηριστική. Έγιναν δίκες επί δικών στη Σύρο και στην Αθήνα, με μεγάλη συμπαράσταση από το φεμινιστικό κίνημα που το έκανε κοινωνικό θέμα, αλλά και πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις. Και όμως, όχι μόνο δεν καταδικάστηκε κανένας από τους 7 κατηγορούμενους, μεταξύ των οποίων ο αστυνομικός διοικητής της Σαντορίνης, αλλά το Βήχο τον τράβηξαν στα δικαστήρια για συκοφαντική δυσφήμιση και στη συνέχεια του απήγγειλαν ανυπόστατες κατηγορίες και δικαστικές παραπομπές μέσα από παρακρατικούς μηχανισμούς, με τις δίκες να κρατούν 13 χρόνια, και να τελεσιδικήσουν το 2011. Στο μεταξύ ο Βήχος είχε προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπου και δικαιώθηκε, και το ελληνικό κράτος πλήρωσε αποζημίωση. Πάντως οι κατηγορούμενοι σωματέμποροι και συνεργοί τους δεν καταδικάστηκαν.
Στη δεύτερη δίκη, που έγινε στην Πάτρα σε ένα άλλο σίριαλ από το 2000 έως το 2004, μια Ρωσίδα κατήγγειλε το κύκλωμα τράφικινγκ και έναν αστυνομικό ο οποίος την είχε βιάσει. Η Όλγα Μπ. τελικά δεν βρήκε το δίκιο της, παρά τη μεγάλη συμπαράσταση του γυναικείου κινήματος.
Στην τρίτη δίκη, των ανήλικων κοριτσιών Τζίνας και Καμέλιας, που «δούλευαν» σε μασατζίδικο στην οδό Βουλιαγμένης το 2000, ακριβώς απέναντι από το αστυνομικό τμήμα, δραπέτευσαν και κατάγγειλαν το κύκλωμα, οι κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε μεγάλες ποινές, κυρίως οι αλλοδαποί μέλη της σπείρας, αλλά και ο Έλληνας επικεφαλής έφαγε πρωτοδίκως 32 χρόνια και στο Εφετείο 8. Ο αστυνομικός συνεργάτης έφαγε μια ποινή με αναστολή. Ήταν η πρώτη καλή είδηση από τα δικαστήρια για το τράφικινγκ. Εάν λοιπόν αστυνομικοί υπάλληλοι και δικαστήρια καλύπτουν τους τράφικερς, και εάν οι δομές στήριξης καταργούνται η μια μετά την άλλη, ο αγώνας για την εξάλειψη του φαινομένου γίνεται ακόμα δυσκολότερος, και οι ευθύνες της Πολιτείας και των αρμόδιων θεσμικών παραγόντων τεράστιες.
Το κύριο θέμα που απασχολεί τις φεμινιστικές και γυναικείες οργανώσεις είναι η αρωγή στα θύματα τόσο από την πολιτεία όσο και από τις οργανώσεις. Τα κρατικά καταφύγια για κακοποιημένες γυναίκες όμως έχουν κλείσει, στην Ελλάδα, και οι χρηματοδοτήσεις προς γυναικείες οργανώσεις έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Στη Δυτική Ευρώπη οι συνθήκες είναι καλύτερες από οικονομικής πλευράς, το τράφικινγκ όμως παραμένει ανθηρό και μάλιστα μετατοπίζεται τελευταία όλο και περισσότερο στο εργασιακό τράφικινγκ και αυξάνονται τα θύματα της σύγχρονης εργασιακής δουλείας.
Δύο στόχοι: η αστυνομική και δικαστική αντιμετώπιση, η αρωγή των θυμάτων. Εμείς βάζουμε προτεραιότητα στο δεύτερο, χωρίς να περιφρονούμε το πρώτο, το οποίο όμως είναι ναρκοθετημένο από κάθε πλευρά.
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΛΟΜΠΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Είναι ένα ευρωπαϊκό δίκτυο που περιλαμβάνει εκατοντάδες ευρωπαϊκές οργανώσεις, θεωρεί την πορνεία ως μια μορφή βίας, ένα εμπόδιο στην ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, και παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Γι’ αυτό και προχωρεί σε μια καμπάνια για την κατάργηση της πορνείας γενικά και για την ποινικοποίηση του πελάτη, σύμφωνα με το μοντέλο της Σουηδίας και άλλων σκανδιναβικών χωρών. Αυτή η αντίληψη δεν είναι αποδεκτή από ένα τμήμα του φεμινιστικού κινήματος, το οποίο προσπαθεί να νομιμοποιήσει την πορνεία στη συνείδηση της κοινωνίας αλλά και να την κηρύξει κανονικό επάγγελμα. Και μάλιστα έχει ήδη αναγνωριστεί, δυστυχώς, ως επάγγελμα από την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.
Αποσπάσματα από την καμπάνια του ΕΛΓ για μια Ευρώπη χωρίς πορνεία:
«Το τράφικινγκ με στόχο τη σεξουαλική εκμετάλλευση αποτελεί ένα κανάλι προς τα συστήματα της πορνείας, και συνεπώς αν δεν υπήρχε πορνεία δεν θα υπήρχε τράφικινγκ. Το τράφικινγκ για τη σεξουαλική εκμετάλλευση υπάρχει επειδή υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τυναίκες και παιδιά στην πορνεία, και ο μόνος τρόπος να αντιμετωπισθεί αυτή η ζήτηση είναι η «στρατολόγηση» θυμάτων μέσω της εξαπάτησης, του ψέματος, της βίας, της άσκησης εξουσίας και/ή εκμετάλλευσης της ευάλωττης κατάστασης του άλλου. Παρ’ ότι η γενική πεποίθηση είναι ότι η πορνεία είναι «έγκλημα χωρίς θύμα», και ότι τα περισσότερα πρόσωπα που εκπορνεύονται το κάνουν εθελοντικά χωρίς φυσικό, ψυχολογικό ή οικονομικό καταναγκασμό, μελέτες δείχνουν ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Επιπλέον, αφού, παγκοσμίως, η μέση ηλικία εισόδου στην πορνεία είναι τα 12-14 χρόνια, η παιδική εκπόρνευση – και η εκπόρνευση γενικά – αποτελούν σοβαρά και επείγοντα προβλήματα.
Η ρίζα της πορνείας και άλλων μορφών σεξουαλικής εκμετάλλευσης καθώς και του τράφικινγκ στην προκειμένη περίπτωση, είναι η ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, που συμπληρώνεται από εθνικές και άλλες κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες»….
Η ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ – Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Το τράφικινγκ αποτελεί διακίνηση και εμπορία ανθρώπων, όπως είπαμε, από συνθήκες δύσκολες οικονομικά και καταστροφής των χωρών, και «έρχονται» στον «ανεπτυγμένο κόσμο» για να προσφέρουν στους άνδρες του «απολαύσεις» με καλό εμπόρευμα, τιμές προσιτές για όλα τα βαλάντια, γενικά μια δημοκρατία του στριπτίζ, του μασατζίδικου και της πορνείας από τα κορμιά ξένων και καταναγκασμένων γυναικών. Όπως η μετανάστευση έρχεται να προσφέρει στον «ανεπτυγμένο κόσμο» φθηνό και συχνά ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, έτσι και η σύγχρονη δουλεία του σεξουαλικού τράφικινγκ έρχεται να προσφέρει πορνικές υπηρεσίες, συνήθως χωρίς τη συναίνεση των γυναικών, ικανοποιώντας τις πατριαρχικές φαντασιώσεις και επιθετικότητα των «πολιτισμένων» ανδρών. Πρόκειται για ένα έγκλημα, η ερμηνεία του οποίου πολλές φορές αντιστρέφεται, αφού όταν διαταράσσεται η «ειρήνη μιας οικογένειας» το ανάθεμα πέφτει στις ξένες γυναίκες, αντί να πέσει στους «δικούς» μας άνδρες. Όταν μετριέται η λεγόμενη «εγκληματικότητα των ξένων», ποτέ δεν μετριέται η «εγκληματικότητα των ντόπιων εναντίον των ξένων», που το τράφικινγκ αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι της. Δυστυχώς ούτε ο νόμος ποινικοποιεί τον πελάτη του τράφικινγκ, παρά μόνο σε περίπτωση ανηλικότητας. Και αυτό είναι θεωρητικό, γιατί ούτε και σ’ αυτές τις περιπτώσεις έχουμε παραπομπές πελατών. «Δύο Έλληνες μεσήλικες εξέδιδαν δύο μετανάστριες ανήλικες στη Λάρισα», διαβάσαμε πριν λίγες ημέρες στις εφημερίδες. Κανένας δεν αναζήτησε τους πελάτες των ανηλίκων, ενώ οι Έλληνες σίγουρα, ως συνήθως, θα πέσουν στα μαλακά.
Το συμπέρασμα της ομιλίας μου έχει πιστεύω βγει ήδη. Εμείς οι γυναίκες αγωνιζόμαστε για την εξάλειψη κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών, στην πορεία για την ισότητα των δύο φύλων και την κατάργηση των πατριαρχικών αντιλήψεων, αλλά και της γενικότερης κοινωνικής δικαιοσύνης ανάμεσα στα φύλα, στους ανθρώπους και στους λαούς.
Πάντα μπορούμε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σ’ αυτό τον δύσκολο τομέα, παρά την απουσία της πολιτείας η οποία δεν εφαρμόζει τους ίδιους τους νόμους που έχουν ψηφιστεί. Αυτό κάνουμε με την Φεμινιστική Πρωτοβουλία για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, η οποία είναι μια ομπρέλα 10 συλλογικοτήτων χωρίς θεσμική υπόσταση, αλλά με πλούσια δράση εδώ και τρία χρόνια. Καλούμε κάθε γυναίκα σε συνεργασία.
*Μέλος της Φεμινιστικής Πρωτοβουλίας για την εξάλειψη της βίας κατά των Γυναικών – Κόρινθος, 13-9-2012
Επικοινωνία: againstviolencewomen@gmail.com, http://feministikiprotovoulia.wordpress.com/
Μπορείτε να επισκεφθείτε:
US State Department Office to Monitor and Combat Trafficking in Persons
“Trafficking Victims Protection Act 2000”
Council of Europe Convention on Action against Trafficking in Human Beings
