του Παναγιώτη Δημητρά*
Στις 18 και 19 Φεβρουαρίου 2013, στη Γενεύη, η Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών του ΟΗΕ (CEDAW) εξέτασε την εφαρμογή από την Ελλάδα της αντίστοιχης Σύμβασης για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών. Στις 18 Φεβρουαρίου, έγινε η συνηθισμένη κλειστή άτυπη ενημέρωση μελών της Επιτροπής από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και ακολούθησε η προγραμματισμένη δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής για την ανεπίσημη ενημέρωση από τις ΜΚΟ και τους εθνικούς μηχανισμούς ανθρώπινων δικαιωμάτων (περίληψη του διαλόγου Επιτροπής με ΜΚΟ στην ιστοσελίδα). Τα μέλη της Επιτροπής εξέφρασαν την έκπληξή τους ότι για την Ελλάδα πήγε στη Γενεύη να τα ενημερώσει μόνος ένας άνδρας, ο γράφων ως εκπρόσωπος των τριών συνεργαζόμενων ΜΚΟ Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), Ελληνική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων (ΕΟΔΜ) και Συνεργαζόμενες Οργανώσεις και Κοινότητες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ρομά στην Ελλάδα (ΣΟΚΑΔΡΕ) που είχαν υποβάλει δύο εκθέσεις στην Επιτροπή (διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της μαζί με τις εκθέσεις της Ελλάδας και άλλων ΜΚΟ). Πού είναι οι γυναικείες οργανώσεις αναρωτήθηκαν κατ’ επανάληψη οι εμπειρογνώμονες της Επιτροπής (22 γυναίκες και ένας άνδρας που ήταν και ο εισηγητής για την Ελλάδα); Την επόμενη ημέρα, στις 19 Φεβρουαρίου, κατά το δημόσια διάλογο με την ελληνική αντιπροσωπεία υπό τη Γενική Γραμματέα Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) Ζέττα Μακρή, η Επιτροπή ρώτησε επίσημα για την απουσία αυτή. Στέλεχος της ΓΓΙΦ απάντησε πως λόγω της οικονομικής κρίσης δεν υπήρχαν κρατικά κονδύλια για να καλυφθούν τα έξοδα συμμετοχής γυναικείων οργανώσεων στη συνεδρίαση της Επιτροπής, ως εάν το θέμα αφορούσε την απουσία των γυναικείων μη κυβερνητικών οργανώσεων από την κρατική αντιπροσωπεία! (περίληψη του δημόσιου διαλόγου της Επιτροπής με Ελλάδα στην ιστοσελίδα ). Στο γράφοντα πάντως ταξίδι και διαμονή κόστισαν το «ιλιγγιώδες» ποσό των 550 ευρώ… Στο πρόγραμμα της Επιτροπής για τις 18 Φεβρουαρίου υπήρχε και χρόνος διαλόγου με εθνικούς μηχανισμούς ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και ο Συνήγορος του Πολίτη επίσης έλαμψαν με την απουσία τους…
Τα βασικά ζητήματα που έθεσε η Επιτροπή στην Ελλάδα ήταν:
- η πρόσβαση ιδίως των ευάλωτων και μεταναστριών γυναικών στη δικαιοσύνη,
- οι επιπτώσεις της κρίσης και των περικοπών του προϋπολογισμού στα κοινωνικο-οικονομικά δικαιώματα των πολιτών,
- η έλλειψη προόδου στην εφαρμογή προσωρινών ειδικών μέτρων για την επιτάχυνση της de facto ισότητας των γυναικών και την παροχή προστασίας στις κοινωνικά ευάλωτες ομάδες,
- η ενδοοικογενειακή βία,
- η απαγόρευση λειτουργίας μειονοτικών οργανώσεων στη Θράκη,
- η διαιώνιση των στερεοτύπων σε βάρος των γυναικών,
- η απουσία στοιχείων και αξιολόγησης για την υλοποίηση προγραμμάτων και την εφαρμογή των νόμων περιλαμβανόμενων καταδικών σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, εμπορίας ανθρώπων και άλλων μορφών βίας κατά των γυναικών,
- οι ποσοστώσεις φύλου,
- το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας γυναικών σε σχέση με το αντίστοιχο των ανδρών,
- οι αμβλώσεις ως μορφή αντισύλληψης σε συνδυασμό με την περιορισμένη χρήση αντισυλληπτικών και την απουσία σεξουαλικής εκπαίδευσης,
- το υψηλότατο ποσοστό γεννήσεων με καισαρική,
- ο αλκοολισμός και το κάπνισμα, καθώς και
- η κατάσταση των γυναικών Ρομά και των γυναικών της μειονότητας στη Θράκη με έμφαση στη γενικευμένη πρακτική γάμων ανηλίκων και στην εφαρμογή της σαρίας χωρίς ουσιαστικό δικαστικό έλεγχο της συμβατότητας με το Σύνταγμα και τη Σύμβαση των αποφάσεων που βασίζονται στο ισλαμικό δίκαιο.
Οι απαντήσεις της ελληνικής αντιπροσωπείας είχαν μια πρωτοτυπία. Η Ζέττα Μακρή είναι το πρώτο κυβερνητικό στέλεχος επικεφαλής ελληνικής αντιπροσωπείας σε παρόμοια Επιτροπή του ΟΗΕ που έκανε -και μάλιστα επανειλημμένα- αναφορά σε κακώς κείμενα στην Ελλάδα. Η αρχική φράση στην εναρκτήρια παρουσίασή που έκανε (διαθέσιμης την ιστοσελίδα) έδωσε τον τόνο των επόμενων παρεμβάσεών της: «Δεν είναι πρόθεσή μου σήμερα να σας παρουσιάσω μια εξωραϊσμένη εικόνα της κατάστασης των γυναικών στην Ελλάδα. Η χώρα μας, όπως και σε όλες τις χώρες, έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει προκειμένου να επιτευχθεί το επίπεδο της ισότητας που όλοι επιθυμούμε για την κοινωνία μας». Αργότερα, αναφερόμενη μεταξύ άλλων στην περιορισμένη αποτελεσματικότητα της κατά 33% ποσόστωσης φύλου στα ψηφοδέλτια, επικαλέστηκε τη δική της εμπειρία να ψηφίζεται από περισσότερους άνδρες παρά γυναίκες και να βλέπει σε ένα δημοτικό ψηφοδέλτιο που ήταν επικεφαλής τις γυναίκες υποψήφιες να καταποντίζονται. Παρ’ όλα αυτά, δήλωσε δυο φορές αντίθετη με την εισαγωγή ποσόστωσης φύλου στις βουλευτικές έδρες και στα δημοτικά συμβούλια.
Σε άλλο μήκος κύματος κινήθηκε η υπόλοιπη ελληνική αντιπροσωπεία: όπως και στις εννέα προηγούμενες εξετάσεις της Ελλάδας από Επιτροπές του ΟΗΕ που έχει παρακολουθήσει ο γράφων, υπήρχε η γενική τάση να περιγράφονται προγράμματα, να απορρίπτεται κάθε κριτική ακόμα και να διαστρεβλώνεται η πραγματικότητα. Με επιμονή προσπαθούσαν υπηρεσιακά στελέχη να πείσουν πως στην Ελλάδα οι αμβλώσεις για μη ιατρικούς λόγους απαγορεύονται, άρα δεν μπορεί η χώρα να έχει στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό τους. Ενώ το μεγάλο ποσοστό γεννήσεων με καισαρική τομή αποδόθηκε στο γεγονός πως οι Ελληνίδες σήμερα γεννούν σε μεγαλύτερη ηλικία από ότι παλαιότερα. Φυσικά οι καλά προετοιμασμένες εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ δεν πείθονταν αφού θύμισαν πως οι αμβλώσεις είναι νόμιμες και πως οι καισαρικές συνδέονται με οικονομικά συμφέροντα γιατρών. Επίσης, παρά τα συντριπτικά στοιχεία που υπάρχουν και είχε στη διάθεσή της η Επιτροπή ήδη από το 2006 για εκτεταμένη πρακτική γάμων ανηλίκων στις κοινότητες των Ρομά και της μειονότητας στη Θράκη, η αντιπροσωπεία ισχυρίστηκε πως η πρακτική αυτή δεν είναι γενικευμένη.
Ίσως τη σημαντικότερο σημείο του διαλόγου της ελληνικής αντιπροσωπείας με την Επιτροπή ήταν η αναφορά στο έργο των τριών ειδικών νομοπαρασκευαστικών επιτροπών για την επεξεργασία σχεδίων νόμου για την ουσιαστική ισότητα των φύλων, την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και την τροποποίηση διατάξεων του οικογενειακού δικαίου περιλαμβανόμενης της κατάργησης της σαρίας και του αποκλεισμού των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης. Στέλεχος της ΓΓΙΦ ανέφερε επανειλημμένα πως οι τρεις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές ολοκλήρωσαν το έργο τους και υπέβαλαν προτάσεις νομοθετικών ρυθμίσεων (που είναι δημοσιευμένες στην ιστοσελίδα της ΓΓΙΦ ). Την ευθύνη της κατάθεσης στη Βουλή για ψήφιση των σχετικών νομοσχεδίων έχει κυρίως το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει απορρίψει τις προτάσεις, αλλά ούτε και τις έχει προωθήσει προς ψήφιση. Ο γράφων, στις ενημερώσεις της Επιτροπής, είχε τονίσει πως η ψήφιση αυτών των αλλαγών θα βελτιώσει σημαντικά την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των ευάλωτων και μειονοτικών γυναικών στην Ελλάδα. Μετά την επανειλημμένη στήριξη των προτάσεων αυτών από τη ΓΓΙΦ ενώπιον της Επιτροπής, ΕΠΣΕ, ΕΟΔΜ και ΣΟΚΑΔΡΕ έκαναν δημόσια έκκληση στην Επιτροπή να περιλάβει ειδική σύσταση προς την Ελλάδα για την άμεση προώθηση των προτάσεων των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών στη Βουλή (διαθέσιμη στην ιστοσελίδα).
Στις αρχές Μαρτίου 2013 θα δημοσιοποιηθούν οι καταληκτικές παρατηρήσεις και συστάσεις της Επιτροπής για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών του ΟΗΕ προς την Ελλάδα: στην κοινωνία των πολιτών εναπόκειται να πιέσουν επίμονα και συστηματικά την κυβέρνηση και τα δημοκρατικά κόμματα να τις υλοποιήσουν…
*Ελληνικό παρατηρητήριο των συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ)
Πηγή: protagon.gr
