Η Hengameh Golestan (1952-2003) ήταν πρωτοπόρος ανάμεσα στις Ιρανές φωτογράφους. Γεννημένη στη Τεχεράνη, είχε ταξιδέψει εκτεταμένα για να καταγράψει με το φακό της τις ζωές των γυναικών στο Ιράν και στο Κουρδιστάν. Όντας γυναίκα η ίδια, κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση στα ενδόμυχα των οικιακών χώρων, όπως επίσης και στη δουλειά και τις πρακτικές της ζωής των γυναικών αυτών.
Η δουλειά της Hengameh είχε και πολιτικό κίνητρο. Το 1991 για παράδειγμα, βοήθησε τον σύζυγο της στο project «Καταγράφοντας την αλήθεια», μια ταινία που εξέταζε τον ρόλο της λογοκρισίας στο Ιράν.
Ίσως η πιο εντυπωσιακή φωτογραφική δουλειά της Hengameh ήταν ωστόσο η καταγραφή των δημόσιων αντιδράσεων των γυναικών στο Ιράν, στον απόηχο της εξορίας του Σάχη και στην άνοδο της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αγιατολάχ Χομεϊνί.
Κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 1979 περισσότερες από 100.000 γυναίκες άρχισαν να συγκεντρώνονται στους δρόμους της πρωτεύουσας. Αυτή η τεράστια έκρηξη της γυναικείας αντίδρασης αποτέλεσε τη διαμαρτυρία ενάντια στην απόφαση της νέας Ισλαμικής κυβέρνησης να φοράνε υποχρεωτικά χιτζάμπ. Οι γυναίκες, που παλιότερα τους επιτραπόταν να ντύνονται όπως ήθελαν, υποχρεώνονταν τώρα από το κράτος να φοράνε συνέχεια μαντίλι στο κεφάλι στο δημόσιο χώρο. Αυτό δεν ήταν απλά θέμα επιβολής ενδυματολογικού κώδικα αλλά αποτελούσε για πολλές γυναίκες μια απόφαση ενδεικτική της απόρριψης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Η Hengameh, η οποία ήταν 27 χρονών τότε, κατέγραψε αυτή τη τεράστια διαμαρτυρία των γυναικών, επικεντρώνοντας στην έκταση, την αποφασιστικότητα και την γενναιότητα της εξέγερσης αυτής. Οι διαδηλώτριες προέρχονταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις, συμπεριλαμβανομένων και νοσοκόμων, καλλιτεχνών, γιατρών, δασκάλων, δικηγόρων και οικιακών εργατριών. Η ίδια η φωτογράφος είχε μιλήσει για τη πολιτικά φορτισμένη ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης, στην οποία η ανησυχία και ο φόβος δεν ήταν ποτέ μακριά. Η Hengameh, αναφερόμενη στην καταγραφή της διαδήλωσης, σχολίασε πόσο δύσκολο ήταν να φωτογραφήσει ένα τόσο μεγάλο πλήθος ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να κρύβεται από τους κυβερνητικούς υπαλλήλους. Παρόλα αυτά, η μαυρόασπρη απεικόνιση της συγκέντρωσης από την Hengameh αποτυπώνουν εξαιρετικά την παλλόμενη ζωντάνια και ένταση της.
Το έργο της φωτογράφου έχει παρουσιαστεί δημόσια σε εκθέσεις τα τελευταία χρόνια στο Λονδίνο και μάλιστα πολύ μετά τη μετακόμιση της Hengameh στη Βρετανία το 1984. Πάντως η Hengameh συνέχισε να δουλεύει ως φωτορεπόρτερ μέχρι και το θάνατο της, το 2003.
Η διαμαρτυρία κατέληξε σε βία για πολλές γυναίκες και χωρίς τις ελευθερίες αυτές που τόσες γυναίκες είχαν εμπνευστεί να διεκδικήσουν. Οι φωτογραφίες που τράβηξε η Hengameh δεν αποτελούν μόνο ντοκουμέντα της διαμαρτυρίας, αλλά και της τελευταίας μέρας που οι γυναίκες μπορούσαν να περπατούν στους δρόμους ακάλυπτες.
Ωστόσο, ο φακός της Hengameh απαθανάτισε μια μοναδική στιγμή στην Ιρανική ιστορία μια που αντικατόπτριζε την δύναμη και την ανθεκτικότητα των Ιρανών γυναικών, ενώ ταυτόχρονα έγειρε ανησυχίες για την ευθραυστότητα όλων των κατοχυρωμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και για τη συνεχιζόμενη καθυπόταξη των γυναικών σε όλο τον κόσμο.
Το πρωτότυπο κείμενο δημοσιεύτηκε 19/03/2017 στο blog #WomensArt
Μετάφραση-Σημείωση: Γεωργία Μανώλη
Διαβάστε ακόμα:
Μουσουλμάνες γυναίκες: τα πρώτα θύματα της ισλαμοφοβίας
Απαγόρευση του μπουρκίνι στις Κάννες: τα γυναικεία σώματα και πάλι στο στόχαστρο
Οι άλλες Μαλάλες: κορίτσια ακτιβίστριες στον αναπτυσσόμενο κόσμο – μέρος α΄
