της Μαριάννας Ρουμελιώτη 

Πριν περίπου ένα χρόνο, 26 γυναίκες οδηγούνται ξημερώματα σε κτίρια της Ασφάλειας. Βρίσκονται να φέρουν τον ιό του HIV και σε λίγες ώρες τις βλέπουμε όλες στις οθόνες της τηλεόρασης και των υπολογιστών, ως οροθετικές ιερόδουλες που κατηγορούνται σε βαθμό κακουργήματος για βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη.

Δείχνουν τις φωτογραφίες τους παντού και η διαπόμπευση συνεχίζεται για μέρες. Αυτές οι γυναίκες θα δεχθούν από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και κυρίως των ΜΜΕ, τον απόλυτο ρατσισμό. Σήμερα έχουν αποφυλακιστεί οι 19, ενώ οι 8 έχουν ήδη αθωωθεί. Για τις 19 εκκρεμεί η δίκη, ενώ η κατηγορία έχει μετατραπεί από κακούργημα σε πταίσμα. Η αθώωση των 8 όπως και η απελευθέρωση των 19, δυστυχώς, πήρε μικρότερη διάσταση από τη διαπόμπευσή τους.

Ο τότε Υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος δήλωνε στο ραδιόφωνο πως «η υγειονομική βόμβα του AIDS δεν βρίσκεται πλέον μέσα στο γκέτο των αλλοδαπών όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος, ξέφυγε από το γκέτο τώρα. Προσωπικά, αλλά και όλες οι αρμόδιες αρχές, προσπαθήσαμε πολύ γι’ αυτό, για να μην ξεφύγει. Γι’ αυτό φώναζα τους τελευταίους μήνες: μην πηγαίνετε με παράνομα εκδιδόμενες αλλοδαπές…». Όπως φάνηκε στην πορεία η συγκεκριμένη δήλωση του υπουργού περιείχε πολλές ανακρίβειες. Ήταν παράνομα εκδιδόμενες, ήταν αλλοδαπές, μιλούσαμε όντως για υγειονομική βόμβα; Μερικά από αυτά τα ερωτήματα απαντιούνται στο ντοκιμαντέρ της Ζωής Μαυρουδή.

Η Ζωή Μαυρουδή, ηθοποιός και σεναριογράφος στο επάγγελμα, αποφάσισε με την υποστήριξη του σωματείου Unite the Union και του οργανισμoύ Union Solidarity International να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για την υπόθεση αυτή. Μιλήσαμε μέσω skype, καθότι η Ζώη μένει στο Λονδίνο, και συζητήσαμε για αυτό το ντοκιμαντέρ.

Πώς αποφάσισες να κάνεις αυτό το ντοκιμαντέρ;

Ήθελα να εξερευνήσω τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συνέβη αυτή η ιστορία. Τα γεγονότα αυτής της υπόθεσης, όπως καλύφθηκαν από τα ΜΜΕ, δημιούργησαν μια τρομερή σύγχυση σε σχέση με τις συνθήκες κράτησης, προφυλάκισης κτλ. Ήθελα λοιπόν να διερευνήσω τελικά τι έγινε πραγματικά. Είναι μια ιστορία με πάρα πολλές παραμέτρους και σίγουρα κάτι πολύ διαφορετικό από ό,τι συνέβαινε ως εκείνη τη στιγμή στην Ελλάδα.

Τι θυμάσαι από τις μέρες που δημοσιεύτηκαν οι φωτογραφίες των γυναικών;

Δεν ήμουν στην Ελλάδα όταν έγινε αυτό, το παρακολουθούσα από το εξωτερικό και συνεπώς δεν είδα όλη τη γκάμα της τηλεοπτικής κάλυψης. Είδα όμως κάποιες από τις τηλεοπτικές εκπομπές, έμαθα ότι δημοσιεύτηκαν οι φωτογραφίες και είδα τα εξώφυλλα και τις αναρτήσεις στο ίντερνετ. Πρώτα στο site της Ελληνικής Αστυνομίας και μετά σε ένα σωρό άλλα site, τα οποία συνεχίζουν να έχουν τις φωτογραφίες παρότι πολλές από τις γυναίκες αυτές έχουν αθωωθεί και έχουν καταρρεύσει οι κατηγορίες της πορνείας. Δηλαδή βλέπεις ακόμα το άρθρο να λέει «οι ιερόδουλες με AIDS» και από κάτω οι φωτογραφίες των γυναικών που έχουν αθωωθεί. Αυτό ισχύει μέχρι και σήμερα. Η διαπόμπευση συνεχίζεται, η διαπόμπευση δε σταμάτησε τη στιγμή που έπαψαν να δείχνουν τις φωτογραφίες τους οι τηλεοράσεις, ούτε καν τη στιγμή που αθωωθήκαν.

Η διαπόμπευση, και αυτό είναι κάτι που πρέπει να καταλάβουμε, μόλις συμβεί είναι σαν το κουτί της Πανδώρας. Είναι κάτι που δεν μπορείς να το πάρεις πίσω. Από τη στιγμή που διαπόμπευσες αυτές τις κοπέλες δεν μπορείς να το σβήσεις.

Τι άλλαξε ή τι έγινε διαφορετικό μέσα σου μετά τις συνεντεύξεις που πήρες από τις γυναίκες αυτές;

Κατάλαβα καταρχάς πως λειτουργεί το ψέμα. Το ψέμα και η παραπληροφόρηση είναι ένα παράδοξο πράγμα, είναι ταυτόχρονα απλό και εξαιρετικά περίπλοκο. Όταν αρχίσεις και το εξερευνάς καταλαβαίνεις ότι είναι πάρα πολύ περίπλοκο και είναι πάρα πολύ δύσκολο να το αποδομήσεις.

Κατάλαβα επίσης πως η συγκεκριμένη υπόθεση αγγίζει πολλές διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες και πως είναι πάρα πολύ περίπλοκη. Όπως μου είπε και ένας από τους νομικούς που μίλησα, η δικογραφία είναι ογκωδέστατη και πολλές από τις αρχικές κατηγορίες δεν μπορούσαν να σταθούν τελικά και στην πορεία καταρρίπτονταν.

Μέσα σε όλη αυτή την περιπλοκότητα, βλέπεις πως χάνεται η αλήθεια. Πως χάνεται η αλήθεια και πως εξατμίζονται όλες αυτές οι προσωπικές ιστορίες των γυναικών αυτών.

Κατάλαβα επίσης την αγανάκτηση των ανθρώπων που εργάζονται στον τομέα της υγείας. Την αγανάκτησή τους για το πόσο πίσω πήγε τη δουλειά τους αυτή η ιστορία. Πόσο κλόνισε την εμπιστοσύνη, πόσο κόπο κατέβαλαν για να μπορέσουν να μαζέψουν τα σπασμένα των πολιτικών. Τέλος, κατάλαβα πόσο πολύ έχει σημαδευτεί μια για πάντα η ζωή αυτών των γυναικών και των οικογενειών τους.

Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας κάποια μικρή ιστορία γυρίζοντας αυτό το ντοκιμαντέρ; Τι είναι αυτό που σε συγκλόνισε πιο πολύ σαν ιστορία;

Νομίζω αυτό που με συγκλόνισε πιο πολύ σαν ιστορία ήταν αυτή μιας μητέρας που μου εξομολογήθηκε ότι η κόρη της την πήρε τηλέφωνο από τη φυλακή για να της πει ότι είναι άρρωστη. Δεν της είπε ότι είναι στη φυλακή, της είπε «είμαι άρρωστη». Δηλαδή προσπάθησε να επικοινωνήσει με την οικογένειά της μέσα από μια κατάσταση κράτησης για να της κάνει αυτήν την ανακοίνωση. Κάτι που θα έπρεπε κανονικά να έχει γίνει σε ιδιωτικό χώρο με υποστήριξη της ίδιας και της μητέρας της. Δεν της δόθηκε όμως αυτή η επιλογή.

Κάτι αντίστοιχα συγκλονιστικό μου είπε και άλλη μια κοπέλα. Μου είπε ότι δεν καταλάβαινε γιατί την κρατούσαν. Ρώτησε τους αστυνομικούς γιατί την κρατάνε. Αναρωτιόνταν αν την κρατάνε επειδή είναι άρρωστη. Υπάρχουν κοπέλες που καταλάβανε μετά από ενάμιση μήνα που κρατούνταν, τι είχε συμβεί. Αυτό νομίζω είναι αυτό που με έχει συγκλονίσει περισσότερο από όλα. Ότι αυτοί οι άνθρωποι όχι μόνο συνελήφθησαν κάτω από συνθήκες εκτός κάθε νομιμότητας, αλλά ότι δεν τους δόθηκε καν η δυνατότητα, όπως μου είπε και ένας νομικός, να υπάρχουν ως υποκείμενα σε αυτήν την υπόθεση. Δηλαδή διαπομπεύτηκαν, τους αφαιρέθηκε η αξιοπρέπεια και η δύναμή τους σε όλα τα επίπεδα. Όπως διαδραματίστηκε αυτή η ιστορία, τους αφαιρέθηκε κάθε δυνατότητα να διεκδικήσουν το δίκιο τους και την αξιοπρέπειά τους. Τους αφαιρέθηκε το δικαίωμα να μπορούν να πουν στις μανάδες τους ότι έχουν αυτόν τον ιό. Ή ακόμα και να επιλέξουν να μην το πουν.

Για ποιους λόγους θεωρείς πως έγιναν οι συγκεκριμένες συλλήψεις και μετά η διαπόμπευση;

Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησα είχαν την άποψη, που εκφράστηκε με σθένος, ότι αυτές οι συλλήψεις και η διαπόμπευση έγινε καθαρά για πολιτικούς λόγους. Για τη συγκέντρωση ψήφων πριν τις εκλογές από τους συγκεκριμένους πολιτικούς, τον Λοβέρδο και τον Χρυσοχοΐδη. Κάποιες βδομάδες πριν τις συλλήψεις ψηφίστηκε η υγειονομική διάταξη.

Η διάταξη αυτή αναφερόταν στους τοξικομανείς και τα εκδιδόμενα άτομα ως ευπαθείς ομάδες και αναφερόταν στην ανάγκη υποχρεωτικής τους εξέτασης, όπως και στην ανάγκη εξέτασης και περιορισμού των λαθρομεταναστών. Ο κος Λοβέρδος καυχήθηκε σε ορισμένες συνεντεύξεις ότι η διάταξη θα του έλυνε τα χέρια ώστε να εξετάζει ανθρώπους ενάντια στη θέλησή τους.

Η εν λόγω υγειονομική διάταξη είναι έτσι κι αλλιώς ένα πολύ κακογραμμένο κείμενο με πάρα πολλές ασάφειες και είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς αν τηρήθηκε ακόμα και η ίδια στη συγκεκριμένη υπόθεση. Για παράδειγμα, το θέμα του ιατρικού απορρήτου, όπως μου εξήγησαν πολλοί γιατροί, είναι κάτι που δεν μπορεί να παρακαμφθεί και όμως παρακάμφθηκε. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ότι ο HIV δεν αναφέρεται σε αυτή την υγειονομική διάταξη επαρκώς ως μια από τις ασθένειες οι οποίες αποτελούν υγειονομικό κίνδυνο. Και φυσικά δεν θεωρείται ούτε από τους διεθνείς οργανισμούς και τις διεθνείς υγειονομικές διατάξεις ο HIV μια επείγουσα απειλή για τις δυτικές χώρες.

Θεωρείς το συγκεκριμένο συμβάν μεμονωμένο περιστατικό;

Στην Ελλάδα υπάρχει προϊστορία. Είχαμε περιπτώσεις ποινικοποίησης του ιού του HIV στον τομέα της εργασίας. Αλλά κατά τη γνώμη μου η υπόθεση αυτή δεν μπορεί να συσχετιστεί με παλιότερα τέτοια θέματα, ακόμα και με ελληνικές υποθέσεις που έφτασαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αυτή την υπόθεση μπορώ μόνο να τη συσχετίσω με την άνοδο του αστυνομικού κράτους στη χώρα γενικότερα. Στο κομμάτι της έρευνας και των συνεντεύξεων μιλήσαμε και με έναν ειδικό στα θέματα της υποσαχάρειας Αφρικής και μπορούμε να πούμε πως αυτό που βλέπουμε σήμερα στην Ελλάδα είναι μια κατάσταση απαρτχάιντ.

Υπάρχει βεβαίως και η άποψη ότι υπάρχουν στην Ελλάδα θεσμικά προβλήματα τα οποία μπορούμε να καταλογίσουμε στις ελληνικές αρχές, θέματα σχετικά με την οργάνωση στο Υπουργείο Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ, υπάρχει και το προηγούμενο με την ποινικοποίηση της ασθένειας σε μεμονωμένες περιπτώσεις ατόμων σε προσωπικές ή εργασιακές σχέσεις, αλλά αυτή η υπόθεση δε νομίζω ότι μπορεί να εξηγηθεί σε σχέση με οτιδήποτε άλλο. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη, αλλά φυσικά στο ντοκιμαντέρ δείχνουμε και άλλους λόγους για τους όποιους μπορεί να συμβαίνει όλο αυτό.

Γιατί πιστεύεις ότι πούλησε τόσο αυτό το γεγονός στα ΜΜΕ;

Νομίζω ότι είναι σαφές πια ότι όταν γίνεται κάποια κίνηση από μια επίσημη αρχή, τα ΜΜΕ αναπαράγουν άκριτα τις αποφάσεις αυτές. Αυτό συνέβη και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Βέβαια αυτή τη φορά είχε μια πολύ άγρια έκφανση όλο αυτό το πράγμα. Όπως μου είπε μια ακτιβίστρια που ασχολήθηκε με το θέμα, έβλεπες να συζητιέται το θέμα της καταπάτησης των δικαιωμάτων και παράλληλα να δείχνουν τις φωτογραφίες των γυναικών χωρίς να προστατεύονται τα πρόσωπα τους για παράδειγμα. Το πώς έπαιξε όλο αυτό στα ΜΜΕ ήταν ένας παραλογισμός.

Τι ελπίζεις να πετύχεις με την δημιουργία αυτού του ντοκιμαντέρ;

Πιστεύω ότι έχουμε χρέος ως πολίτες, δεν θα πω δημοσιογράφοι, γιατί δεν είμαι επαγγελματίας δημοσιογράφος και δεν το ασκώ αυτό ως επάγγελμα, να παίρνουμε στα χέρια μας την εξερεύνηση της αλήθειας. Εδώ υπήρχε μια τρομερή παραπληροφόρηση και κάποια στιγμή φοβήθηκα ότι η ιστορία αυτή θα εξατμιστεί, θα ξεχαστεί. Θέλω λοιπόν να κάνω ότι μπορώ για να μη ξεχαστεί, να υπάρχει ως σημείο αναφοράς. Μακάρι να κάνουν κι άλλοι έρευνες για το συγκεκριμένο θέμα, μακάρι το κρατικό κανάλι που αναπαρήγαγε και αυτό τις φωτογραφίες, να κάνει κι αυτό μια δική του έρευνα. Μέχρι τώρα δεν έχω δει κάτι. Στο βαθμό που μπορούμε ως άνθρωποι, ως πολίτες, ως ομάδες, ανεξάρτητοι από αυτά τα μέσα, οφείλουμε, πιστεύω, να συνεισφέρουμε στο να μην ξεχνιούνται αυτά τα γεγονότα. Και πολύ φοβάμαι στην Ελλάδα συμβαίνουν τόσα πολλά και με τέτοια συχνότητα που έχουμε αρχίσει να απελπιζόμαστε και να χάνουμε τον έλεγχο. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι μπορούμε και πρέπει να καταγράψουμε την ιστορία της χώρας μας όπως διαδραματίζεται. Ζούμε σε μια εποχή που η διανομή της πληροφορίας μας επιτρέπει να το κάνουμε και οφείλουμε να το κάνουμε. Και αυτό λοιπόν προσπαθήσαμε να κάνουμε με αυτό το ντοκιμαντέρ. Να δημιουργήσουμε ένα ιστορικό, ένα ντοκουμέντο, ένα χρονικό αυτής της υπόθεσης.

 

Πηγή: enfo.gr