Η Emma Sulkowicz, φοιτήτρια του πανεπιστημίου Columbia, κυκλοφορούσε παντού με το στρώμα πάνω στο οποίο είχε βιαστεί ως διαμαρτυρία στην απαξία του Πανεπιστημίου για την καταγγελία της
της Σοφίας Ξυγκάκη
«Yes means yes». Έτσι αποφάσισε το κοινοβούλιο του Σακραμέντο, η πρωτεύουσα της Καλιφόρνιας, να τιτλοφορήσει το νόμο κατά των βιασμών στα πανεπιστημιακά campus, που ψηφίστηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ. Νόμος σταθμός αφού για πρώτη φορά επιχειρείται να μπει φρένο στη μάστιγα που αφορά όλη την Αμερική. Μέχρι τώρα, η συναίνεση για ένα φιλί ή ακόμη και απλά η έξοδος για ποτό μπορούσε να θεωρηθεί έμμεση συγκατάθεση. Πλέον, χρειάζεται σαφής συναίνεση για να μη θεωρηθεί η ερωτική πράξη βιασμός.
Τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια σε όλες τις πολιτείες της Αμερικής, όλο και περισσότερες γυναίκες καταγγέλλουν βιασμούς και σεξουαλικές παρενοχλήσεις, ενώ ελάχιστοι είναι οι κατηγορούμενοι που διώκονται, ακόμα και με την απλή διαγραφή τους από τα πανεπιστήμια. Μην ξεχνάμε ότι η πολιτικά ορθή συμπεριφορά στους σπουδαστικούς, εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τις καταγγελίες, με δισταγμό και με πολλές αναστολές των κοριτσιών στην αρχή, για τα όσα συνέβαιναν στα campus των αμερικάνικων πανεπιστημίων. Οι πολιτικά ορθοί κανόνες, όμως, κατέληξαν να περιορίσουν την ερωτική και κοινωνική συμπεριφορά δημιουργώντας ένα νέο πουριτανισμό, ποινικοποίησαν με απάνθρωπο συχνά τρόπο αυτονόητες αντιδράσεις –όταν κατηγορήθηκε 6χρονο παιδάκι ότι παρενοχλεί συμμαθήτριά του επειδή τη φίλησε-, αλλά δεν προστάτεψαν τις γυναίκες αφού σπάνια τιμωρείται κάποιος για βιασμό. Οι λόγοι αφορούν το κύρος και τα χρήματα. Μια τέτοια καταγγελία στιγματίζει το πανεπιστήμιο, αποτρέπει κάποιους φοιτητές να γραφτούν, οπότε του στερεί πόρους όχι μόνο από τα παχυλά δίδακτρα αλλά και τις τεράστιες δωρεές και, στη περίπτωση της δικαίωσης της καταγγέλλουσας, σημαίνει μεγάλη αποζημίωση.
Έτσι, ως τώρα, οι καταγγελίες των κοριτσιών θάβονταν με αιτιολογίες όπως ότι στο σώμα τους δεν υπήρχαν μώλωπες που να αποδείκνυαν την αντίσταση στο βιασμό ενώ η μέθη, που αποτελούσε άλλοθι για τους βιαστές, χρησιμοποιούνταν εναντίον τους καθώς μεθυσμένες δεν ήταν σε θέση ν’ αντιδράσουν, και αυτό ερμηνευόταν, βολικά, ως σιωπηλή συναίνεση. Οι γυναίκες εξευτελίζονταν και συχνά βρίσκονταν αυτές στη θέση του κατηγορούμενου, πριν καν αρχίσει η δίκη. Ο νόμος που ψηφίστηκε είναι σαφής και βάζει τέλος σε τέτοιου είδους αυθαιρεσίες.
Σε αντίθετη κατεύθυνση, δυστυχώς, η Ιταλία. Μετά την ικανοποίηση για το νέο νόμο που ψηφίστηκε, ο οποίος, για πρώτη φορά, δίνει τη δυνατότητα το παιδί να παίρνει μόνο το επίθετο της μητέρας, ενώ σε περίπτωση ασυμφωνίας των γονιών επιβάλλει πλέον και τα δύο επίθετα και όχι μόνο του πατέρα, μια απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (ο αντίστοιχος Άρειος Πάγος) ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Το ΑΑΔ αναγνώρισε το ελαφρυντικό της μέθης σε κατηγορούμενο για βιασμό και τον αθώωσε, ενώ πρωτόδικα αυτός είχε καταδικαστεί, διαμορφώνοντας έτσι την εφεξής ιταλική νομολογία η οποία θα αποδέχεται ελαφρυντικά για τους μεθυσμένους βιαστές. Φυσικά, η απόφαση σοκάρισε γιατί, εκτός των άλλων, παρέπεμπε σε μια παρόμοια ιστορία 15 χρόνων πριν, που όλοι θεωρούσαν πια μια μαύρη σελίδα, ξεχασμένη.
Τότε, ένας δάσκαλος οδήγησης είχε κατευθύνει τη μαθήτρια του σε μια έρημη τοποθεσία, την είχε βιάσει και μετά την καταγγελία της καταδικάστηκε σε δυόμιση χρόνια φυλάκιση, χωρίς αναστολή. Στη συνέχεια, όμως, αθωώθηκε από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο το οποίο δέχτηκε την αιτιολογία του. Σύμφωνα με τον βιαστή και το ΑΑΔ, η καταγγέλλουσα φορούσε μπλουτζήν, ένδυμα ακατάλληλο για βιασμό αφού δεν σκίζεται ούτε αφαιρείται εύκολα, άρα είχε συναινέσει!
—―•••—―
Τελειώνοντας το άρθρο εδώ, είπα στη φίλη και συντρόφισσα Δήμητρα Σπανού ότι δεν ήξερα τι επίλογο να βάλω αλλά κι έτσι μου φαινόταν καλό. «Είναι ένα μικρό ενημερωτικό κείμενο, με χαλαρή δομή, γιατί να βγει διδακτικό;» της λέω. «Χρειάζεται μια κατακλείδα» μου λέει αυτή «έστω δυο γραμμές». Ψάχνοντας τις δυο γραμμές πειραματίστηκα με καμιά πενηνταριά αλλά και πάλι… Η αναζήτηση της κατακλείδας εξελίχτηκε τελικά σε μια συζήτηση μεταξύ μας, που έθεσε πολλά ερωτήματα: Πόσο αυτός ο νόμος προστατεύει τελικά τις αμερικανίδες φοιτήτριες; Είναι δυνατό η σεξουαλική συμπεριφορά να κωδικοποιείται τόσο; Το πολιτικά ορθό που στόχο είχε να προστατεύσει τις γυναίκες, κυρίως στους χώρους εκπαίδευσης και εργασίας και, πράγματι, το έκανε σε ένα βαθμό, μήπως λειτούργησε τελικά ενάντια στις γυναίκες, δημιουργώντας κώδικες που τις ενσωμάτωναν σε μια συντηρητική καπιταλιστική κοινωνία, αντί να τις απελευθερώνουν; Δεν είναι θέμα παιδείας και κουλτούρας; Είναι; Δυο μέτρα και δυο σταθμά υπάρχουν μόνο στο θέμα της μέθης; Ο νόμος ως μορφή καταπίεσης δεν είναι πολύ ύπουλος, αφού ενσωματώνει πάντα την κυρίαρχη ιδεολογία; Και πολλά ακόμη. Τελικά η κατακλείδα μας δεν είναι παρά η αρχή για την τεράστια και απαραίτητη αυτή συζήτηση.
