Νομιμοποίηση του βιασμού ανηλίκων: πού πάει η Τουρκία;

της Esra Dogan

Τις τελευταίες ημέρες κυριαρχεί η είδηση για το νέο νομοσχέδιο απαλλαγής βιαστών στην Τουρκία. Καθώς γράφω αυτό το άρθρο, χιλιάδες γυναίκες κατεβαίνουν στους δρόμους της Ισταμπούλ και άλλων πόλεων της Τουρκίας για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη νομιμοποίηση του βιασμού και της κακοποίησης παιδιών. Όμως τι προβλέπει αυτό το πολυσυζητημένο νομοσχέδιο και σε τι αποσκοπεί; Τι σημαίνει για τα κορίτσια στην Τουρκία;

Την Πέμπτη στην ολομέλεια της βουλής, κατά την συζήτηση για το Νομοσχέδιο 438, 6 βουλευτές του ΑΚΡ κατέθεσαν πρόταση τροποποίησης για ένα προσωρινό άρθρο. Αυτή η πρόταση, που προβλέπει την αναίρεση των καταδικαστικών αποφάσεων αντρών που έχουν κατηγορηθεί για σεξουαλική επίθεση σε ανήλικα κορίτσια εφόσον παντρευτούν το θύμα, εγκρίθηκε την τελευταία στιγμή σε μια παρασκευαστική διαδικασία στη βουλή, υπό τα σοκαρισμένα βλέμματα της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης. Την Τρίτη, το Νομοσχέδιο θα συζητηθεί στην ολομέλεια και θα τεθεί προς ψήφιση. Εάν περάσει επί του συνόλου όπως προτάθηκε, ο νέος νόμος θα οδηγήσει στην αποφυλάκιση περισσότερων από 3000 αντρών που έχουν κριθεί ένοχοι για σεξουαλική επίθεση κατά ανηλίκου, εφόσον η πράξη τελέστηκε χωρίς την άσκηση βίας, απειλής ή κάποιου άλλου περιορισμού της συναίνεσης και εφόσον ο θύτης παντρευτεί το θύμα αφού εκείνη φτάσει στη νόμιμη ηλικία γάμου.

Με άλλα λόγια, ένας άντρας που επιτέθηκε σεξουαλικά σε ένα δεκάχρονο κορίτσι και καταδικάστηκε σε 16 χρόνια φυλάκισης θα συγχωρεθεί εάν παντρευτεί το θύμα όταν εκείνη κλείσει τα 18 σύμφωνα με τον αστικό κώδικα ή τα 17 με την έγκριση της οικογένειας ή ακόμα και τα 16 με απόφαση δικαστηρίου. Ο νόμος θα επιτρέπει στο δικαστή να αποφασίζει την αθώωση ενός ενήλικα που έχει κατηγορηθεί για αποπλάνηση ανηλίκου, κρίνοντας ότι το κορίτσι είχε συναινέσει στη σεξουαλική πράξη. Επιπλέον, κατά αυτό τον τρόπο, οι γονείς που έδωσαν τις ανήλικες κόρες τους με χρηματικό αντάλλαγμα σε μεγαλύτερους άντρες, κυρίως με την τέλεση παράνομων θρησκευτικών γάμων, επίσης θα αθωωθούν μόλις ο νόμιμος γάμος λάβει χώρα.

Μέχρι το 2005 στον ποινικό κώδικα υπήρχε η πρόβλεψη αθώωσης του άντρα που κατηγορούνταν για αποπλάνηση ανηλίκου που έχει συμπληρώσει τα 15, εφόσον την παντρευόταν, με την προϋπόθεση ότι εξαρχής είχε συνευρεθεί σεξουαλικά μαζί της με την υπόσχεση γάμου. Το γυναικείο κίνημα είχε καταφέρει μετά από χρόνια σκληρής δουλειάς να ακυρώσει αυτό το νόμο που επέτρεπε σε ανήλικα κορίτσια να παντρεύονται τους βιαστές τους λόγω της πίεσης από το οικογενειακό περιβάλλον. Τώρα αυτός επιστρέφει με διαφορετική μορφή, που διευρύνει το πεδίο εφαρμογής ώστε να καλύπτει περισσότερες υποθέσεις με ανήλικες. Σε αυτό το σημείο δεν είναι δύσκολο να υποθέσουμε ότι, αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο, χιλιάδες ανήλικα κορίτσια θα αναγκαστούν από τις οικογένειές τους να δηλώσουν ότι είχαν συναινέσει και αργότερα να παντρευτούν τους βιαστές τους για να σώσουν την τιμή της οικογένειας ή μερικές φορές και μόνο για οικονομικούς λόγους.

Η πιο τρομαχτική έννοια στο νομοσχέδιο είναι η «συναίνεση της ανήλικης». Προσωπικά ντρέπομαι που γράφω ότι ο Υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας μου, καθώς εισηγούνταν με περηφάνια την πρόταση, υπογράμμισε ότι ο νόμος θα εφαρμόζεται μόνο εφόσον η ανήλικη έχει συναινέσει και έτσι θα βοηθάει τα ζευγάρια που έχουν συναινετικές σεξουαλικές σχέσεις και στην πραγματικότητα θέλουν να παντρευτούν. Σκεφτείτε ένα σύστημα δικαιοσύνης που μιλάει για συναίνεση ανηλίκου σε ένα σεξουαλικό έγκλημα. Ούτε το διεθνές δίκαιο ούτε και το στομάχι μου μπορούν να δεχτούν κάτι τέτοιο!

Αυτό που έχουμε εδώ είναι την απόπειρα νομιμοποίησης της κακοποίησης ανήλικων κοριτσιών υπό την προσχηματική χρήση ενός όρου – της συναίνεσης. Καταμεσής του Αυγούστου το Συνταγματικό Δικαστήριο κατάργησε μια διάταξη του ποινικού κώδικα με βάση την αρχή της αναλογικότητας, που τιμωρεί ως σεξουαλική κακοποίηση με τουλάχιστον 16 χρόνια φυλάκισης όλες τις σεξουαλικές πράξεις που αφορούν παιδιά κάτω των 15 ετών. Αυτή η κατάργηση είχε ήδη εγείρει ανησυχίες για την ελαχιστοποίηση των ποινών χιλιάδων δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, κρίνοντας ότι για παράδειγμα ένα δωδεκάχρονο παιδί επιθυμεί τη σεξουαλική πράξη στο σώμα του, με βάση την ψυχολογία, την εφηβική ανάπτυξη του ή ακόμα και τις παραδόσεις. Το πρόσφατο νομοσχέδιο αποτελεί το δεύτερο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση, της νομιμοποίησης της προσχηματικής χρήσης της συναίνεσης σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων.

Υπάρχει και μια άλλη πτυχή στην ιστορία, αυτή της νομιμοποίησης των ανήλικων νυφών. Στην Τουρκία, ήδη υπάρχουν περισσότερες από 180 χιλιάδες ανήλικες νύφες που έχουν παντρευτεί μεταξύ 16 και 18 χρονών, σύμφωνα με επίσημες στατιστικές. Όμως υπάρχουν ακόμα περισσότερες. Κάθε χρόνο χιλιάδες κορίτσια παντρεύονται με θρησκευτικούς γάμους που δεν έχουν νομική βάση. Τον περασμένο Μάιο, η βουλή κατάργησε μια διάταξη του ποινικού κώδικα που προέβλεπε διώξεις στους ιμάμηδες που τελούσαν θρησκευτικούς γάμους στη θέση των επίσημων. Οπότε τώρα οι ιμάμηδες μπορούν να παντρέψουν κορίτσια ακόμα και 9 χρονών χωρίς να αναλαμβάνουν καμία ευθύνη.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει καταγγελία από το παιδί (που όπως καταλαβαίνουμε είναι σπάνια περίπτωση), η καταγγελία τέτοιων υποθέσεων παράνομων γάμων και αποπλάνησης ανηλίκου γίνεται μόνο αφού ο/η γιατρός που θα κληθεί να ξεγεννήσει την κοπέλα όταν αυτή μείνει έγκυος ειδοποιήσει τις εισαγγελικές αρχές. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Bekir Bozdag υποστηρίζει το εν λόγω νομοσχέδιο ένθερμα, ισχυριζόμενος ότι θα αντιμετωπίσει το διαδεδομένο έθιμο των ανήλικων νυφών, που οδηγεί στο να μένουν μόνα τους τα νέα κορίτσια με τα παιδιά τους, ενώ οι ανεπίσημοι σύζυγοι στέλνονται στη φυλακή. Τόλμησε ακόμα και να πει ότι “αυτοί οι γάμοι είναι δυστυχώς πραγματικότητα στην Τουρκία” και πως “αυτοί οι άντρες δεν είναι βιαστές ή θύτες σεξουαλικών εγκλημάτων, αλλά κάποιοι που δεν γνώριζαν τη μη νομιμότητα των πράξεών τους”!

Σοβαρά τώρα; Μπορεί η απάντηση σε αυτή τη μορφή σεξουαλικής κακοποίησης των νέων κοριτσιών να είναι μέσω της νομιμοποίησης των γάμων ανηλίκων και της αποπλάνησης ανηλίκου;

Όπως λέει η ανακοίνωση της Συνέλευσης Γυναικών του HDP, αν αυτό το νομοσχέδιο ψηφιστεί δεν θα κάνει τίποτα άλλο από το να απελευθερώσει τους βιαστές από τη φυλακή και, αντίθετα, να βάλει τα κορίτσια που επέζησαν βιασμών σε μια ισόβια φυλακή. Η κυβέρνηση του ΑΚΡ φαίνεται ξεκάθαρα ότι έχει μια ατζέντα νομιμοποίησης του βιασμού και της σεξουαλικής κακοποίησης κοριτσιών και γυναικών, όπως και των γάμων ανηλίκων βήμα προς βήμα, καθώς η αρρενωπή ιδεολογία που τις θεωρεί ως κατώτερες των αντρών ενδιαφέρεται περισσότερο για τη συντήρηση των υψηλών ποσοστών γεννήσεων και των πατριαρχικών αξιών της οικογένειας.

Παρότι το νομοσχέδιο έχει κατατεθεί από το κυβερνών ΑΚΡ, που έχει την απόλυτη πλειοψηφία και μπορεί να το περάσει, υπάρχει ακόμα ελπίδα ότι η κυβέρνηση μπορεί να υποχωρήσει. Μια ένδειξη είναι ότι η KADEM, μια φιλοκυβερνητική οργάνωση της οποίας αντιπρόεδρος είναι η Sumeyye Erdogan, κόρη του προέδρου Ερντογάν, ήγειρε αντιρρήσεις στο νομοσχέδιο, υπογραμμίζοντας τη δυσκολία προσδιορισμού της βούλησης των κοριτσιών. Μια δεύτερη ένδειξη είναι ότι η εθνικιστική αντιπολίτευση του MHP, που πρόσφατα είχε ταχθεί σύσσωμα υπέρ όλων των προτεινόμενων από την κυβέρνηση νομοσχεδίων, αυτή τη φορά αντιδρά σθεναρά. Επιπλέον, από τότε που το νομοσχέδιο κυκλοφόρησε, έχει δεχτεί σφοδρή κριτική όχι μόνο από αντιπολιτευόμενες δυνάμεις στην Τουρκία, αλλά και από τόσους πολλούς ανθρώπους που εκφράζουν την οργή τους διεθνώς.

Έχουν μείνει ακόμα δύο ημέρες μέχρι το δεύτερο γύρο συζήτησής του νομοσχεδίου και στο μεταξύ μπορείτε και εσείς επίσης να βοηθήσετε τον αγώνα και να δείξετε την αλληλεγγύη στις διαμαρτυρόμενες που χρησιμοποιούν τις αρχές για να μπλοκάρουν τη ψήφιση. Ένας τρόπος είναι να ποστάρετε και να τουιτάρετε και να βοηθήσετε στην περαιτέρω διάδοση της είδησης και να στείλετε τα μηνύματα αλληλεγγύης σας με το hashtag #tecavuzmesrulastirilamaz (ο βιασμός δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί). Ένας άλλος τρόπος είναι να υπογράψετε την έκκληση διαμαρτυρίας Child Abuse is Crime against Humanity στη σελίδα change.org, που έχει φτάσει τις 800.000 υπογραφές σε δύο μέρες.

Σας παρακινώ να μην υποτιμήσετε τη δύναμη της αλληλεγγύης αυτές τις μέρες που εκατομμύρια γυναικών στην Τουρκία φοβούνται ότι θα ξυπνήσουν την Τετάρτη το πρωί σε μια χώρα όπου η κακοποίηση κοριτσιών θα είναι ακόμα πιο νομιμοποιημένη.