της Δήμητρας Σπανού
Το Φύλο Συκής, θέλοντας να κρατήσει τη συζήτηση ανοιχτή για τον φασιστικό κίνδυνο, τη δράση των νεοναζί και τις κινήσεις της κυβέρνησης, δίνει τον λόγο αυτή τη φορά σε ένα μέλος του αντιφασιστικού κινήματος. Μπορεί στα ΜΜΕ η συζήτηση να καταλάγιασε, μετά από τις αλλεπάλληλες «πτώσεις από τα σύννεφα», όμως για πάρα πολύ κόσμο ο αγώνας συνεχίζεται –όπως βέβαια δεν ξεκίνησε πριν από έναν μήνα. Ζητήσαμε λοιπόν, από την Αγγελική Βαλσαμάκη, μέλος του Αντιφασιστικού Συντονισμού Αθήνας/Πειραιά, να μας πει τη γνώμη της για τις εξελίξεις.
Ξεκινώντας, θέλω να μου πεις πώς ένοιωσες όταν είδες τις συλλήψεις των νεοναζί.
Δεν θα πω ψέματα, όταν είδα στις ειδήσεις την ηγεσία της Χρυσής Αυγής με χειροπέδες χάρηκα. Αυτή η εικόνα σίγουρα προκάλεσε θετικά συναισθήματα τόσο στον κόσμο του κινήματος, της αριστεράς και της αναρχίας , όσο και στους μετανάστες και στις μετανάστριες που κάθε μέρα κινδυνεύουν από τους χρυσαυγίτες δολοφόνους.
Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες ότι κυβέρνηση και κράτος θα διαλύσουν τη Χρυσή Αυγή, ούτε ότι ξεμπερδέψαμε έτσι εύκολα με τους νεοναζί. Οι παλινωδίες της κυβέρνησης έχουν ήδη ξεκινήσει ενώ οι τελευταίες δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν πως ένα μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής έχει σταθεροποιηθεί αμετάκλητα στην ατζέντα και στις πρακτικές της. Οι κοινωνικοί όροι που γεννούν το φασισμό αλλά και οι πολιτικές που τον θεριεύουν παραμένουν ανέγγιχτες. Με αυτή την έννοια δεν υπάρχει ούτε λεπτό για χάσιμο. Το μαζικό και μαχητικό αντιφασιστικό κίνημα που παραμένει με ορμή στο δρόμο και μετά τις συλλήψεις των νεοναζί θα πρέπει τώρα να κλιμακώσει τη δράση του.
Ποια είναι η γνώμη σου για τις εξελίξεις; Γιατί η κυβέρνηση προχώρησε στις συλλήψεις;
Θα πρέπει καταρχάς να πούμε ότι η αντίδραση της κυβέρνησης με την επιχείρηση «εξάρθρωση» της Χρυσής Αυγής βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τη μέχρι πρότινος τακτική της που στηριζόταν στην «προετοιμασία» των νεοναζί ώστε να αποτελέσουν έναν «αξιόπιστο» κυβερνητικό εταίρο. Άρα είναι απολύτως λογικό αυτή η αλλαγή τακτικής από μεριάς της κυβέρνησης να αιφνιδίασε και να προβλημάτισε. Και νομίζω πως για να την καταλάβουμε θα πρέπει αρχικά να σταθούμε στη ποιοτική κλιμάκωση που επιχείρησε η Χρυσή Αυγή στη δράση της. Η «δυναμική της παρουσία» στο Μελιγαλά, η επίθεση σε μέλη του ΠΑΜΕ, οι συμφωνίες με τους εργολάβους για τη δημιουργία «ειδικής οικονομικής ζώνης» στο Πέραμα και η δολοφονία του Παύλου Φύσσα ως κορύφωση, αποτέλεσαν για αυτήν στιγμές μιας αποφασιστικής και τολμηρής στρατηγικής κίνησης. Οι νεοναζί μαχαιροβγάλτες επιχείρησαν να θέσουν ζήτημα ηγεσίας στη κοινωνική βάση της δεξιάς και να αποδείξουν στα αφεντικά πως η στήριξη τους αποτελεί βασική προϋπόθεση για την καταστολή των ταξικών αγώνων. Και τα δύο ήταν στοιχεία απαραίτητα ώστε να φωτίσουν το δρόμο τους προς την εξουσία. Ωστόσο δεν τα κατάφεραν διότι οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες. Η Χρυσή Αυγή, όπως και άλλα πρώιμα φασιστικά κινήματα στην ιστορία, έκανε το λάθος μιας «πρώιμης εφόδου».
Κατά τη γνώμη σου λοιπόν ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί λόγοι;
Πρώτον, όπως είπα και πριν η Χρυσή Αυγή επιχείρησε μια στρατηγικής σημασίας τομή στη δράση της πρόωρα και χωρίς να έχουν δημιουργηθεί οι απαραίτητες συνθήκες για την επιτυχία της. Η διάβρωση του κρατικού μηχανισμού απ τους φασίστες είναι βαθιά ωστόσο το κράτος δεν είναι φασιστικό. Η Χρυσή Αυγή επιχειρώντας να παρουσιαστεί ως ο βασικός και πιο αποτελεσματικός οργανωτής της καταστολής, αμφισβήτησε το μονοπώλιο του κράτους σε αυτήν καταλήγοντας να το ενεργοποιήσει εναντίον της. Επιπλέον σε αυτή τη φάση, και με τους παρόντες ταξικούς συσχετισμούς δύναμης, η ηγεσία της άρχουσας τάξης δεν εξαναγκάζεται να παίξει το «χαρτί του φασισμού». Το αυταρχικό κράτος των Σαμαρά και Δένδια μπορεί να κάνει για χάρη των αφεντικών τη βρωμοδουλειά, και για αυτό εξάλλου ο έλεγχος του απέναντι στη δράση των νεοναζί ήταν βασικός όρος της «συνύπαρξης» τους.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το ότι η Χρυσή Αυγή έχει καταφέρει να διεμβολίσει ένα σημαντικό τμήμα της εκλογικής βάσης της Δεξιάς. Οι δημοσκοπήσεις για το δήμο της Αθήνας που έδιναν στο Κασιδιάρη τη πρωτιά είναι ενδεικτικές αυτής της τάσης. Η Χρυσή Αυγή έθετε με αξιώσεις την ηγεμονία στα Δεξιά καθώς για τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους φαινόταν με τη δράση της πιο συνεπής «εκφραστής» του ρατσισμού και του αντικομουνισμού ενώ παράλληλα δεν ήταν αυτή που υλοποιούσε το μνημόνιο. Η δολοφονία του Φύσσα και η κοινωνική κατακραυγή που αυτή δημιούργησε έδωσαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στη ΝΔ να επανασυσπειρώσει τους ψηφοφόρους της. Και θα το επιχειρήσει εφαρμόζοντας με μεγαλύτερη ορμή το δόγμα «νόμος και τάξη» ώστε να ισχυροποιηθεί ως ο βασικός εγγυητής της «συστημικής σταθερότητας».
Το κίνημα τι ρόλο έπαιξε;
Με πρόλαβες. Αυτό θα έλεγα τώρα. Ο ρόλος που έπαιξε το κίνημα ήταν και θα εξακολουθήσει για τη συνέχεια να είναι καθοριστικής σημασίας. Οι παραπάνω λόγοι είναι σοβαροί, ωστόσο δεν επαρκούν για να εξηγήσουν γιατί επιλέχθηκε από τη κυβέρνηση αυτή η σφοδρή μορφή αντιμετώπισης και όχι μια πιο ήπια, που θα μπορούσε ενδεχομένως να αναχαιτίσει τη δυναμική της Χρυσής Αυγής. Η μαζικότητα και η μαχητικότητα των αντιφασιστικών πορειών σε όλη τη χώρα, η δημιουργία ενωτικών αντιφασιστικών συσπειρώσεων βάσης σε επίπεδο γειτονιάς, η διάθεση συντονισμού, αλλά και το γεγονός ότι πάνω από 30000 διαδηλωτές πορεύτηκαν στη Μεσογείων την 25η του Σεπτέμβρη, προκαλώντας έτσι την αποτυχία του «συνταγματικού τόξου», αποτέλεσαν εξελίξεις εξαιρετικά επικίνδυνες για το αυταρχικό μνημονιακό κράτος. Το αντιφασιστικό κίνημα όχι μόνο έστειλε το μήνυμα της μαχητικής αναμέτρησης του ίδιου με τη Χρυσή Αυγή και τους φασίστες , αλλά και σε αντίθεση με άλλους αγώνες που δε καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα «επιμέρους» και «ειδικά» τους ζητήματα φαίνεται να κινητοποίησε ευρύτερα τμήματα των «από κάτω» θέτοντας έτσι τους όρους για μια συνολική πολιτική σύγκρουση. Το ενδεχόμενο μιας αναμέτρησης στο επίπεδο του δρόμου όχι μόνο με τους φασίστες αλλά και με τις κρατικές δυνάμεις καταστολής, ήταν ορατό και θα αποτελούσε μεγάλο παράγοντα αποσταθεροποίησης. Η κυβέρνηση, με τη βοήθεια από τα τσιράκια της στα ΜΜΕ, σήκωσε τα λάβαρα του «αντιφασισμού» προκειμένου να αποποιηθεί τις ευθύνες της για τη γιγάντωση των νεοναζί, να θολώσει τη κρίση και τη στοχοθεσία του κινήματος και να αποφύγει τη σύγκρουση μαζί του.
Όταν λες «μαχητική αναμέτρηση» τι εννοείς;
Εννοώ το κίνημα που δε μασάει σε λογικές «συνταγματικών τόξων». Που μένει σταθερά και αγωνιστικά στο δρόμο, που γνωρίζει πως η ύπαρξη του και οι επιτυχίες του προϋποθέτουν τη περιφρούρηση και την αυτοάμυνα του από τη βία των νεοναζί.
Ποια είναι η γνώμη σου για τη θεωρία των δύο άκρων και πώς αυτή επηρεάζει το κίνημα;
Η θεωρία των δύο άκρων έχει ως αποκλειστικό στόχο το κίνημα και την αριστερά. Αφενός επιχειρεί να τιθασεύσει ένα μεγάλο τμήμα της τελευταίας και συγκεκριμένα τον ΣΥΡΙΖΑ αποκόβοντας τον από το κίνημα και βάζοντας τον στη λογική της αντιπολίτευσης μόνο μέσα από το κοινοβούλιο και τους θεσμούς. Αφετέρου, προωθεί την όξυνση της καταστολής απέναντι στα πιο ριζοσπαστικά και μαχητικά κομμάτια της αριστεράς αλλά και του κινήματος εν γένει. Δες τι γίνεται τον τελευταίο καιρό. Προσαγωγές αντιφασιστών επειδή μοιράζουν φυλλάδια. Τρομοκράτηση αγωνιστών του κινήματος επειδή κολλάνε αφίσες. Φυλακίσεις αγωνιστών στις Σκουριές της Χαλκιδικής. Η θεωρία των δύο άκρων υπηρετεί την εμφυλιοπολεμική τακτική της κυβέρνησης και συμβάλλει καθοριστικά στη περιστολή των δημοκρατικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του λαού, στο δικαίωμα του εν τέλει να αντιστέκεται.
Επιπλέον, να πω ότι ως μέλος του κινήματος δεν δέχομαι ότι βρίσκομαι στον αντίποδα των δολοφόνων, εγκληματιών, νεοναζιστών της Χρυσής Αυγής. Οι άνθρωποι της αριστεράς αγωνιζόμαστε για την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Και πώς να το κάνουμε τώρα. Δεν είναι το ίδιο πράγμα η βία που ασκεί ο νεοναζί με τη βία που ασκεί ο μετανάστης προκειμένου να αμυνθεί στο δολοφονικό μαχαίρι. Ούτε μπορεί να συγκριθεί με τη προσπάθεια, για παράδειγμα, απεργών να περιφρουρήσουν την απεργία τους από τη βία της αστυνομίας.
Ποιες είναι οι αιτίες της απότομης ανόδου της Χρυσής Αυγής τον τελευταίο καιρό, κατά τη γνώμη σου.
Ευθύνη για την πολιτική και επιχειρησιακή γιγάντωση της Χρυσής Αυγής έχουν όλες οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις που υπηρετούν τα μνημόνια και θρέφουν το ρατσισμό. Ωστόσο η καθοριστικής σημασίας τροφοδότηση των νεοναζί συντελέστηκε χάρη στη στροφή της ΝΔ στην ακροδεξιά πολιτική πρακτική και στην οικοδόμηση του αυταρχικού κράτους. Ο αντικομουνισμός και η εμφυλιοπολεμική τακτική απέναντι στην αριστερά, την αναρχία και τις εργατικές οργανώσεις (θεωρία δύο άκρων), ο ακραίος ρατσισμός (Ξένιος Δίας- στρατόπεδα συγκέντρωσης) και το δόγμα «νόμος και τάξη», αποτελούν για την κυβέρνηση απαραίτητες προϋποθέσεις περιφρούρησης της πολιτικής των μνημονίων. Παράλληλα όμως, οδηγούν στην ακροδεξιά μετατόπιση ενός μεγάλου τμήματος της κοινωνικής βάσης της δεξιάς. Η Χρυσή Αυγή εκμεταλλευόμενη τη παρουσία της στη βουλή και την υποστήριξη ενός σημαντικού μέρους του κρατικού μηχανισμού αξιοποίησε αυτή τη μετατόπιση και κατάφερε να «ξεθάψει» από μεγάλα τμήματα του «δεξιού λαού», φασιστικά χαρακτηριστικά , που η «οικονομική ευμάρεια» και η «πολιτική σταθερότητα» της μεταπολιτευτικής περιόδου είχαν κρύψει. Η αποθράσυνση των νεοναζί ήταν δεδομένη.
Πιστεύεις ότι ο αγώνας ενάντια στη Χρυσής Αυγή θα πρέπει να αφορά τις γυναίκες ιδιαίτερα;
Η Χρυσή Αυγή είναι μια βαθιά μισογύνικη οργάνωση και τον τελευταίο καιρό με όσα βγήκαν στη φόρα μάθαμε ακόμα περισσότερα για αυτό το ζήτημα. Έχουμε δει περιστατικά βίας κατά γυναικών από μέλη της, ενώ παρόμοιες φήμες ακούγονται ακόμα και για βουλευτές της. Έπειτα, οι ίδιες οι χρυσαυγίτισσες δηλώσαν αντιφεμινίστριες και πλήρως υποταγμένες στους άντρες τους.
Η Χρυσή Αυγή διαχωρίζει τους ανθρώπους σε ανώτερους και κατώτερους, με ανιστόρητες θεωρίες περί ύπαρξης δυνατών και αδύναμων. Ο υπάνθρωπος Εβραίος, ο βρωμιάρης μετανάστης και η αδύναμη από τη φύση της γυναίκα. Αυτοί βρίσκονται σε μια διαρκή σύγκρουση με τον λευκό (λέμε τώρα..) άντρα που τελικά λόγω της υπεροχής του κυριαρχεί. Η Χρυσή Αυγή διακηρύσσει έναν διαρκή και συνεχή πόλεμο ανάμεσα στον δυνατό και τον αδύναμο. Άρα για τη Χρυσή Αυγή ο άντρας και η γυναίκα είναι δύο υποκείμενα που βρίσκονται μεταξύ τους συνεχώς σε σύγκρουση. Για τον νεοναζί η γυναίκα που τον αμφισβητεί και δε κάθεται φρόνιμη στο σπίτι να μεγαλώνει τα παιδιά του αποτελεί θανάσιμο εχθρό και θα πρέπει να εξοντωθεί.
Και στο κίνημα όμως έχουμε δει σεξισμό. Για παράδειγμα, μετά τις συλλήψεις διαβάσαμε αρκετά ομοφοβικά σχόλια στα διάφορα μέσα. Τι έχεις να πεις για αυτό;
Αυτό είναι πολύ προβληματικό. Δεν γίνεται να προσπαθείς να αποδομήσεις τους όρους με τους οποίους η Χρυσή Αυγή συγκεντρώνει οπαδούς και παράλληλα να υιοθετείς έναν από αυτούς, όπως για παράδειγμα τη μάτσο σεξιστική συμπεριφορά. Πρέπει να τους αποδομήσεις συνολικά και να καταδικάσεις αυτές τις λογικές. Εμείς είμαστε αγωνιστές και αγωνίστριες για την ελευθερία όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Να πω επίσης πως η οριστική εκθεμελίωση και συντριβή του φασισμού είναι αναπόσπαστα δεμένη με τους αγώνες για μια κοινωνία απαλλαγμένη από φτώχεια, ρατσισμούς, εθνικισμούς και σεξισμούς. Είμαστε υπέρ μιας κοινωνίας ισότητας και αλληλεγγύης και αυτό θα πρέπει να το διακηρύσσουμε συνέχεια. Αυτό βέβαια από μόνο του δεν φτάνει. Το κίνημα θα πρέπει μέσα από τις δομές και τις πρακτικές του να περιγράφει αυτή την εναλλακτική κοινωνική συγκρότηση, έναν κόσμο ισότητας και αλληλεγγύης μεταξύ των καταπιεσμένων και εκεί είναι καθοριστική η συμβολή του φεμινιστικού κινήματος. Αυτό τον κόσμο χωρίς διακρίσεις πρέπει να τον περιγράψουμε από σήμερα και ένα σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα έχει πολλά να προσφέρει σε αυτή τη διαδικασία.
