της Εsra Dogan και της Ειρήνης Κωνσταντοπούλου
Σήμερα είναι του «Αγίου Βαλεντίνου»
Μια μέρα που θα είμαστε πολλαπλώς εκτεθειμένες στην εμπορευματοποίηση της «αγάπης». Τα περιοδικά, τα εμπορικά καταστήματα, τα εστιατόρια θα γιορτάζουν την κατεξοχήν «τέλεια εικόνα της ετεροφυλοφιλικής αγάπης». Μια μέρα που οι διαφημίσεις, τα «facebook meme» και τα αστεία θα φτάσουν στο απόγειο του σεξισμού.
Για μια ακόμη φορά θα μας υπενθυμίσουν ότι αν ένας άντρας είναι μόνος εξακολουθεί να είναι εντάξει, διότι αυτό μπορεί απλά να είναι ένας δείκτης της «εργένικης ζωής» του ή ένα μέρος τoυ μοναχικού του προφίλ. Σε κάθε περίπτωση δεν χάνει και πολλά, πάντοτε θα «δικαιούται το σεξ». Από την άλλη πλευρά, μια ακόμη μέρα που οι περισσότερες γυναίκες που είναι μόνες, θα αγχωθούν για την «μοναξιά» τους, σαν να υπάρχει κάτι που πηγαίνει στραβά με αυτές. Μια μέρα όπου η «αγάπη» θα οπτικοποιηθεί σε μια ακραία ρομαντική μορφή, μορφή που θα μας υπενθυμίζει το ότι η κοινωνία αντιλαμβάνεται τους έμφυλους ρόλους με double standard.
Θα μπορούσαμε να σας γράψουμε σελίδες για το πόσο απεχθανόμαστε τους έμφυλους ρόλους και τον σεξισμό μέσω του «εκρομαντισμού της αγάπης». Αλλά όχι σήμερα.
Μέσα στην πραγματικότητα της σύγχρονης πατριαρχίας, γνωρίζουμε πολύ καλά πώς οι αποκαλούμενες «σχέσεις αγάπης» μπορούν να θέσουν τις γυναίκες σε κίνδυνο. Είναι γεγονός ότι σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά, οι γυναίκες σκοτώνονται περισσότερο από τους συντρόφους τους, στο όνομα της αγάπης, παρά από τον καρκίνο. Κάθε μέρα μας υπενθυμίζεται πως η βία κατά των γυναικών είναι αληθινή και επιδημική.
Έχουμε επίγνωση ότι η βία έχει τις ρίζες της στην έλλειψη ισότητας των φύλων. Ο ίδιος ο τρόπος που δομούνται οι σχέσεις άνδρα-γυναίκας, αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι υπάρχει μια τεράστια διαφορά. Διαφορετικά διδάσκονται να κοινωνικοποιούν τις συμπεριφορές τους τα φύλα και διαφορετικά αναμένεται να αντιδρούν. Και αυτή η διαφορά αναμφίβολα είναι που βρίσκεται πίσω από τις περιπτώσεις όπου εκδηλώνεται βία σωματική, συναισθηματική ή πράξεις που παραβιάζουν τις σαφείς γραμμές συγκατάθεσης.
Η πρόσφατη ιστορία των καταγγελιών του ηθοποιού Aziz Ansari, άνοιξε τεράστιες συζητήσεις, ιδιαίτερα στους φεμινιστικούς κύκλους στις Η.Π.Α καθώς και αλλού, για τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται το φλερτ. Η αφορμή αυτή μας ωθεί να ανοίξουμε την κουβέντα για τη συγκατάθεση πέρα από την παράμετρο των σχετικά σαφών γραμμών, του απλού ναι και του όχι, και να ξανασκεφτούμε τις σχέσεις εξουσίας στις ερωτικές και συντροφικές μας σχέσεις.
Θεωρούμε πολύ ενθαρρυντικό ότι αυτές οι συζητήσεις πάνω στη γκρίζα ζώνη των διαπροσωπικών σχέσεων θα προχωρήσουν περισσότερο. Αλλά δεν θα γράψουμε ούτε για αυτό εδώ. Τουλάχιστον όχι σήμερα.
Σήμερα ως φεμινίστριες ακτιβίστριες θα γράψουμε για την αγάπη. Δεν θα σας μιλήσουμε για την αγάπη όπως έχει δραματοποιηθεί, θεοποιηθεί, ή εμπορευματοποιηθεί μέχρι τώρα. Φτάνει πια. Εμείς θα σας προκαλέσουμε να ξανασκεφτούμε και να ξανα-ορίσουμε τι είναι αληθινή αγάπη.
Ένα φεμινιστικό σύνθημα από την Τουρκία, για την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου στάθηκε η αφορμή για αυτό το άρθρο. H αγάπη, λέει, απαιτεί ένα βασικό, ένα κύριο στοιχείο που δεν απαντάται σε κανένα λεξικό στον ορισμό της:
«Όπου δεν υπάρχει ισότητα δεν υπάρχει και αγάπη».
Με κάποιον που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως υποδεέστερο σας, θα είχατε μάλλον μια κοντινή σχέση κύριου-υπεξούσιου, θα μπορούσε όμως αυτή η σχέση να λέγεται αγάπη;
Ως γυναίκες, για καιρό έχουμε αναζητήσει την αγάπη, και ως φεμινίστριες για καιρό έ-χουμε αγωνιστεί για την ισότητα. Σημαίνει όμως πράγματι αυτό ότι διεκδικήσαμε και τα δύο συγχρόνως; Οι ίδιες οι φεμινίστριες λέμε ότι ο φεμινισμός δεν είναι μόνο μια θεωρητική ιδεολογία για την ισότητα των φύλων, αλλά κι ένας συνεχής αγώνας στην πράξη, μια διαρκής μάχη ενάντια σε όλες τις μορφές καταπίεσης. Παρόλα αυτά έχουμε όντως αναρωτηθεί για την ισότητα στις ίδιες μας τις σχέσεις; Ως φεμινίστριες επί δεκαετίες λέμε ότι, «ό,τι είναι προσωπικό είναι και πολιτικό», αλλά γιατί στην πράξη αποτυγχάνουμε να μοιραζόμαστε στους φεμινιστικούς κύκλους την πιο ιδιωτική πλευρά της ζωής μας;
Η συντρόφισσα μας Dilara Gurcu, εδώ και ένα χρόνο μοιράστηκε τις παρατηρήσεις της από την Τουρκία, βασισμένη στο γεγονός ότι οι περισσότερες φεμινίστριες επιλέγουν τους συντρόφους τους από ακτιβιστικούς χώρους, αφού πιστεύουν ότι με αυτούς μοιράζονται παρόμοιες ιδέες και την ίδια μάχη για ισότητα. Με αφετηρία αυτές τις παρατηρήσεις ανέλυσε το πώς εν τέλει οι γυναίκες αυτές καταλήγουν να νιώθουν απογοητευμένες.
Μας λέει πως γνώρισε κομμουνιστές που ακόμα θεωρούν ότι οι δουλειές του σπιτιού είναι γυναικεία υπόθεση και πως από την καλή τους την καρδιά «βοηθούσαν» περιστασιακά, πως είδε αντικαπιταλιστές να πληρώνουν για να αγοράσουν σεξ και αναρχικούς να κρίνουν με ηθικολογίες τις φεμινίστριες που διαδήλωναν «ανήθικα» στους δρόμους. Λέει ακόμα πως άκουσε πάμπολλους ακτιβιστές να καταδικάζουν την συστημική καταπίεση αλλά να επιβάλλουν την ίδια ακριβώς καταπίεση στις συντρόφισσες τους.
Σας ακούγεται γνώριμο;
Εκτός κι αν ζούμε σε διαφορετικό κόσμο από εσάς, μπορούμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι έχουμε δει και έχουμε ζήσει όλα τα παραπάνω και ακόμα περισσότερα.
Έχουμε δει αριστερούς να επικαλούνται την «γυναικεία απελευθέρωση» άλλα να παρενοχλούν γυναίκες. Ακούσαμε αναρχικούς να ζητάνε σεβασμό στο διαφορετικό, την ίδια στιγμή που επικρίνουν τις συντρόφισσες τους για την εξωτερική τους εμφάνιση. Αντιεξουσιαστές μας μίλησαν για ώρες για τις μορφές της εξουσίας, αλλά φαίνεται ακόμα να χρησιμοποιούν την σεξιστική γλώσσα της πατριαρχίας στις «αντρικές τους κουβέντες». Σταθήκαμε τέλος δίπλα σε πάμπολλους ακτιβιστές που καταδικάζουν το κράτος που τους στερεί την ελευθερία του λόγου, τη στιγμή που οι ίδιοι στις συζητήσεις επιδίδονται σε «mansplaining».
Η Gurcu μας ρωτάει «αγαπημένες μου αδελφές, που έχετε ετεροσεξουαλικό προσανατολισμό και επιλέγετε συντρόφους από τον ίδιο πολιτικό χώρο, παρατηρήσατε ποτέ τις σχέσεις σας από φεμινιστική οπτική; Ο σύντροφος σας μέσα στη σχέση, σας βλέπει ως ίση, ή θεωρεί ως πιο σημαντικά τις ιδέες και τα προβλήματα του; Αμφισβητεί ποτέ τον δικό του ‘ανδρισμό’, αρνούμενος να απολαμβάνει το προνόμιο του; Καταβάλλετε άραγε την ίδια πνευματική προσπάθεια για να κρατήσετε την σχέση σας; Εάν όχι, παρόλο που φαίνεστε να μοιράζεστε τον ίδιο πολιτικό αγώνα, αυτό δεν αλλάζει την πραγματικότητα ότι ο σύντροφος σας είναι ένας πατριάρχης και η σχέση που έχετε με αυτόν δεν λέγεται αγάπη.»
Ξέρουμε από εμπειρίες δικές μας και του φεμινιστικού κύκλου ότι πολλές φορές έχουμε βρεθεί παγιδευμένες σε άνισες σχέσεις, όταν θέλαμε τόσο πολύ να πιστέψουμε ότι ήταν αγάπη. Ότι επιλέξαμε συντρόφους για την πολιτική τους σκέψη, αλλά δυσκολευτήκαμε να καταλάβουμε την συμπεριφορά τους απέναντι μας. Ότι κουραστήκαμε τόσο πολύ κουβαλώντας το συναισθηματικό φορτίο και την ελπίδα ότι η ισορροπία στη σχέση μας θα μπορούσε να αλλάξει.
Ξέρουμε ότι είναι πιο δύσκολο να ζητάμε την ισότητα στην πιο ευαίσθητη πλευρά της ζωής μας και να εξετάσουμε τις σχέσεις μας από την φεμινιστική όψη. Όμως αυτό δεν είναι το πρόταγμά μας ως φεμινίστριες;
Υπάρχει λόγος που αρκετές αδελφές μας επιλέγουν να είναι μόνες, γιατί βαρέθηκαν να πολεμούν τις καταπιεστικές σχέσεις. Πώς θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε το ότι μας αξίζει η απόλυτη χειραφέτηση; Δεν είναι προτιμότερο να είμαστε μόνες από το να είμαστε σε σχέσεις που λείπει η αγάπη, δηλαδή η ισότητα;
Διαβάστε ακόμα
Δεν φταις εσύ, φταίει ο Άγιος Βαλεντίνος
Αποδομώντας τον Αγιο Βαλεντίνο: 14 μύθοι για τον έρωτα και την αγάπη
