του Γιάννη Κοντού
Η Ουγκάντα είναι μία από τις 76 χώρες στον κόσμο, όπου η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη. Σα να μην έφτανε αυτό, από το 2009 έχει εισαχθεί προς συζήτηση στη Βουλή της χώρας ένα δρακόντειο νομοσχέδιο, το οποίο προτείνει την επιβολή της θανατικής ποινής στους οροθετικούς γκέι άντρες και τριετή φυλάκιση σε όσους δεν καταδίδουν έναν δηλωμένο ομοφυλόφιλο. Το νομοσχέδιο αυτό έχει, ευτυχώς, μέχρι σήμερα μείνει στα χαρτιά, κυρίως χάρη στις άοκνες προσπάθειες του LGBT (lesbian, gay, bisexual, trans-gender) ακτιβιστή Ντέιβιντ Κάτο, του πρώτου ανοιχτά δηλωμένου γκέι στην Ουγκάντα, και του συνταξιούχου Αγγλικανού επισκόπου Κρίστοφερ Σενιόντζο. Ο Ντέιβιντ Κάτο δολοφονείται τον Ιανουάριο του 2011.
Το ντοκιμαντέρ Λέγε με Κούτσου, σε σκηνοθεσία Κάθριν Φέρφαξ- Ράιτ και Μάλικα Ζουχάλι- Ουόρολ, καταγράφει τον τελευταίο χρόνο της ζωής και του έργου του γενναίου αυτού ακτιβιστή. Έχει προβληθεί σε δεκάδες κινηματογραφικά φεστιβάλ παγκοσμίως, κερδίζοντας πολυάριθμα βραβεία, ενώ η ελληνική του πρεμιέρα έγινε στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας. Το Λέγε με Κούτσου είναι το opening film του “Outview” LGBT Φεστιβάλ, το οποίο ξεκινά την Πέμπτη, 18 Απριλίου, στο Ινστιτούτο Θερβάντες. Με αφορμή την αθηναϊκή πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ, κουβέντιασα με μία εκ των σκηνοθετριών του, την Μάλικα Ζουχάλι- Ουόρολ.
Πώς, κατ’ αρχήν, αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το ζήτημα;
Μαζί με την Κάθριν ερευνούσαμε LGBT ιστορίες ανά τον κόσμο, συνειδητοποιώντας ότι σε κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικές εμπειρίες. Σημαντική έμπνευση υπήρξε η περίπτωση του Βίκτορ Μουκάσα, ενός τρανς LGBT ακτιβιστή από την Ουγκάντα, ο οποίος μήνυσε τον Γενικό Εισαγγελέα για αστυνομική παρενόχληση, όταν το σπίτι του δέχτηκε επιδρομή από την αστυνομία το 2008, και κέρδισε την υπόθεση. Αυτό απέδειξε ότι υπήρχε στη χώρα ένα δικαστικό σύστημα αρκετά ανεξάρτητο, ώστε να επιτρέπει στα μέλη της τοπικής LGBT κοινότητας να διεκδικούν και να επανακτούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και Μ.Μ.Ε. εξίσου ανεξάρτητα, που είναι διατεθειμένα να καλύψουν ειδησεογραφικά τέτοιες υποθέσεις.
Πώς γνωρίσατε τον Ντέιβιντ Κάτο;
Ο Ντέιβιντ ήταν ο πρώτος άνθρωπος με τον οποίο μιλήσαμε πριν φτάσουμε στην Ουγκάντα. Ένας ανοιχτός και ζεστός άνθρωπος, ο οποίος αντιλαμβανόταν τον ρόλο που τα Μ.Μ.Ε. έπρεπε να διαδραματίσουν. Μας έφερε σε επαφή με άλλους, οι ιστορίες των οποίων ένιωθε ότι είναι σημαντικές, και μας βοήθησε να οικοδομήσουμε σχέσεις με άλλα μέλη της κοινότητας.
Η δολοφονία του θα πρέπει να σας προκάλεσε σοκ…
Περνούσαμε πολύ καιρό μαζί του. Αισθανόμασταν ότι είχαμε αρχίσει να τον γνωρίζουμε πολύ καλά. Όταν δολοφονήθηκε, νιώσαμε σαν να δολοφονήθηκε ένας φίλος. Ο αντίκτυπος του θανάτου του ήταν τέτοιος, που διακόψαμε για κάποιο διάστημα τα γυρίσματα. Το μόνο που θέλαμε να κάνουμε ήταν να θρηνήσουμε την απώλειά του. Η συνέχιση της κινηματογράφησης, όμως, ήταν ηθική υποχρέωση απέναντί του.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων αισθανθήκατε απειλή είτε από τις Αρχές, ή από μεμονωμένα άτομα;
Ως επί το πλείστον, δε νιώθαμε απειλή, ήμασταν προστατευμένες. Μέλη της τοπικής LGBT κοινότητας, όμως, δέχονται απειλές.
Πώς είναι η κατάσταση σήμερα, τόσο σε θεσμικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο της κοινωνίας; Ποια είναι η στάση των Μ.Μ.Ε.;
Το νομοσχέδιο ακόμη εκκρεμεί. H ελευθερία του Τύπου στην Ουγκάντα είναι ισχυρή. Το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας δεν είναι ευαίσθητο, δεν προκαλεί ντροπή, δε συγκαλύπτεται, ούτε είναι αμφιλεγόμενο, ενώ οι ομοφοβικοί πολιτικοί που πρότειναν το νομοσχέδιο ήταν περήφανοι που είχαν το δικαίωμα να “περάσουν” όποιον νόμο ήθελαν. Υπάρχουν, επίσης, ανεξάρτητες εφημερίδες που υποστηρίζουν την LGBT κοινότητα. Σε ό,τι αφορά την κοινωνία, η ομοφοβική στάση διαρκώς αλλάζει. 10-15 χρόνια πριν δεν υπήρχε. Παλαιότερα η ομοφυλοφιλία θεωρείτο απλώς παραξενιά, σήμερα είναι κάτι το διαβολικό. Αυτό οφείλεται στην άνοδο του χριστιανικού φονταμενταλισμού- τόσο του εγχώριου, όσο και του εισαγόμενου, ευαγγελικής προέλευσης, από τις Η.Π.Α. Τα επίπεδα της ομοφοβίας συναρτώνται με το κατά πόσο το ζήτημα συζητείται. Όσο περισσότερο συζητείται, τόσο πιο επικίνδυνο γίνεται και, συνακόλουθα, τόσο πιο θορυβώδης γίνεται και η αντίθεση σε αυτό.
Βοήθησε σε κάτι το ντοκιμαντέρ; Ποιος είναι ο απώτερος στόχος σας;
Δύσκολο να εκτιμήσω ποιος είναι ο αντίκτυπος της ταινίας. Η LGBT κοινότητα, πάντως, έχει δυναμώσει πολύ και έχει εμπλακεί περισσότερο στη συζήτηση σχετικά με το νομοσχέδιο, ενώ έχει και την υποστήριξη μελών του Κοινοβουλίου. Αρκετοί ακτιβιστές έχουν, ωστόσο, αναγκαστεί να φύγουν- είναι πολύ επικίνδυνο να συνεχίζεις να μένεις στην Ουγκάντα. Για μας το πιο σημαντικό ήταν να κάνουμε μια καλή ταινία, που θα διευκόλυνε τους θεατές να ταυτιστούν με τους χαρακτήρες, όχι γιατί είναι γκέι ή μαύροι, αλλά γιατί είναι άνθρωποι: μια ανθρώπινη ιστορία για ένα ζήτημα καθολικού ενδιαφέροντος. Θέλαμε, επίσης, να καταδείξουμε την ανηθικότητα των διώξεων και να τροφοδοτήσουμε τη συζήτηση, ενώ συνεργαζόμαστε και με οργανισμούς και φορείς με πιο ξεκάθαρους στόχους, όπως η Διεθνής Αμνηστία.
Το ντοκιμαντέρ Λέγε με Κούτσου θα προβληθεί στα πλαίσια του Φεστιβάλ “Outview”, που φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Θερβάντες (Μητροπόλεως 23), την Πέμπτη, 18 Απριλίου, στις 9 το βράδυ, Αίθουσα 1. Επαναληπτική προβολή: Δευτέρα, 22 Απριλίου, 22:15, Αίθουσα 2
Πηγή: εναντιοδρομίες
