της Νόρας Ράλλη
Η επιτυχημένη συγγραφέας μάς εξηγεί γιατί τα πολάρ της πατρίδας της έγιναν παγκόσμια μόδα, γιατί διάλεξε για ηρωίδα μια ακούραστη δημοσιογράφο και ανύπαντρη μητέρα και πώς από αμόρφωτο κορίτσι της εργατικής τάξης εκτοξεύτηκε στην κορυφή, πουλώντας 15 εκατ. αντίτυπα σε πάνω από 30 γλώσσες
Η σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία είναι από τις πλέον δημοφιλείς. Η πιο επιτυχημένη εκπρόσωπός της, η Λίζα Μάρκλουντ έρχεται για πρώτη φορά σήμερα στην Ελλάδα. Τα αστυνομικά της μυθιστορήματα, με ηρωίδα την ακούραστη ρεπόρτερ Ανικα Μπένγτζον, σημείωσαν αμέσως διεθνή επιτυχία. Η Μάρκλουντ είναι η μοναδική συγγραφέας που έχει βρεθεί στην πρώτη θέση των ευπώλητων και στις πέντε σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Φινλανδία, Ισλανδία).
Από την κουβέντα που είχαμε μαζί της, καταλάβαμε και το γιατί -εκτός των άλλων- είναι τόσο επιτυχημένη: είναι άμεση, ευφυέστατη, ανθρώπινη, εξαιρετικά προσηνής και με πολύ καλή αίσθηση του χιούμορ (ο ήχος κλήσης των αστυνομικού πρωταγωνιστή της είναι το «My Number One»!). Και αν σκεφτεί κανείς ότι γεννήθηκε κοντά στον αρκτικό κύκλο, μάλλον μη αναμενόμενα είναι αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι διαφορές μεταξύ των αστυνομικών μυθιστορημάτων των Αμερικανών συγγραφέων (π.χ. της Πατρίσια Χάισμιθ ή του Ρέιμοντ Τσάντλερ) και των αντίστοιχων Ευρωπαίων, όπως ο Κλοντ Ιζό, αλλά και των Σκανδιναβών, όπως εσείς;
«Ισως να μην το περίμενε κανείς, αλλά οι ομοιότητες είναι περισσότερες από ό,τι οι διαφορές, ειδικά ως προς τη δομή του κειμένου και τον τελικό σκοπό της ιστορίας. Στη Σκανδιναβία τείνουμε να βάζουμε την κοινωνία σε πρώτο πλάνο περισσότερο από ό,τι κάνουν οι Αμερικανοί συνάδελφοί μας. Και αυτό δεν μπορεί παρά να είναι το αποτέλεσμα της διαφορετικής παράδοσης και κουλτούρας μεταξύ των δύο ηπείρων, καθώς τόσο οι κρατικοί όσο και οι κοινωνικοί θεσμοί γενικότερα είναι πιο ισχυροί, περισσότερο “παρόντες” στην Ευρώπη απ’ ό,τι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Και μην ξεχνάμε, βέβαια, πως η λογοτεχνική κληρονομιά της γηραιάς ηπείρου είναι κάπως πιο… ποιητική από ό,τι στην Αμερική, όπου οι συγγραφείς είναι πιο άμεσοι και στοχευμένοι».
Οι Αμερικανοί μάστερ του είδους, όπως ο Ντάσιελ Χάμετ, βάσιζαν την πλοκή τους κυρίως στη δεκαετία του ’30, την οποία περιέγραφαν γλαφυρά, έχοντας στερεοτυπικούς χαρακτήρες της περιόδου αυτής ως ήρωες. Ποιο είναι το κοινωνικό υπόβαθρο των δικών σας ηρώων;
«Η κεντρική ηρωίδα μου είναι δημοσιογράφος και ανύπαντρη μητέρα και ταυτόχρονα “δευτέρας κατηγορίας” άνθρωπος, όπως οι περισσότερες γυναίκες σήμερα, παρότι θέλουμε να πιστεύουμε το αντίθετο. Ήθελα μια ηρωίδα δυναμική, που να είναι στο προσκήνιο. Γι’ αυτό την έκανα δημοσιογράφο. Τη δημοσιογραφία την ξέρω καλά, καθώς ήμουν και η ίδια δημοσιογράφος για περισσότερα από 25 χρόνια. Συνακόλουθα, ήθελα να θίξω το ζήτημα της εξουσίας των μίντια και της κακής τους χρήσης. Από την άλλη, μην ξεχνάμε πως, όταν έχεις συνηθίσει να γράφεις με χρονοδιάγραμμα ως δημοσιογράφος, τελειώνεις γρήγορα βιβλία!»
Στα γραπτά σας συνδυάζετε την ευφυΐα με τη χάρη, το πρωτοποριακό με το χαριτωμένο, το εμπορικό με το ανθρώπινο. Πώς γίνεται αυτό;
«Ο τρόπος που γράφω είναι αποτέλεσμα του ποια είμαι, σε ποια κοινωνία μεγάλωσα, των γνώσεων που έχω λάβει, των λαθών που έχω κάνει, των εμπειριών απ’ τις οποίες έχω μάθει. Ήμουν ένα αμόρφωτο κορίτσι, προερχόμενο από την εργατική τάξη, από ένα ξεχασμένο χωριό βόρεια στη Σουηδία. Έγινα ανύπαντρη μητέρα και μου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψω και να γράφω. Ξέρετε, δεν είναι και τόσο συνηθισμένο το να δοθούν τόσες ευκαιρίες σε κάποιον όπως εγώ. Κι όμως μου δόθηκαν και τις πήρα! Έχω ρίξει τρελή δουλειά στη ζωή μου και το λατρεύω!»
Αλήθεια, πώς είναι να σε αποκαλούν «βασίλισσα του σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος» και να έχουν πουληθεί πάνω από 15 εκατομμύρια αντίτυπα των βιβλίων σας σε πάνω από 30 γλώσσες;
«(γελάει)… Νομίζω πως δεν πρέπει να το σκέφτομαι καν αυτό, διαφορετικά δεν θα με άντεχα ούτε εγώ η ίδια. Ξέρεις, άρχισα να γράφω γιατί ήθελα να μιλήσω για θέματα που με αφορούν βαθιά, όπως τα δικαιώματα του παιδιού, η βία κατά των γυναικών, οι δυνατότητες της γυναίκας ως εργαζόμενου, η πραγματικότητα των μέσων ενημέρωσης, αυτά που όλοι λένε πως “δεν πουλάνε”». Κι όμως…»
Η αλήθεια είναι πως έχετε γεννηθεί πολύ κοντά στον αρκτικό κύκλο, έχετε διανύσει με τα πόδια την απόσταση Τελ Αβίβ – Λονδίνο μέσα σ’ ένα καλοκαίρι, έχετε δουλέψει στο τσίρκο, απ’ όπου φύγατε γιατί ανακαλύψατε πως έχετε αλλεργία στις τίγρεις, έχετε ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και σας έχουν συλλάβει στην Ελλάδα με την κατηγορία της αλητείας πριν από χρόνια, είπατε ψέματα πως έχετε πατέρα αστυνομικό διευθυντή στη Σουηδία και σας άφησαν να φύγετε -συγχαρητήρια, επί τη ευκαιρία!… Μετά απ’ όλα αυτά, πείτε μου: τι άλλο θα μπορούσατε να γίνετε εκτός από συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων;
«Ακριβώς! Μόνο αυτό! Δεν θα μπορούσατε να το θέσετε καλύτερα!»
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
