Οι FEMEN έχουν προβληθεί πολύ διεθνώς, όμως από πολλές φεμινίστριες εκφράζεται ένας προβληματισμός για τις πρακτικές που υιοθετούν. Το παρακάτω κείμενο, ενώ εστιάζει στη δράση μιας άλλης οργάνωσης -της ΡΕΤΑ- που ασχολείται με την βαναυσότητα απέναντι στα ζώα, κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, συνεισφέροντας εντέλει στον διάλογο για τον σύγχρονο φεμινισμό. 

Δ.Σ.

 

της Aphrodite Kocięda 

Είναι απλώς η εντύπωσή μου ή πίνουμε όλοι από το μετά-φεμινιστικό Kool-Aid?

Ξέρετε, μετά-φεμινισμός  –η ιδέα ότι οι γυναίκες είναι τόσο ενδυναμωμένες ώστε να διαβάζουν Playboy.

Δεν μπορώ παρά να αναρριγώ όταν βλέπω νέα ρεπορτάζ για τη σχετικά νέα ομάδα Ουκρανών “ακτιβιστριών” FEMEN – που απαρτίζεται από ελκυστικές, λεπτές, νέες γυναίκες που διαμαρτύρονται γυμνόστηθες.

Τι συμβαίνει; Η Meghan Murphy αναδεικνύει ότι οι γυναίκες δεν χρειάζεται να είναι sexy και γυμνές ώστε να χαίρουν της προσοχής των media (όμως το κάνουν) και ότι αυτό διαιωνίζει απλώς την ιδέα ότι οι γυναίκες είναι «για να τις κοιτάς». Γιατί οι γυναίκες (και όχι οι άντρες) χρειάζεται να χρησιμοποιούν τα “sexy” σώματα για να ευαισθητοποιήσουν σε κρίσιμα θέματα όπως η ομοφοβία, οι δικατορίες, ο σεξισμός και ο ρατσισμός;

Θα το ονομάσω «το σύνδρομο της ΡΕΤΑ» («PETA-complex»). Ίσως γνωρίζετε την οργάνωση (the People for the Ethical Treatment of Animals) – και όχι απαραίτητα για τη στάση τους ενάντια στην βάναυση συμπεριφορά απέναντι στα ζώα, αλλά εξαιτίας της επιστράτευσης γυμνών σταρ όπως η Khloe Kardashian και η Pamela Anderson που φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν την εναντίωση στην βαναυσότητα απέναντι στα ζώα ως μια παράσταση. Ενώ δεν ισχυρίζομαι ότι η ΡΕΤΑ ξεκίνησε την μόδα επιστράτευσης γυναικείων σωμάτων για την «ευαισθητοποίηση» σε διάφορα θέματα, πιστεύω ότι η ΡΕΤΑ κανονικοποιεί αυτή την τάση χρησιμοποιώντας διασημότητες που είναι κεντρικές φιγούρες στην κουλτούρα μας  για να μας αποσπάσουν την προσοχή από το να διαπιστώσουμε την γελοιότητα της  χρήσης γυμνών γυναικείων σωμάτων για να φωτιστούν ηθικά ζητήματα.

Η ΡΕΤΑ διαιωνίζει τον μύθο πως, προκειμένου να αναδειχθεί οποιοδήποτε είδος ευαισθητοποίησης για ηθικά ζητήματα, χρειάζεται η αντικειμενοποίηση των γυναικών ώστε να υπάρχει σύνδεση με ένα είδος σεξ που αρέσει σε άντρες.

Το βλέπουμε παντού – στη διαφήμιση, σε ταινίες, ακόμα και σε καμπάνιες για την υγεία. Πρόσφατα, για παράδειγμα, υπήρξε μια καμπάνια στη σχολή μου (είμαι τελειόφοιτη) που χρησιμοποιούσε «σεξ» για να προωθήσει την κατανάλωση νερού… Η καμπάνια ονομαζόταν “SWALLOW” (= «κατάπιε»).

Δεν είναι όμως μόνο η διαφήμιση κορεσμένη με αυτή την μετά-φεμινιστική ιδεολογία, το ίδιο είναι και ο ακτιβισμός. Όλοι και όλες γνωρίζουμε τις σεξιστικές μαρκετινίστικες καμπάνιες που βασίζονται σε γυμνά γυναικεία σώματα ώστε να «σοκάρουν» τους αποδέκτες στο να «ενδιαφερθούν» για έναν σκοπό. Για παράδειγμα, οι διαφημίσεις κατά της γούνας της ΡΕΤΑ δείχνουν διάσημες που θα προτιμούσαν να είναι γυμνές παρά να φορέσουν γούνα, ακόμα κι αν κάποιες «διασημότητες» είναι πορνοστάρ που ήδη γδύνονται για τελείως άσχετους με την ΡΕΤΑ λόγους. Όχι ιδιαίτερα σοκαριστικό…

Τώρα η ΡΕΤΑ έχει ένα νέο σάιτ που λέγεται “Lettuce Ladies” (=οι «Κυρίες με τα Λάχανα») στο οποίο εμφανίζονται ελκυστικές (κυρίως λευκές) γυναίκες που φοράνε μπικίνι από λάχανο και συζητάνε για τα σεξουαλικά οφέλη του να γίνεις vegan. Αυτοαποκαλούνται “Vegan Vixens” (= «Vegan Στρίγγλες»). Τώρα η ΡΕΤΑ έχει συμμαχήσει με την βιομηχανία του σεξ, χρησιμοποιώντας την Playmate της χρονιάς 2008 Jayde Nicole ως μια από τις βασικές Lettuce Ladies. Έχουν δε δημιουργήσει και μια ενότητα όπου γυναίκες μπορούν από το σπίτι να ανεβάσουν φωτογραφίες τους με τα σπιτικά μπικίνι από λάχανο.

Οι εμφανιζόμενες Lettuce Ladies βγαίνουν στους δρόμους με τα μπικίνι τους από λάχανο και μοιράζουν χορτοφαγικά hot dogs με «σέξυ» συμπεριφορά. Αυτό που μας λέει αυτό είναι ότι το να είσαι σέξυ ΕΙΝΑΙ ακτιβιστική δουλειά για τις γυναίκες. Αυτή η αίσθηση είναι πασιφανής στην ιστοσελίδα των “Lettuce Ladies”, όπου κάθε μια μιλάει στο βίντεο για το γιατί έγινε vegan. Μια γυναίκα δηλώνει: «Δεν χρειάζεται ποτέ να ανησυχώ για το πώς θα διατηρήσω το σώμα μου…και για το ότι σκοτώνω ένα μάτσο ζώα». Η προτεραιότητα είναι στο να φαίνεται «καυτή» και μετά έρχεται η ανησυχία για την βαναυσότητα απέναντι στα ζώα.

Αυτή η «σέξυ» τακτική όχι μόνο αποξενώνει τους vegans που δεν είναι ή δεν θέλουν να είναι λεπτοί, αλλά επίσης και τις μη λευκές γυναίκες, καθώς γενικά δεν μας επιτρέπεται η είσοδος στις σφαίρες του «σέξυ» και της «θηλυκότητας» (όπως φαίνεται και από τα χαμηλά ποσοστά αμοιβών για τις έγχρωμες γυναίκες στην πορνογραφία).

Οπότε, τι συμπέρασμα βγάζουμε για οργανώσεις όπως οι FEMEN και η ΡΕΤΑ που κερδίζουν από τον μύθο ότι τα ελκυστικά σώματα λευκών γυναικών αυτόματα συνεπάγονται ευαισθητοποίηση και, κατά συνέπεια, ακτιβισμό; Πιστεύω ότι αυτές οι ομάδες προωθούν αντί-φεμινιστικές ιδέες στις γυναίκες – κυρίως ότι το να είσαι «όμορφη» και να προβάλλεις πόσο σέξυ είσαι ισοδυναμεί με πολιτική δουλειά.

Το χειρότερο είναι ότι αυτές οι ομάδες διαμαρτυρίας δεν ενδιαφέρονται να αμφισβητήσουν δομικά ζητήματα γύρω από αυτούς τους «-ισμούς». Η βία απέναντι στα ζώα δεν είναι διαχωρισμένη από την πατριαρχία, τον ρατσισμό, τον σεξισμό, την ταξική ανάλυση και άλλους «-ισμούς». Για αυτό άλλωστε τόσο πολλές από εμάς τις φεμινίστριες έχουμε γίνει vegan και vegetarian. Βλέπουμε πώς αυτά τα διαφορετικά είδη καταπίεσης που φαίνονται ασύνδετα τελικά συνδέονται μεταξύ τους δομικά – το να επιχειρείς να εξαλείψεις τον ρατσισμό χρησιμοποιώντας σεξισμό μοιάζει αρκετά αντιφατικό. Ομοίως, το να χρησιμοποιείς ειρωνικό σεξισμό για να εξαλείψεις τον σπισισμό είναι απλώς ανόητο και σημαίνει ότι πολλές φεμινίστριες και χορτοφάγοι αισθάνονται αποξενωμένες από τις καμπάνιες της ΡΕΤΑ.

Στην κουλτούρα μας τείνουμε να φεμινοποιούμε τα κινήματα του βεγκανισμού και της χορτοφαγίας. Στη διαφήμιση, το να τρως κρέας και άλλα «μη- θηλυκά» τρόφιμα αναπαριστάται ως μέρος της ανδρικής κουλτούρας. Η ομάδα Academic Abolitionist Vegan πρόσφατα μοιράστηκε ένα link που διαπραγματεύεται τον συσχετισμό μεταξύ των ημερών με αθλητικά «παιχνίδια» και της κατανάλωσης κρέατος. Φαντάζομαι ότι είμαστε όλες εξοικειωμένες με διαφημίσεις που προβάλλουν ρητά διατροφικές συνήθειες ανδρών σαν μια  ιδιαίτερα τραχειά-σκληρή απεικόνιση της γρήγορης και δύσκολης κατανάλωσης. Οι  διαφημίσεις του Hungry-Man, για παράδειγμα, προωθούν αυτή την ιδέα του φαγητού «σαν άντρας» ενώ την ίδια στιγμή ντροπιάζουν άντρες που δεν τρώνε έτσι με το να τους ταυτίζει με την θηλυκότητα.

Αντί να αμφισβητεί τις έμφυλες αναπαραστάσεις αντρικών προτύπων φαγητού, η ΡΕΤΑ τις ενσωματώνει στο μάρκετινγκ της. Η ΡΕΤΑ δεν θέλει να αμφισβητήσει την θηλυκοποίηση του βεγκανισμού, αντίθετα προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους άντρες χρησιμοποιώντας σέξυ γυναίκες με στρινγκ που αυνανίζονται με λαχανικά (λες και όλοι οι άντρες είναι νηπιακής νοημοσύνης, ετεροφυλόφιλοι, λεχρίτες που χρειάζονται ένα αιδοίο μες στα μούτρα για να απαγγείλουν το αλφάβητο).

Το 2008 ο Johnny Diablo άνοιξε το πρώτο «vegan» στριπτηζάδικο λέγοντας ότι προσφέρει «κρέας στον στύλο και όχι στο πιάτο». (Αξίζει να σημειωθεί ότι το Πορτλαντ είναι ένα κέντρο για την κουλτούρα των χίπστερ, η οποία τείνει να διαιωνίζει σεξιστικές απόψεις «ειρωνικά», που δεν αμφισβητούνται, καθώς δεν είναι κουλ στην κουλτούρα των χίπστερ να αμφισβητούν οτιδήποτε. Μπορώ να φανταστώ άνετα ένα μάτσο λευκούς άντρες και γυναίκες με τρέντυ γυαλιά και καπέλα να μπαίνουν σε ένα  vegan στριπτηζάδικο επειδή το θεωρούν κάπως κιτς ή ειρωνικό…)

Ορίστε! Έτσι, η vegan δίαιτα των αντρών μπορεί κατ’ αυτό τον τρόπο να υπάρξει χωρίς να συγκρούεται με την υπέρ-αρρενωπή τους ταυτότητα. Όμως αυτού του είδους ο βεγκανισμός δεν είναι οριστικός καθώς είναι πιο πιθανό ότι οι άντρες θα συρρεύσουν σε αυτά τα κλαμπ για να δουν γυναικεία σώματα, παρά για να φάνε vegan φαγητά.

Όταν δουλεύεις εντός πατριαρχικών δομών, το να έχεις vegan στριπτηζάδικα γίνεται μια πραγματικότητα. Η αποφυγή βαναυσότητας απέναντι στα ζώα με την κατανάλωση vegan φαγητού γίνεται αντιφατική όταν αυτή η ενέργεια τοποθετείται μέσα σε ένα στιπτηζάδικο που προορίζεται για να αντικειμενοποιεί τα γυναικεία σώματα, καθώς αυτές οι καταπιέσεις συνδέονται. Το να περιλαμβάνονται σέξυ γυμνές γυναίκες κάνει το πεδίο του βεγκανισμού ασφαλές για τους άντρες – οι άντρες μπορούν να είναι vegan με επιτυχία χωρίς να έρχονται αντιμέτωποι με τις σεξιστικές τους συμπεριφορές. Αυτή η λογική (αν θέλουμε κιόλας να την αποκαλέσουμε τέτοια) αγνοεί χονδροειδώς την βαναυσότητα απέναντι στα ζώα και όλες τις συνθήκες που συνεισφέρουν σε αυτή.

Οι τακτικές μάρκετινγκ της ΡΕΤΑ, όπως και των FEMEN, εκκινούν από την λανθασμένη ιδέα ότι όταν δουλεύεις μέσα σε ένα υπάρχον καταπιεστικό σύστημα και μάλιστα το αναπαράγεις μέσω των γυναικείων σωμάτων, μπορείς κιόλας να κάνεις άτομα που δεν έχουν απαραίτητα ενημερωθεί σχετικά να θελήσουν να διαλύσουν αυτό το καταπιεστικό σύστημα. Έτσι, η ΡΕΤΑ υποθέτει πως όταν οι άνθρωποι βλέπουν γυμνές διαδηλώτριες να μοιράζουν vegan hot dogs, θα κατανοήσουν αυτόματα γιατί δεν πρέπει να καταναλώνουν κρέας και να συνεχίζουν αυτή την παράδοση στα σπίτια τους. Απλώς δεν το βλέπω να λειτουργεί ιδιαίτερα.

Οι γυναίκες φαίνεται ότι χαίρονται το γεγονός πως είμαστε πιο δεμένες με τα σώματά μας από ποτέ άλλοτε. Αυτό δε σημαίνει ότι η χρησιμοποίηση του γυναικείου σώματος με δημιουργικούς τρόπους σε διαμαρτυρίες δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Απλώς δεν νομίζω ότι είμαστε δημιουργικές. Ακόμα τσιμπάμε με την ιδέα ότι οι γυναίκες πρέπει να σεξουαλικοποιούνται ώστε να γίνονται ορατές. Δεν καταλαβαίνω πώς το να επιστρατεύεται μια Playmate με μπικίνι από λάχανο για να μιλήσει για την βαναυσότητα στα ζώα είναι προοδευτικό ή λογικό. Δεν καταλαβαίνω πώς η επιστράτευση ελκυστικών, ξανθών, γυμνόστηθων γυναικών ενάντια σε δικτατορίες ή την πατριαρχία θα είναι αποτελεσματική. Περιορίζει τις δυνατότητες ακτιβισμού και περιορίζει τα σώματα που μπορούν να συμμετάσχουν. Ένας από τους λόγους που οι γυναίκες δεν θεωρούμαστε σοβαρές στην πατριαρχία είναι επειδή έχουμε περιοριστεί σε μονοδιάστατα, σεξουαλικοποιημένα σώματα για αντρική κατανάλωση. Το να χρησιμοποιούμε το ίδιο, ορισμένο από την πατριαρχία, σεξουαλικοποιημένο σώμα για να πολεμήσουμε την ίδια την πατριαρχία και άλλα καταπιεστικά συστήματα είναι ανόητο.

Πρέπει να εκφράσουμε εντονότερα τη διαφωνία μας, ανεξαρτήτως της κριτικής που μπορεί να δεχτούμε. Πρέπει να αμφισβητήσουμε την αντίληψη ότι η χρησιμοποίηση σεξουαλικοποιημένων γυναικείων σωμάτων είναι ο ΜΟΝΟΣ ή ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ τρόπος ευαισθητοποίησης για ένα θέμα. Με το να μην αμφισβητούμε τη λογική ότι «το σεξ πουλάει», την κάνουμε ακόμα πιο δυνατή. Αυτή η τακτική ξεκινάει από τον μύθο ότι είναι «φυσικό» να αντικειμενοποιούνται οι γυναίκες και φαίνεται ότι ως κουλτούρα το έχουμε πιστέψει. Μπορούμε να το δούμε σε αναρίθμητες ειδήσεις (εδώ, εδώ και εδώ) που προωθούν την αντίληψη ότι τα γυμνά γυναικεία σώματα είναι ένα εργαλείο που φέρνει ευαισθητοποίηση. Πρέπει να αρχίσουμε να αμφισβητούμε τον σεξισμό περισσότερο και να απαντάμε στην μετά-φεμινιστική πανηγυρική ρητορική που το μόνο που κάνει είναι να φετιχοποιεί την ατομικιστική ιδεολογία που είναι εγγενής στην κουλτούρα μας.

Η Ariel Levy, συγγραφέας του Θηλυκές Φαλλοκράτισσες, λέει:

Η πρόταση ότι το να έχεις τα πιο απλοϊκά, πιο πλαστικά στερεότυπα γυναικείας σεξουαλικότητας να επαναλαμβάνονται διαρκώς μέσα στην κουλτούρα μας αποδεικνύει με κάποιο τρόπο ότι είμαστε σεξουαλικά απελευθερωμένες και ενδυναμωμένες μας έχει προσφερθεί και την έχουμε αποδεχτεί. Αν όμως το καλοσκεφτούμε, ξέρουμε ότι απλώς δεν βγάζει νόημα. Είναι καιρός να σταματήσουμε να κουνάμε το κεφάλι και να χαμογελάμε με αμηχανία καθώς αγνοούμε την τρελή αίσθηση μέσα στο μυαλό μας και να παραδεχτούμε ότι ο αυτοκράτορας είναι γυμνός.

Πηγή: feminist current  

μετάφραση: Δήμητρα Σπανού