της Esra Dogan
«Δεν θέλουμε μια αγάπη που σκοτώνει» είναι ένα από τα φεμινιστικά συνθήματα στην Τουρκία που θέλει να αναδείξει το θέμα του τεράστιου αριθμού δολοφονιών γυναικών από συντρόφους τους ή από άνδρες στον στενό τους κύκλο. Είναι μια δυνατή κατακραυγή εναντίον των ανδρών που χρησιμοποιούν την «αγάπη» τους ως δικαιολογία για τα ματωμένα χέρια τους στα γυναικεία σώματα, συχνά με στόχο την κοινωνική κατανόηση για τα εγκλήματα τους και, αν είναι δυνατόν, ακόμη και μείωση της ποινής τους.
Είδα ένα τεράστιο πανό αυτού του συνθήματος τον περασμένο Νοέμβριο, στην Άγκυρα, αφού το δικαστήριο έδωσε μειωμένη ποινή στον άνθρωπο που μαχαίρωσε 15 φορές, μέχρι θανάτου, μια φίλη του, με την οποία είχαν πλατωνική σχέση, στη μέση ενός πάρκου, αφού αρνήθηκε να τον παντρευτεί. Το σκεπτικό του δικαστηρίου ήταν ότι αιτία της δολοφονίας ήταν η «υπερβολική αγάπη» προς το θύμα και ότι κατά τη διάρκεια της δολοφονίας, ο ίδιος δεν ήταν σε θέση να σκεφτεί καθαρά λόγω του πάθους του.
Αυτή η δικαστική απόφαση δεν ήταν τίποτα περισσότερο από τη νομιμοποίηση, σε μια αίθουσα δικαστηρίου στην Τουρκία, της αντίληψης περί «εγκλήματος πάθους» και μέσω αυτού, της δικαιολογίας των αντρών ότι σκοτώνουν από αγάπη. Ωστόσο, αυτό το σκεπτικό τρέφεται από την ίδια πατριαρχική νοοτροπία που υπάρχει σε όλη την υδρόγειο. Η νοοτροπία που ευνοεί τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες, η νοοτροπία που διαιωνίζει τελικά την ανδρική βία.
Ναι, στις μέρες μας είναι πιο διαδεδομένο ότι η εξουσία των αντρών τρέφει τη βία κατά των γυναικών, ενώ παράλληλα η ενισχύεται από αυτή τη βία. Ωστόσο, αναγνωρίζεται πολύ λιγότερο η έκταση αυτής της βίας και οι καταστροφικές συνέπειες της στη γυναικεία ζωή. Ακόμα λιγότερο αναγνωρίζεται το γεγονός ότι οι έμφυλες διαμάχες για την εξουσία αντανακλώνται πιο έντονα στις πιο οικείες σχέσεις μας, κάνοντας τελικά την «αγάπη» πιο θανάσιμη για τις γυναίκες και από τον καρκίνο.
Γνωρίζατε ότι το ήμισυ σχεδόν των γυναικών που είναι θύματα ανθρωποκτονίας σε όλο τον κόσμο (47% το 2012) δολοφονήθηκαν από συντρόφους τους ή τα μέλη της οικογένειας τους; Και αν ο δράστης είναι ένας άντρας (που συνήθως είναι) το ποσοστό αυτό ανεβαίνει. Και το ποσοστό αυτό δεν αναφέρεται τις γυναίκες που δολοφονήθηκαν από πλατωνικούς φίλους τους.
Χωρίς εξαίρεση, σε παγκόσμιο επίπεδο, μια γυναίκα κινδυνεύει περισσότερο να υποστεί βία από έναν άνθρωπο που γνωρίζει, από κάποιον που αγαπά ή / και αγαπούσε.
Δεν σας ακούγεται λογικό; Κι όμως, θα έπρεπε. Ίσως δεν έχετε υπόψη σας κάποια γυναικοκτονία στο ευρύτερο σας περιβάλλον, αλλά η σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βία που μπορεί να οδηγήσει σε αυτήν είναι ακριβώς δίπλα σας. Και οι πιθανοί δράστες αυτής της βίας στην πραγματικότητα είναι συνηθισμένοι άνθρωποι, από κάθε κοινωνική ομάδα, ηλικία ή επίπεδο εκπαίδευσης. Ψάξτε το! Η πρόσφατη έκθεση του Καταφύγιου Γυναικών αποκαλύπτει ότι περισσότερο από το 60 τοις εκατό των δραστών της βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα προέρχονται από μεσαία ή ανώτερη τάξη.
Τα στατιστικά γίνονται ακόμη πιο τρομακτικα όταν πρόκειται για την έκταση της ενδοοικογενειακής βίας .
Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων το 2013, μία στις τρεις γυναίκες σε όλη την ΕΕ έχουν βιώσει κάποια μορφή σωματικής, σεξουαλικής κακοποίησης ή ψυχολογικής βίας από την ηλικία των 15 από τους συντρόφους τους. Το 22% από αυτές ανέφεραν κακοποίηση στις τρέχουσες σχέσεις τους και 1 στις 10 τους βιάστηκαν από τον παρών ή πρώην σύντροφό τους .
Αγάπη και βία… μπορεί στην αρχή να σας ακούγονται παράξενες αυτές οι δυο λέξεις μαζί, αλλά στην πατριαρχική κοινωνία, η συνύπαρξή τους έχει πραγματικά βαθύ νόημα.
Ως βία νοείται η συμπεριφορά ή φυσική δύναμη που έχει σκοπό να τραυματίσει, να προκαλέσει βλάβη ή να σκοτώσει. Και στο πατριαρχικό σύστημα των σχέσεων εξουσίας, η βία και η κακοποίηση των γυναικών αντανακλά την πρόθεση των ανδρών να επιδείξουν την αρσενική εξουσία τους με την πρόκληση βλάβης ή να ελέγξουν τη γυναικεία συμπεριφορά μέσω της απειλής.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε πολλές περιπτώσεις δολοφονιών γυναικών σε όλο τον κόσμο, οι γυναίκες όχι απλώς δολοφονούνται, αλλά υπόκεινται σε πρόσθετη βία πριν και μετά τη δολοφονία. Βιάζονται, βασανίζονται, ακόμα και τα σώματά τους ακρωτηριάζονται. Προφανώς πρόκειται για την προσπάθεια των αντρών να αποδείξουν την κυριαρχία τους μέσω της ταπείνωσης των γυναικών σωμάτων. Με άλλα λόγια, μια επίδειξη ισχύος του πατριάρχη!
Αυτές οι τόσο άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών εκδηλώνονται και ενισχύονται μέσα από τις διαπροσωπικές σχέσεις. Τότε είναι που «η αγάπη» μπαίνει στην εξίσωση. Ο πατριάρχης δεν βλέπει την αγάπη ως μια ισότιμη σχέση βασισμένη στο σεβασμό, αλλά μάλλον ως υποταγή της γυναίκας στον άντρα στο πλαίσιο της οποίας οι συναισθηματικές, σωματικές ή / και σεξουαλικές επιθυμίες του άντρα πρέπει να ικανοποιούνται. Σε αντάλλαγμα ο άντρας μπορεί να προσφέρει στη γυναίκα προστασία, πίστη, οικονομική ασφάλεια, ίσως μάλιστα κάποιο ρομαντισμό, καθώς και ένα οικογενειακό στάτους και τα σπερματοζωάρια του για τα μωρά. Για να διατηρήσει τη δύναμή του σε μια τέτοια σχέση, το αρσενικό δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει σωματική, σεξουαλική ή σωματική βία όποτε χρειάζεται. Και αν κάποια στιγμή η γυναίκα επαναστατήσει, αρνούμενη να είναι υποτακτική, ο άντρας δικαιολογεί τη δολοφονία ή την κακοποίηση μέσω της «αγάπης». «Ήθελε να με αφήσει. Με απάτησε. Αρνήθηκε να κάνει σεξ μαζί μου. Ήμουν μεθυσμένος, ήμουν θυμωμένος μαζί της, ένιωσα ταπεινωμένος. Αλλά την αγαπούσα!»
Το πιο εντυπωσιακό γεγονός όμως- και εκεί πού πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή, είναι γιατί οι περισσότερες γυναίκες επιλέγουν να παραμείνουν με συντρόφους που τους ασκούν βία;
Οι περισσότεροι από εσάς μάλλον πιστεύετε ότι τα οικονομικά προβλήματα ή ο φόβος της γυναίκας να μείνει μόνη είναι οι κύριοι λόγοι. Αν και αυτά φυσικά μπορεί να συμβαίνουν, δεν είναι τόσο συνηθισμένα όσο αυτός ο λόγος:
Οι κακοποιημένες γυναίκες πραγματικά πιστεύουν ότι οι σύντροφοί τους τις αγαπούν!
Επιτρέψτε μου να σας περιγράψω μια εμπειρία από πρώτο χέρι: η αδελφή μου. Η αδελφή μου υπόκειτο φυσική και ψυχολογική βία από τον πρώην φίλο της από τα είκοσι της και για τρία συνεχή χρόνια, τα οποία περιλάμβαναν άγριους ξυλοδαρμούς και απειλές πυροβολισμού. Και όλα αυτά τα χρόνια, όπως πολλές γυναίκες επιλέγουν να κάνουν, είχε κρατήσει μυστική την ταλαιπωρία της. Μπορείτε να φανταστείτε, όταν την πήγαινα στο νοσοκομείο για τη σπασμένη μύτη της, πραγματικά πίστευα ότι είχε πέσει από τις σκάλες, δεν είχα την παραμικρή ιδέα ότι η δική μου αδελφή ήταν το θύμα ενός βίαιου πατριάρχη; Για να είμαι ειλικρινής, ούτε καν μου είχε περάσει από το μυαλό. Τόσο η αδελφή μου και το αγόρι της ήταν από μορφωμένες οικογένειες της ανώτερης μεσαίας τάξης. Θεωρούσα απίθανο ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβαίνει σε μας!
Μετά το πρώτο σοκ της αποκάλυψης της οδυνηρής αλήθειας, δεν μπορούσα παρά να αναρωτηθώ τον λόγο της μακράς σιωπής της και της άρνησής της να εγκαταλείψει μια τέτοια βίαιη και κακοποιητική σχέση. «Γιατί;» ρώτησα, «γιατί έμεινες μαζί του 3 χρόνια;» και πήρα την απάντησή μου :
«Με αγαπούσε. Έλεγε ότι έκανε αυτά τα πράγματα, γιατί με αγαπούσε πραγματικά»
Όχι, η αδελφή μου δεν ήταν μια «αφελής νέα». Η αντίδραση της στην πραγματικότητα είναι αντιπροσωπευτική της συνηθισμένης στάσης των γυναικών στην κοινωνία μας προς τους πατριάρχες τους, οι οποίοι καταχρώνται την έννοια της αγάπης για να δικαιολογήσουν τις βίαιες πράξεις τους. Με βάση τα στοιχεία των γυναικών θυμάτων βίας που έλαβαν στήριξη από το «Καταφύγιο Γυναίκας» στην Ελλάδα, το 80 τοις εκατό των γυναικών που ανέφεραν κακοποίηση από τους συντρόφους τους επιλέγουν να παραμείνουν σε αυτό το κακοποιητικό περιβάλλον τους, ακόμα και αν έχουν και άλλα μέρη να πάνε.
Το να μείνεις με τον κακοποιητικό σύντροφό σου είναι ακόμα πιο πιθανόν σε συνθήκες λιγότερο ορατών και ακόμα λιγότερο αναγνωρισμένων μορφών βίας, όπως η οικονομική, ψυχολογική και συναισθηματική βία. Όπως είχα γράψει πρόσφατα, σε ένα άρθρο εμπνευσμένο από το hashtag του Τwitter MaybeHeDoesNotHitYou, παρά το γεγονός ότι η ενδοοικογενειακή βία προκαλεί πιο άμεσα την προσοχή μας όταν είναι σωματική, η μη σωματική βία είναι πιο συχνή και βλάπτει τις γυναίκες τόσο βαθιά όσο η φυσική. Ωστόσο σε γενικές γραμμές οι γυναίκες τείνουν να αγνοούν τα σημάδια αυτών των κακοποιητικών σχέσεων και να παραμένουν σε αυτές για χάρη της αγάπης.
Δεδομένου ότι αυτές οι κακοποιητικές πράξεις στις σχέσεις θεωρούνται «ιδιωτικό θέμα» μεταξύ των συντρόφων, το κοινωνικό περιβάλλον της γυναίκας συνήθως την ωθεί να προσπαθήσει να «λύσει» τα προβλήματα στη σχέση της, αντί να μιλήσει για την κακοποίησή της. «Σιγά, οι καυγάδες, οι ζήλιες, κάποιες στιγμές θυμού, τέτοιες εντάσεις συμβαίνουν πάνω κάτω σε κάθε σχέση. Δεν σκέφτεται σοβαρά να χωρίσεις για αυτό το λόγο, έτσι δεν είναι;» Πόσες από εμάς δεν αντέδρασαν έτσι όταν φίλες μας μάς ανοίχτηκαν και μίλησαν για άσχημες συμπεριφορές του συντρόφου τους; Όμως εμείς και οι αδελφές μας αξίζουμε κάτι καλύτερο.
Σας παρακαλώ να μου πείτε:
Πόσες ακόμα από εμάς θα πρέπει να δολοφονηθούν, να ξυλοδαρθούν, να βιαστούν, να απειληθούν, να ταπεινωθούν, να καταπιεστούν και να κακοποιηθούν από αυτούς που αγαπάμε; Για πόσο ακόμα θα επιτρέπουμε στους συντρόφους μας να μας στερούν την ελευθερία μας, την αξιοπρέπεια και την αυτοπεποίθησή μας, προκειμένου να συνεχίσουν να μας «αγαπάνε»; Πόσο περισσότερο θα αντέξουμε τον πόνο και την οδύνη για χάρη της αγάπης μας προς τους πατριάρχες μας; Αρκετά!
Εμείς οι γυναίκες δεν αξίζουμε αυτή την «αγάπη» που μας προσφέρει η πατριαρχία.
Μας αξίζει η ισότητα. Μας αξίζει η ζωή.
Γι’ αυτό πρέπει να απορρίψουμε την πατριαρχική αγάπη που μας σκοτώνει !
